Blockdit Logo (Mobile)
ไม้ขีดไฟ
•
12 มิ.ย. 2019 เวลา 08:08 • ปรัชญา
คุณเคยได้ยิน "นิทานเปรียบเปรยเรื่อง ถ้ำ" ของ เพลโต กันหรือไม่ ?
... "The Allegory of The Cave" ...
ในสมัยกรีกโบราณ .. 'ปรัชญา' (philosophy) ได้ถูกตั้งคำถามว่า .. มันสำคัญอย่างไร ? มันช่วยอะไรได้ เราควรจะไปเน้นการฝึกปฏิบัติดีกว่านั่งคิดไปวัน ๆ ?
เพลโต (Plato) จึงได้นำเสนอแนวคิดเพื่อเปรียบเทียบ "ผลลัพธ์ของการมีการศึกษากับการขาดการศึกษาจากปรัชญา" .. เพลโตเชื่อว่า การที่เราจะมีความรู้ที่แท้จริง เราต้องเข้าใจเหตุผลเชิงปรัชญาด้วย ..
2
"นิทานเปรียบเปรยเรื่อง ถ้ำ" อยู่ในหนังสือที่มีชื่อเสียงของเพลโต นั่นก็คือ "The Republic"
วันนี้เพจ 'ไม้ขีดไฟ' จะมาเล่าสู่กันฟังถึงนิทานเปรียบเปรยเรื่อง ถ้ำ นี้ จะมีความน่าสนใจอย่างไร ? ไปอ่านกันเลยครับ 🧐
4
The Allegory of The Cave by Plato
.. นิทานเปรียบเปรยเรื่อง "ถ้ำ" .. (the cave)
เพลโต..บอกกับพวกเราให้เราจินตนาการถึง ..
คนที่อาศัยอยู่ในถ้ำ ราวกับว่าเกิดมาแล้วอยู่ในถ้ำตั้งแต่เกิด .. ไม่เคยออกไปไหนได้เลย..
พวกเขาอาศัยอยู่ในนั้นทุกวันและไม่ได้รับรู้อะไรก็ตามที่อยู่ในโลกภายนอกเลย ..
เพลโต.. ให้เรานึกต่อไปว่า ผู้คนที่อยู่ในถ้ำถูกตรึงด้วยโซ่ตรวน .. ทั้งแขนขาและคอพิงชิดอยู่กับกำแพงหิน
เพราะฉะนั้นสิ่งที่คนเหล่านั้นจะมองได้มีเพียงแค่ 'กำแพง' ที่อยู่ข้างหน้าพวกเขาเท่านั้น ..
ในถ้ำไม่มีแสงสว่างจากดวงอาทิตย์ .. เพลโตบอกว่า ในถ้ำมีเพียงแสงจากกองไฟ ที่อยู่ข้างหลังและอยู่เหนือพวกเขา ..
1
ระหว่างพวกเขาและกองไฟ .. มีถนนกั้นอยู่ .. ดังนั้น .. เมื่อมีสิ่งมีชีวิต ไม่ว่าจะเป็น นก ม้า ไห พืช ต้นไม้ และสิ่งต่าง ๆ ผ่านถนน แสงจากไฟก็จะส่องมายังสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้และสะท้อนเป็นเงาไปแสดงภาพบนกำแพงที่บรรดา 'มนุษย์ถ้ำ' มองเห็น ..
ภาพตามจินตนาการในถ้ำของเพลโต
** คุณลองนึกภาพตามนะครับ ถ้าคุณเกิดมาแล้วเห็นเพียงเงามาตลอดชีวิตคุณจะรู้สึกอย่างไร ?
เพลโต..บอกว่า 'มนุษย์ถ้ำ' เหล่านี้จะรู้สึกชอบ หลงใหลในเงาที่พวกเขามองเห็น .. แต่ที่มากไปกว่านั้น "พวกเขาดันเชื่อว่า 'เงา' คือ 'ความจริง'
พวกเขาให้ความเงาอย่างมาก ราวกับว่าเงานั้นสามารถจับต้องได้และเป็นของจริงเพียงสิ่งเดียวที่มีบนโลกใบนี้ ..
เพลโต บอกต่ออีกว่า .. มนุษย์ถ้ำเหล่านี้ เชื่อว่า เงา เป็นสิ่งสำเร็จที่สุดของชีวิต จนไม่ตระหนักเลยว่ามันเป็นเพียง 'ภาพลวงตา' พวกเขาเชิดชูว่าเงาที่พวกเขาเห็นและเข้าใจ นั่นคือ 'ปัญญา'
จนวันนึง .. มีมนุษย์ถ้ำคนหนึ่งที่สามารถหนีออกมาจากถ้ำได้ แสงแดดอันสว่างจ้า.. ได้ส่องเข้าตาของเขา ทำให้เขาสายตาพร่ามัว ..
ทันทีที่สายตาของเขาสามารถปรับตัวได้.. เขาก็พบกับสิ่งที่ทำให้เขาต้องตะลึง !
เพราะทุกสิ่งที่เขาเห็นตอนนี้ .. มันคือของจริงมากกว่าสิ่งที่เขาเห็นว่าเป็นเงา ..เขาเห็นแสงจากดวงอาทิตย์ .. เขาเห็นนกจริง ๆ มีสีสันสวยงาม เห็นดอกไม้ที่รายล้อมไปด้วยฝูงผีเสื้อ .. ต้นไม้สีเขียวขจีดูสดใส .. สารธารของน้ำที่สบายตาและทำให้จิตใจสงบ ..
เพลโตบอกว่า .. "เดิมทีเขามองเห็นเพียงแค่ภาพลวงตา แต่ตอนนี้เขาเข้าใกล้กับความเป็นจริงที่ธรรมชาติมีอยู่แล้ว".. เขาได้กลายเป็นผู้รู้แจ้งอย่างแท้จริง !
ต่อจากนั้น .. มนุษย์ถ้ำที่เห็นความจริง รู้แจ้งแล้วนั้น .. นึกขึ้นมาได้ว่า ..เขาต้องรีบกลับไปบอกเหล่าเพื่อนของเขาที่อยู่ภายในถ้ำ ..
1
เขารีบกลับไปในถ้ำทันที .. แต่เมื่อสายตาเขาปรับสายตากับแสงแดดด้านบนได้แล้ว .. ทำให้เมื่อเขากลับลงไป เขาไม่สามารถเดินได้อย่างสะดวกเหมือนเดิม เขาเดินสะดุดหินต่าง ๆ และสับสน ..
เมื่อเขาเจอพื่อนของเขาในถ้ำ .. และได้พรรณนา ถึงสิ่งต่าง ๆ ที่เขาเห็นให้เพื่อนฟัง ทั้ง ดวงอาทิตย์ นก ต้นไม้ .. เขากลับโดนเพื่อนหาว่า บ้า เพ้อเจ้อ และต่างเสียดสีเขาอย่างรุนแรง .. แม้กระทั่งอยากจะฆ่าเขาทิ้งเสีย ..
** ความหมาย (meaning) ของ นิทานเปรียบเปรยเรื่อง "ถ้ำ" ของเพลโต
1
นิทานเรื่องนี้ เพลโต เปรียบถึงผู้คนที่รู้แจ้ง (enlightened people) กับมนุษย์ถ้ำ (the cave dwellers) ที่เป็นผู้ไม่รู้และไม่เข้าใจถึงปรัชญา ..
เมื่อผู้ที่รู้แจ้งและเข้าใจถึงความจริงนำความรู้กลับมาบอกคนอื่น ๆ ที่ซึ่งไม่เปิดรับความรู้อื่น ๆ เลย .. ผู้ที่รู้แจ้งจะกลับกลายเป็น ..ผู้ที่อยู่ในภาวะแปลกแยก (alienation)
สำหรับเพลโตแล้ว .. พวกเราทุกคนเปรียบเสมือนคนที่อยู่ในถ้ำ .. หลายสิ่ง ๆ ที่เราตื่นเต้น ไม่ว่าจะเป็น สถานะทางสังคม หน้าที่การงาน เงินทอง ..ล้วนเป็นเพียงแค่ภาพลวงเท่านั้น.. พวกเรามักยืนยันว่านี่คือความฉลาด ..
2
** อย่างไรก็ตาม .. ถ้าคุณเป็นคนที่ออกมาจากถ้ำในนิทานเรื่อง ถ้ำ ของเพลโต และบอกกับคนอื่น ๆ ตรง ๆ แบบขวานผ่าซาก.. คุณทำผิดมหันต์ !!
สิ่งที่คุณจะพอทำได้คือ .. การค่อย ๆ บอกความรู้ทางอ้อม ทำให้เขาไม่รู้สึกว่ากำลังได้รับการสอนแบบตรง ๆ ตามคำพูดที่ว่า .. การเรียนรู้ที่ดีจะเกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัว.. นั่นเอง
ทั้งหมดนี้คือ นิทานเปรียบเปรยเรื่อง "ถ้ำ" ของเพลโต (The Allegory of The Cave by Plato)
หากคุณชอบและได้ความรู้ .. ฝากติดตามเพจ 'ไม้ขีดไฟ' ด้วยนะครับ .. สามารถคอมเม้นท์พูดคุยกันได้นะครับ
ผู้เขียนจะพยายามหาสิ่งที่น่าสนใจมาเล่าสู่กันฟังเรื่อย ๆ นะครับ .. 😃
โฆษณา