ระเบิดเวลา อัมพาตครึ่งซีก
ถ้าคิดว่า ไม่เคยไปตรวจ
ก็อยู่ได้แข็งแรงดี ไม่เคยเป็นอะไร
แน่ใจหรอว่าปลอดภัย
โชคร้าย อาการไม่กี่นาที ส่งผลตลอดชีวิต
คุ้มหรอที่จะเสี่ยง
ใครๆเคยได้ยินโรคอัมพาต
โรคที่ต้องนอนเปื่อยอยู่บนเตียงเป็นปีๆ
ว่างๆหยิบมือถือมาไถๆลองอ่านดูครับ
อยากให้อ่านมากๆ
อัมพาต ชื่อไทยๆบ้านเรา ไม่ก็
ภาษาการแพทย์เรียก Stroke
ว่ากันตามตรง อัมพาต จริงๆเป็นผลลัพท์ของโรคอีกทีนึง ตัวโรคมันเกิดจากเส้นเลือดสมองที่ส่ง oxygen ไปหล่อเลี้ยงสมองเนี่ยมันโดนซัมติงไปอุด แล้วจะเกิดอะไรขึ้น สมองสำคัญขนาดไหน สมองทำงานแบบไหน
เดี๋ยวผมจะเล่าให้ฟังกันครับ
เส้นเลือดที่ไปเลี้ยงสมองเริ่มมาจากเส้นเลือดแดงใหญ่พุ่งออกจากหัวใจ แบ่งแขนงขึ้นมาตามลำคอเข้าไปในกระโหลก แต่ละเส้นจะวิ่งไปเลี้ยงสมองคนละส่วน ซึ่งแต่ละส่วนของสมองก็มีหน้าที่ต่างกัน
เส้นเลือดจากคอขึ้นไปที่สมองทั้ง 2 ฝั่ง
เมื่อเส้นเลือดเส้นไหนตัน สมองส่วนนั้นจะค่อยๆขาดเลือด ก็คือเซลล์ประสาทจะค่อยๆตาย เซลล์ประสาทที่ตายทำให้ฟังก์ชั่นในสมองส่วนนั้นๆทำงานไม่ไ่ด้ไปด้วย แต่ว่าพื้นที่ที่เส้นเลือด 1 เส้นไปเลี้ยงมันไม่ได้มีแค่ฟังก์ชั่นเดียว เส้นเลือดที่เลี้ยงจะแผ่ขยายออกเป็นวงกว้าง กินพื้นที่สมองหลายส่วน เพราะงั้นถ้าตันไปซักเส้น มันจะทำพังไปหลายหน้าที่ได้เลย ออกมาเป็นอาการอัมพาตให้เราเห็น แต่อัมพาตที่เรารู้จักเป็นแค่ 1 ในอาการทั้งหมดเท่านั้นเอง
ถ้างงไม่เป็นไรนะครับ
เดี๋ยวค่อยๆไปทีละด้าน
เริ่มจากการทำงานของสมองก่อนนะ
สมองก้อนนิ่มๆ เป็นอวัยวะที่ปวกเปียก พร้อมจะพังได้ตลอดเวลา แต่ดันสำคัญมาก ของสำคัญงี้เลยต้องซ่อนอยู่ในกระโหลกแข็งๆ
(อยู่ในกระโหลกก็ใช่ว่าจะปลอดภัยนะครับ
แรงเฉี่อยทำร้ายสมองได้เหมือนกัน)
สมองมีหน้าที่หลายด้านมาก เหมือนบริษัทใหญ่ๆ แบ่งเป็นหลายๆแผนกช่วยกันทำงานคนละอย่างกันชัดเจน สมองก็คล้ายๆกันครับ สมองแต่ละส่วนจะรับหน้าที่กันคนละอย่าง ตั้งแต่ส่วนที่เห็นภาพได้ชัดๆก่อน เช่น ส่วนควบคุมกล้ามเนื้อ รับความรู้สึก ควบคุมการหายใจ การทรงตัวความทรงจำ อารมณ์ การมองเห็น การพูด การอ่าน
แต่ละพื้นที่ของสมองทำหน้าที่กันคนละแบบ
บางส่วนที่ฟังละดูแปลกๆเช่น การตัดสินใจ การคิดแบบเป็นเหตุเป็นผล หรือ การเข้าใจในสิ่งของโดยการมอง การสัมผัส
เช่นๆ สมมุติว่าให้ปิดตาแล้วกำของอะไรไม่บอกไว้ในมือ ถ้าเรารู้สึกว่าของที่กำมัน แข็งๆ แบนๆ มีกลมๆต่อกับแท่งยาวๆ มีรอยหยักๆที่ด้านนึง อีกด้านนึงเรียบ แบบนี้พอนึกออกมั้ยครับ อันนี้คือ กุญแจ คนปกติจะสามารถบอกได้ แต่คนที่ส่วนนี้เสียไป ก็บอกได้เหมือนกันว่าแข็งๆ แบนๆ แต่สรุปออกมาแล้ว บอกไม่ได้ว่าคืออะไร แต่ถามว่ารู้จักกุญแจมั้ย แน่นอนว่ารู้จัก ถ้าแบมือออกมาดู อ่อ อันนี่กุญแจ อันนี้หน้าที่นึงของสมอง (Astereognosis)
มองเห็นภาพครบ แต่ไม่สนใจฝั่งซ้าย เป็นไปได้หรอ
หรือที่แปลกกว่านั้นอีก โดยคนปกติแล้วภาพด้านซ้ายขวามันไม่มีความแตกต่าง เคยคิดมั้ยครับว่าซักวันนึง เราจะไม่สนใจภาพด้านซ้ายของเราไป ภาวะนี้เกิดจากศูนย์ที่แปลภาพในสมองของเรา การมองเห็นกับการแปลภาพของสมองเป็นคนละส่วนกัน เมื่อรับภาพมาแล้วหน้าทีแปลผลเป็นของอีกส่วน ส่วนแปลผลภาพฝั่งซ้ายสามารถแปลภาพที่เรามองเห็นด้านขวา แต่ส่วนแปลผลข้างขวาสามารถแปลผลภาพได้ทั้งด้านซ้ายขวาที่เรามองเห็นหมดเลย เพราะงั้นเมื่อเกิดเส้นเลือดอุดตันที่ฝั่งขวา ทำให้เราไม่สามารถแปลภาพด้านซ้ายได้เลย ในขณะที่เส้นเลือดอุดตันฝั่งซ้ายยังสามารถแปลผลภาพได้ปกติ เรียกว่า Neglect syndrome
คนที่เป็นจะไม่สนใจภาพที่อยู่ด้านซ้ายเลย แต่ถามว่าเห็นมั้ยก็เห็น แต่ไม่สน อย่างรูปสปาเกตตี้ด้านบน ถ้าหมุนจานให้มาอยู่ฝั่งขวาก็จะกินต่อได้จนหมด // รูปด้านล่าง ให้แบ่งครึ่งเส้น คนที่เป็นโรคก็จะคิดว่าเส้นมีแค่ฝั่งขวา เลยแบ่งตรงกลางมาเป็น 1/4 ด้านขวาแทนที่จะอยู่ตรงกลาง ถัดมาให้ขีดเส้นทับเส้นเดิม ก็จะไม่สนฝั่งซ้ายเหมือนกัน
ทดสอบให้แบ่งครึ่งเส้น วาดนาฬิกา จะเห็นว่าฝั่งซ้ายเหมือนไม่ได้เอามาคิด วางแผนด้วยเลย ยัดเลขนาฬิกาไว้ฝั่งขวาหมด
แต่ละส่วนย่อยยังแบ่งย่อยๆลงไปอีก เช่นส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวยังลงย่อยไปอีกว่าจุดไหนที่ดูเรื่องแขน เรื่องขา ลำตัว ใบหน้า เพราะงั้นถ้าเส้นเลือดต่างเส้นกันที่พังไป แม้จะไม่มีแรงเหมือนกัน แต่อาจจะเป็นคนละส่วนกัน
แล้วอะไรล่ะที่ไปทำให้เส้นเลือดมันตีบขึ้นมาได้ อะไรบ้างที่จะเข้าไปในเส้นเลือดเราได้ หลักๆที่เจอเลย ไขมันอุดตันเส้นเลือดนั่นเอง จะตันทั้งทีทำไมมันไปอยู่บนหัว จริงๆไม่ใช่แค่ในหัวหรอกครับ มันตีบไปทั้งตัวเลย (Atherosclerosis) แต่วันนี้เรามาพูดถึงแค่ในหัว ถ้าเป็นตามแขนขาจะมีอาการอีกแบบ ใครปวดขาตอนกลางคืน ต้องนอนห้อยขาเนี่ยใช่เลย
ไขมันที่ไปเกาะในเส้นเลือดมันจะค่อยๆไปพอกตามผนัง เหมือนระเบิดเวลาค่อยๆนับถอยหลังนึกภาพเหมือนท่อน้ำตันทั่วไปอย่างงั้นเลยครับ พอพอกไปเยอะๆรูให้เลือดเล็กลง เลือดก็ไหลไปลำบาก ทำไงดี หัวใจบอกไม่ได้แล้ว ถ้าทำงานเช้าชามเย็นชามเหมือนเดิม ปั้มเลือดไปไม่ถึงแน่ หัวใจจะต้องทำงานหนักขึ้น สร้างความดันในเส้นเลือดให้มากขึ้น เพื่อให้เลือดไปได้ทั่วร่าง ตอนวัดความดันก็จะเจอว่าความดันมันสูง เส้นเลือดที่รับแรงดันเยอะๆจะเสียความยืดหยุ่น ปกติตามอายุก็จะทำให้ความดันสูงได้ระดับนึงเป็นปกติอยู่แล้ว แต่พอหลายๆอย่างรวมกันยิ่งไปใหญ่
เส้นเลือดที่มีไขมันอุดอยู่ ละมีเม็ดเลือดขาวมาเก็บ (ขวา)
ร่างกายยังมีกลไกอื่นที่พยายามจะกำจัดเจ้าไขมันแปะผนังท่อนี้ด้วยการส่งเม็ดเลือดขาวเข้าไปกำจัดมันซะ แต่ไอขั้นตอนนี้แหละมันมีความเสี่ยง วันดีคืนดี ระเบิดเวลาที่ฝังไว้ในเส้นเลือด ขณะที่เม็ดเลือดขาวกำลังจัดการไขมันที่เกาะท่อ มันพลาดหนักมือไปหน่อย ก้อนไขมันเกาะผนังเส้นเลือดมันแตกออกเข้ามาในเส้นเลือด สารกระตุ้นการแข็งตัวของเลือดจะพรั่งพรูออกมาทำให้เกิดลิ่มเลือด (clotted blood) มาฝังในเส้นเลือด ทีนี้ล่ะจากเดิมที่รูเล็กแต่ยังพอให้เลือดผ่านได้ กลายเป็นผ่านไม่ได้เลย ส่วนที่ต่อจากจุดที่ไขมันระเบิดจะไม่มีเลือดไปเลี้ยง เกิดภาวะขาดเลือดฉัยพลัน ทีนี้ล่ะ Stroke ของเรามาแล้ว
ที่เล่ามาทั้งหมดเป็นเรื่องราวของเส้นเลือดสมองอุดตัน (Ischemic stroke) ซึ่งเป็นสาเหตุส่วนใหญ่ของ stroke อีกส่วนคือเส้นเลือดสมองแตก (Hemorrhagic stroke) ก็เรียกว่า stroke ได้เหมือนกัน แต่เป็นคนละประเภทกัน การรักษาก็ต่างกัน เก็บไว้เล่าวันหลังละกันครับ
อาการคล้ายกัน แต่รักษาคนละเรื่อง
เอาล่ะมาถึงตอนสำคัญ ผมขอเลยครับ ทั้งเรื่องไม่เข้าใจส่วนอื่นไม่เป็นไร แต่ขอส่วนนี้ท่องให้ขึ้นใจ ซักวันอาจช่วยให้คนใกล้ตัวไม่ต้องเป็นอัมพาตได้ครับ เป็นจุดประสงค์หลักที่เขียนเรื่องนี้เลย
วันใดวันหนึ่งที่ก้อนไขมันในเส้นเลือดมันแตกออกมา เหมือนจุดชนวนระเบิด ก้อนลิ่มเลือดโผล่มาอุดเส้นเลือดสมองทันทีทันใด เดินๆอยู่ จะเริ่มหน้ามืด ก้าวขาไม่ออก บางคนอาจจะล้มลงไปกองกับพื้น พอพยายามจะลุก กลับทำไม่ได้ ขามันไม่มีแรงเหมือนสั่งให้มันขยับไม่ได้อีกแล้ว ปากพยายามจะเรียกให้คนช่วย เสียงที่ออกมาทำได้แค่เป็นเสียงในลำคอ อือๆ อาๆ ลิ้นที่เป็นตัวออกเสียงมันแข็งไปหมด ปากปิดไม่สนิท หน้าเริ่มเบี้ยว มุมปากจะตกลง บางคนอาจเห็นภาพเบลอ หรือตาบอดไปชั่วขณะ
ถ้าใครเจอแบบนี้ ผมขอเลยนะครับ คนไหนบอกแล้วให้รอพรุ่งนี้ค่อยไปโรงบาล รอดูอาการไปก่อน อย่าฟังเด็ดขาด อย่าไปรักษาแบบอื่น ไม่ต้องไปหาหมอชาวบ้าน หมอนวดอะไรทั้งนั้น รีบไปโรงพยาบาลที่ใกล้ที่สุดทันที ย้ำนะครับว่าทันที ไม่ต้องสนใจจะรพ.รัฐบาล เอกชนเข้าไปเลยครับ ฉุกเฉินแน่นอน ถ้าไม่มีรถโทรเลย 1669 ได้ตลอด 24 ชม
เวลาสำคัญมาก ไม่ต้องแวะซื้อยา แวะซื้อน้ำอะไรให้กิน จังหวะนี้ห้ามให้อะไรกินทั้งนั้น น้ำเปล่าก็ห้ามครับ ทันทีที่ถึงหมอจะประเมินอาการถ้าเข้าได้กับ Stroke แบบ Ischemic จะให้ยารักษาทันที ยิ่งเร็วยิ่งมีโอกาสฟื้นตัวได้มากครับ การเอาเวลาทองช่วงนี้ไปทำอย่างอื่นถือว่าไม่คุ้มเลย
ฟังดูน่ากลัวมั้ย ใครบ้างที่จะเสี่ยงเกิดอะไรพวกนี้ ถ้าคุณอายุ 30-40 ยังไม่ต้องกังวลเท่าไหร่นัก บอกแล้วว่าสาเหตุมันต้องสะสมมานานพอตัว ของมันต้องใช้เวลา ส่วนมากเลยเกิดกับคนอายุมากๆบ่อยกว่า แต่คนอายุน้อยไม่ใช่ลืมโรคนี้ไปได้นะครับ เพราะเราก็จะเป็นคนอายุมากในวันหน้า ถ้าไม่ดูแลตัวเองตอนนี้ ไปตอนอายุเยอะๆไม่ทันแล้วนะครับ ระเบิดเวลาไม่เตือนว่าอีกกี่ปีจะระเบิด จะบอกว่าปีหน้าจะเลิกเหล้า เลิกบุหรี่ อาจจะไม่ทันแล้วก็ได้
อะไรที่ควรทำล่ะ อย่างแรกก็รู้กันว่ามันเกิดจากไขมัน แต่ละคนกำจัดไขมันได้ไม่เท่ากัน เพื่อนกินไก่ทอดทุกวันได้ ไม่ใช่ว่าเราจะทำได้เหมือนกัน ของงี้มันแล้วแต่คนนะครับ อยากแนะนำว่าถ้ายังไม่รู้จะทำอะไร เริ่มจากลดอาการมันๆ หวานๆลงก่อน เริ่มไปเดินสวนสาธารณะบ้าง ไปวิ่งบ้าง ออกกำลังกายเล็กๆน้อยๆ ค่อยๆเพิ่มไป พวกนี้ลดความเสี่ยงได้เยอะครับ ชวนคนรอบๆตัวไปด้วยยิ่งดีเลย
รูปนี้ถ่ายเอง กินเอง 555 // ออกกำลังกายด้วย
ความเสี่ยงมีได้ทุกคน ไม่ใช่ดูว่าอ้วนหรือไม่อ้วนนะครับ คนผอมก็เสี่ยงได้ถ้าไขมันในเลือดสูง ถ้าไม่แน่ใจลองไปตรวจสุขภาพดู จะได้คำแนะนำที่ถูกจุดสำหรับแต่ละคนมากขึ้น บางคนไขมันสูง บางคนน้ำตาลในเลือดสูง หรือบางคนมีพันธุกรรม โรคอื่นๆ ที่ทำให้เสี่ยงมากกว่าคนปกติ ตอนไปตรวจไม่ต้องเลือกอะไรที่มันเว่อวังอลังการมากนะครับ เอาแบบบ้านๆก็พอ
ถ้ามีอะไรผิดปกติคุณหมอจะแนะนำให้ตรวจเพิ่มเติมเอง นอกนั้นอะไรที่รู้ว่าไม่ดีก็อย่าทำครับ เลิกเหล้า เลิกบุหรี่ให้ได้ บางคนเป็นความดันสูง ไขมันสูง หมอให้ยาความดันมาก็กินเถอะนะครับ ไม่งั้นสุดท้ายมาลงเอยเป็นอัมพาตผมว่าไม่คุ้มเลย เจอมาแต่ละคนที่หยุดยาเอง ไปซื้อยาอื่นกิน มีแต่เสียใจทั้งนั้น แต่กลับไปแก้อะไรไม่ทันแล้ว
วันนี้เอาถึงตรงนี้ก่อน เนื้อหายาวมั่ก ไม่รู้จะอ่านจบกันมั้ย ไว้จะเล่าต่อไปว่าถ้าเราป้องกันไว้ไม่ไหว มันเกิดขึ้นมาแล้วจริงๆ เรามีอาวุธอะไรไปสู้มันบ้าง ละผลมันจะออกมาแบบไหน รอติดตามกันครับ :)
- 33
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
