Blockdit Logo (Mobile)
เรื่องเล่าจากโรงบาล
•
18 เม.ย. 2019 เวลา 00:00 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี
ความดันสูงแล้วไง ไม่มีใครตายเพราะความดัน
อาการของความดันสูงน่ะไม่ค่อยมีหรอกครับ
แต่ผลกระทบของความดันสูงเนี่ย ภาษาหมอเค้าเรียกว่า Target organ damage หรือความดันที่สูงมันไปทำให้เส้นเลือดในอวัยวะเจ๊งหมด หลักๆก็อวัยวะสำคัญทั้งนั้น
เดินทางมาถึงตอนจบละครับ ใครพลาด 2 ตอนแรกไป ลิงค์อยู่ข้างล่างเลยครับ
1.หัวใจ สำคัญสุด ส่งผลมากสุด ความดันในหลอดเลือดที่สูง ทำให้หัวใจที่จะต้องปั้มเลือดให้ไหลไปสุดทางได้ลำบากขึ้น เพราะสิ่งที่เรียกว่า pressure gradient คือต้องสร้างความดันสูงๆ (จากหัวใจ) เพื่อให้เลือดส่วนที่มีความดันสูงไหลไปส่วนที่มีความดันต่ำกว่า (ในเส้นเลือด)
แต่พอมีภาวะความดันสูง หัวใจก็เหงื่อตก โห ในเส้นเลือดก็ความดันก็สูงอยู่แล้ว จะไปปั้มสู้ให้สูงกว่าเดิมต้องใช้แรงเยอะขึ้นอีก
กล้ามเนื้อหัวใจจะโตขึ้น (hypertrophy) เหมือนจะดีแต่ไม่ดี กล้ามเนื้อหัวใจที่โตขึ้น จะขยายเข้าใปในช่องว่างหัวใจ แสดงว่ามีพื้นที่เหลือให้เลือดในห้องหัวใจได้น้อยลง (เพราะกล้ามเนื้อโตเข้ามากินที่)
ซ้าย : หัวใจปกติ ขวา : กล้ามเนื้อหัวใจโต
เมื่อกล้ามเนื้อมากขึ้น ก็ต้องใช้พลังงานแต่ละครั้งในการปั้มมากขึ้น (เหมือนจ้างคนงานเพิ่ม ต้องจ่ายเงินเพิ่ม)โอกาสเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจไม่พอสูงขึ้น เริ่มเห็นอันตรายยังครับ
2.สมอง มาต่อที่สำคัญอีกอัน สมองเนี่ยเจอบ่อยมาก และที่สำคัญทรมานทั้งคนไข้ แล้วจะกลายเป็นภาระให้ครอบครัว คนรอบข้างมากๆครับ
ความดันสูงในเส้นเลือดสมองจะทำให้เส้นเลือดมันแตกออก แตกในทีนี้มี 2 แบบ แบบแรกคือตัวไข้มันที่เกาะตามผนังเส้นเลือดแตก มันไปจับกับเกล็ดเลือดแล้วกลายเป็นก้อนเลือดแข็งอุดหลอดเลือดสมอง สมองส่วนที่เส้นเลือดไปเลี้ยงก็จะขาดเลือด ทีนี้จบเลย กลายเป็น Ischemic stroke [เคยเขียนเรื่อง stroke ไว้ มี 2 ตอน เนื้อหาจะละเอียดกว่าครับ]
หรืออีกกรณีของสมอง คือเส้นเลือดสมองที่มีความดันสูงมากๆ มันมีตำแหน่งที่เส้นเลือดเปราะอยู่ เกิดเส้นเลือดสมองแตกขึ้นมา เลือดที่ออกมาไปเบียดดันตัวเนื้อสมอง อันนี้เรียก Hemorrhagic stroke ซึ่งคนที่เป็นมักจะจบไม่ค่อยสวย โอกาสกลับมาใช้ชีวิตได้น้อยกว่ากลุ่ม Ischemic stroke อีก
3.ไต อธิบายก่อนไตเราเหมือนเครื่องกรองน้ำ หน้าที่หลักคือกรองของเสียออก ปรับสมดุลเกลือแร่ทั้งหลายในเลือด แม้ว่าจะใช้เวลานานในการกรองแต่ได้ประสิทธิภาพสูงสุด (นานๆฉี่ที)
ตัวกรองของไตมันก็เป็นก้อนเส้นเลือดฝอยมารวมๆกัน (Glomerula) ยกตัวอย่างที่กรองหลักๆมาอันนึง คือโปรตีน โปรตีนเนี่ยมันไม่ใช่ของเสีย ก้อนมันใหญ่ และมันต้องเก็บไว้
พอเลือดไหลเข้ามากรอง โปรตีนมันจะผ่านตัวกรองไม่ได้ แล้วเก็บเอาไปใช้ต่อเหมือนเดิม แต่พอความดันสูงเนี่ย นึกภาพเหมือนตอนคั้นน้ำส้มอ่ะครับ เรากดส้มให้ไปอัดกับตัวกรอง คั้นเอาออกมาแต่น้ำไหลลงไปด้านล่าง เมล็ดส้ม (เทียบกับโปรตีน) ติดอยู่ที่ตัวกรอง โชคดีที่เครื่องคั้นน้ำส้มมันแข็งแรง ไม่เหมือนไตเรา
ถ้าส่วนกรองของไตมันโดนความดันมากๆ ส่วน glomerula จะพัง รูกรองจะรั่ว โปรตีนจะรั่วไหลออกมากับปัสสาวะ ส่วนเลือดที่ควรจะมีโปรตีนก็เหลือน้อยลง ละจะเก็บโปรตีนเอาไว้ทำอะไร
รูปวาดของ glomerulus
อันนี้รูปจริง
โปรตีน (Albumin) เนี่ย มาจากเนื้อสัตว์ทั้งหลาย หมู ไก่ ปลา เนื้อ ที่กินเข้าไปเป็นพลังงาน จะเปลี่ยนสภาพเป็นตัวหลักที่คอยจับน้ำ plasma เอาไว้รอบๆตัวมันเอง (oncotic pressure)
เพื่ออะไร เพราะหลอดเลือดมีรูรั่วเล็กๆอยู่ ตัว plasma จะโดนแรงดันผลักให้ไหลออกไปนอกหลอดเลือด (hydrostatic pressure) ถ้าโปรตีนมีน้อยเกินไป จะดึงน้ำไว้ในหลอดเลือดไม่ได้ plasma คือแพ้แรงดันน้ำน่ะเอง ก็จะรั่วออกตามรูเล็กๆในหลอดเลือด ก็จะทำให้ขาบวม เพราะ plasma ที่ไหลออกมาจะตกไปตามแรงโน้มถ่วง
โปรตีน albumin เจอเยอะในไข่ขาว
นอกจากอาการรุนแรงพวกนี้ก็มีอาการอื่นได้อีก ปวดหัว มึนหัว ตามัว ใจสั่น เป็นได้หลายอย่าง
นอกจากคุมอาหารแล้ว การออกกำลังกายบ่อยๆ ช่วยลดโอกาสเกิดไขมันอุดตันในเส้นเลือดได้เยอะมากๆ สองอย่างนี้ช่วยกัน สุขภาพดีแน่นอน
ถึงตอนนี้ น่าจะเข้าใจความดันสูงมาพอควร เอาไปโม้ให้ลูกหลานฟังได้เลย
มีคนสงสัยว่าแล้วถ้าความดันต่ำ (ความดันน้อยกว่า 90/60 ตัวไหนก็ได้) ล่ะ จะอันตรายมั้ย ต้องบอกอย่างงี้ครับ ว่าความดันต่ำเนี่ย ไม่ใข่สาเหตุ แต่เป็นผล
หมายความว่า จะต้องมีอะไรผิดพลาดไปซักอย่าง ทำให้ความดันมันต่ำลงมา จนไม่พอนำเลือดไปเลี้ยงอวัยวะได้ทุกส่วน เราเรียกว่าภาวะนี้ว่า Shock
ไม่ว่าจะเกิดจากหัวใจที่ปั้มได้ไม่ดี ไม่มีแรงปั้ม หรือหัวใจคลายตัวรับเลือดเข้ามาได้น้อย ทำให้ปั้มออกไปก็ได้น้อย ก็เหมือนปั้มไม่มีน้ำ ปั้มไม่ทำงาน (cardiogenic shock)
อาจจะเกิดจากหลอดเลือด ที่มันรั่วมากเกินไป ปกติจะมีรูรั่วอยู่แล้ว แต่เล็กๆ (vascular permeability) บางภาวะทำให้รูรั่วใหญ่ขึ้นได้เช่นการติดเชื้อรุนแรง (septic shock) หรือ ภาวะแพ้ยา แพ้อาหารรุนแรง (anaphylactic shock)
สุดท้ายก็คือตัวเลือดเอง ส่วนมากจะเกิดจากการเสียเลือด ที่เจอบ่อยๆก็คืออุบัติเหตุ เส้นเลือดฉีกขาด กลุ่มนี้อันตรายมาก (hypovolumic shock)
ถ้าความดันต่ำ แล้วมีอาการต้องรีบหาสาเหตุแล้วแก้ไขโดยด่วน แต่ในบางคนมีความดันต่ำเฉยๆ แล้วยังนอนดู netflix ได้ชิวๆ กลุ่มนี้ เจอบ่อยในผู้หญิง ตัวเล็กๆ
แบบนี้ก็ยังถือว่าปกติอยู่นะครับ เพราะค่าความดันปกติเนี่ยมันมาจากสถิติเก็บรวบรวม หญิง ชาย ทุกอายุ มารวมกันแล้วใช้เลขตัวเดียวเป็นตัวตัดสิน บางคนอาจจะหลุดกรอบไปบ้าง ต้องดูอาการเป็นสำคัญ
ก่อนจบ ขอแอบเล่าเรื่องบริษัทยา โรคความดันก็ไม่พ้นยาลดความดัน การที่มี guideline ใหม่ออกมาเนี่ย มันเหมือนเป็นแนวทางสากลที่บอกว่าทำตามนี้นะ เชื่อเรา แล้วจะดี เพราะเรามีผลการทดลอง มีผู้เชี่ยวชาญในสาขาวิชาหลายๆท่านมาสรุปจนได้ข้อยุติกันแล้วว่าถ้าเป็นแบบนี้ ให้ทำตามนี้ อิอิ
การที่ guideline ความดันบอกว่า นี่ๆ สมัยนี้ไม่ใช้ละนะ ความดันสูงที่ 140/90 น่ะ เราต้องป้องกันก่อนจะเกิดเหตุ ถ้าคนไข้ความดัน 130/80 ก็เป็นความดันสูงแล้ว ป้องกันไว้ดีกว่าแก้ไขนะนาย
เอาตารางรุ่นล่าสุดมาให้ดูเลย
ลองคิดภาพถ้าเราลดเกณฑ์ความดันลงมา คนไข้ความดันสูงจะเพิ่มมาอีกกี่คน แล้วจะต้องจ่ายยาไปอีกมากขนาดไหน โดยผลลัพท์ความแตกต่างระหว่างการรักษาที่ความดัน 130/80 เทียบกับ 140/90 เนี่ย ตามการทดลองที่เค้าอ้างมาเนี่ย ลดอาการทั้งหลายจากความดันสูงได้เพียงน้อยนิดหยิบมือเท่านั้น
แต่คนที่จะยิ้มแฉ่งต้องเป็นบริษัทยาแน่นอน มีลูกค้าเพิ่มมาหลายล้านคน สบายๆ จริงมั้ยไม่รู้ ก็ฟังเค้าเล่ากันมาน่ะ :D
เครื่องวัดความดันเดี๋ยวเขียนให้นะครับ ง่ายๆไม่ซับซ้อน
เจอกันใหม่ตอนหน้าครับ ขอไปนอนคิดก่อนว่าเขียนเรื่องอะไรต่อดี
โฆษณา