นอกเหนือจากความสำคัญของแม่น้ำเจ้าพระยาต่อเศรษฐกิจ และการพัฒนาของประเทศ แม่น้ำสายนี้คือเส้นเลือดใหญ่หล่อเลี้ยงคนและเมืองริมสองฝั่ง และมีความสัมพันธ์อย่างแน่นแฟ้นกับการพัฒนาเมือง นับตั้งแต่ที่บางกอกได้รับฉายานามว่า เวนิสตะวันออก ในเวลานั้น สองฝั่งแม่น้ำมีแต่เรือนแพอยู่อาศัย ท่าเรือและคลังสินค้า ตราบเมื่อมีรถราง ซึ่งเป็นวิวัฒนาการของตะวันตก ริมฝั่งแม่น้ำก็เริ่มมีอาคารสถาปัตยกรรมตะวันตก ไม่ว่าจะเป็นสถานที่ราชการ โรงแรม สถานฑูต จนกระทั่งในปัจจุบัน ซึ่งสองฝั่งแม่น้ำมีความหลากหลายของอาคาร สถานที่ และสถาปัตยกรรมมากยิ่งขึ้นไปอีก