มนุษย์สรรสร้าง: แตงโม
Artificial Selection: Watermelon
แตงโม 2 พันธุ์ ลูกกลมๆ เป็นลูกที่ปลูกขึ้นที่บ้านเอง
ถ้าถามว่า แตงโมเป็นผลไม้ที่มีต้นกำเนิดมาจากประเทศไหน หลายคนอาจจะตอบว่าเป็นผลไม้พื้นถิ่นของประเทศไทยนี่แหละ เพราะเราเห็นแตงโมมาตั้งแต่เด็ก แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่ จริงๆ แล้วแตงโมเป็นผลไม้ต่างถิ่น
ก่อนที่ผมจะรวบรวมมาเขียนเรื่องนี้ ผมก็คิดว่า แตงโมน่าจะมีถิ่นกำเนิดน่ามาจากประเทศจีน เพราะผมก็ได้ยินมาเยอะว่าแตงโมที่เราซื้อมาจากตลาดหรือซุปเปอร์มาร์เก็ตมาจากประเทศจีน และประเทศจีนก็เป็นผู้ผลิตแตงโมรายใหญ่ของโลก โดยผลิตแตงโมถึง 67% ของผลผลิตแตงโมทั้งหมดของโลก (ข้อมูลปี 2017)
แต่ก็ไม่ใช่อีก
แตงโมไม่ได้มาจากจีน และแตงโมในธรรมชาติไม่ได้มีเนื้อสีแดง แตงโมที่เรารู้จักผ่านการคัดเลือกพันธุ์ ปรับเปลี่ยนมาจากจุดเริ่มต้นอย่างมาก จนกลายเป็นแตงโมสีเนื้อแดง เนื้อนิ่ม หวานอร่อย และบางลูกก็ไม่มีเมล็ดที่เราชอบกินกันในปัจจุบัน
จุดกำเนิดของแตงโม
แตงโมเป็นพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Citrullus lanatus จากการศึกษาในระดับ DNA พบว่า แตงโมที่เรากินกันทุกวันนี้มีถิ่นกำเนิดมาจากทวีปแอฟริกา ในบริเวณแอฟริกาตะวันตก
ปัจจุบันในบริเวณนั้นก็ยังมีแตงโมที่เจริญเติบโตอยู่ในธรรมชาติอยู่ แต่ไม่ได้มีผลใหญ่ เนื้อแดง แต่ผลขนาดกลางๆ และมีเนื้อเป็นสีขาว
ในสมัยก่อนแตงโมจากบริเวณแอฟริกาตะวันตกได้แพร่กระจายไปยังแอฟริกาเหนือบริเวณลุ่มแม่น้ำไนล์ โดยมีหลักฐานว่าแตงโมถูกปลูกกันมาเป็นเวลายาวนานตั้งแต่เมื่อ 5000 ปีก่อนในลิเบีย นอกจากนั้นยังมีการพบเมล็ดแตงโม เช่น ในสุสานของตุตันคาเมน และรูปวาดของแตงโมที่มีอายุกว่า 4000 ปี
แตงโมที่ถูกสรรสร้างโดยมนุษย์
แตงโมในธรรมชาติไม่ได้เนื้อแดงหวานและนิ่มแบบนี้
ในยุคของการปลูกแตงโมในยุคแรกเริ่ม แตงโมที่มีเนื้อแข็ง สีขาว รสจืดหรือขม ไม่ได้หวาน นิ่มเหมือนแตงโมที่เรากินในปัจจุบัน ทำให้น่าสงสัยว่าทำไมคนโบราณถึงอยากจะปลูกพืชที่ไม่อร่อยชนิดนี้ด้วย
นักพฤกษศาสตร์เชื่อว่า การที่คนโบราณเริ่มปลูกแตงโมน่าจะเป็นเพราะแตงโมนั้นมีผลที่เต็มไปด้วยน้ำ และเก็บไว้ได้นานถ้าเก็บในที่ร่มและเย็น ทำให้แตงโมกลายเป็นแหล่งเก็บน้ำของคนโบราณและการที่พบแตงโมในสุสานของฟาโรห์น่าจะเป็นเพราะคนสมัยนั้นเชื่อว่า แตงโมจะเป็นแหล่งน้ำให้ฟาโรห์ในโลกหลังความตาย
คนในยุคอียิปต์โบราณเริ่มจากการคัดเลือกพันธุ์ให้แตงโมหายขมและนิ่มลง และแตงโมก็ได้แพร่กระจายไปยังอารยธรรมอื่นๆ เช่น กรีกโบราณ โรมัน และชาวยิว
แตงโมในยุคนั้นแม้ว่าจะนิ่มลงและหายขม แต่ยังไม่หวานและเนื้อเป็นสีเหลือง ต่อมาแตงโมถูกคัดเลือกโดยมนุษย์ให้มีความหวานมากขึ้น โดยมีบันทึกที่พบในเอกสารโบราณในหลายอารยธรรมว่า แตงโมเป็นผลไม้ที่มีรสหวาน เช่น ในอิสราเอล (ค.ศ. 200) อิตาลี (ค.ศ. 510, 516) ตูนิเซีย (ค.ศ. 920) และสเปน (ค.ศ. 961) และมีสีแดงมากขึ้น เพราะยีนสีแดงนั้นมีความใกล้ชิดยีนที่ทำให้ลูกแตงโมหวาน ยิ่งแดง ยิ่งหวาน เหมือนที่เราชอบพูดกัน ในยุคกลางในอิตาลีจึงเริ่มมีรูปวาดแตงโมที่มีสีแดงและคำบรรยายว่ามีรสหวาน (ค.ศ. 1395)
รูปวาดแตงโมใน Still Life with Watermelons, Pineapple and Other Fruit ของ Albert Eckhout ในศตวรรษที่ 17 แสดงให้เห็นว่าแตงโมในสมัยนั้นมีสีแดงแล้ว (สแกนจาก Albert Eckhout: een Hollandse kunstenaar in Brazilië - Public domain)
ในปี 1939 นักวิทยาศาสตร์ญี่ปุ่นได้ทำการคัดเลือกพันธุ์ให้เกิดแตงโมไม่มีเมล็ดได้โดยการผสมพันธุ์ระหว่างแตงโมปกติที่มีโครโมโซม 2 ชุด (Diploid - 2N) กับแตงโมที่มีโครโมโซม 4 ชุด (Tetraploid - 4N) โดยปลูกพืช 2 กลุ่มนี้ไว้ใกล้เคียงกัน ให้เกิดการผสมเกสรของแตงโม 2 กลุ่ม ทำให้ได้เมล็ดแตงโมที่มีโครโมโซม 3 ชุด (Triploid - 3N) ที่เป็นหมัน เมื่อนำเมล็ด Triploid นี้ไปปลูกต่อจะได้ลูกแตงโมที่ไม่มีเมล็ด
แผนภาพการผลิตแตงโม Triploid ที่ไร้เมล็ด
เอกสารอ้างอิง
3."Production of Seedless Watermelons". US Department of Agriculture. 15 June 1971. (https://naldc.nal.usda.gov/download/CAT71326739/PDF)
4.Paris, H.S. 2015. Origin and emergence of the sweet dessert watermelon, Citrullus lanatus. Annals of Botany 116(2): 133–148. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4512189/
5.Renner, S. S. and Chomicki, G. 2017. Watermelon origin solved with molecular phylogenetics including Linnaean material: Another example of museomics. New Phytologist 205: 526–532. https://nph.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/nph.13163
(ในเอกสาร 4 และ 5 มีรูปแตงโมในธรรมชาติให้ดูด้วย แต่นักวิชาการสองกลุ่มเชื่อในจุดกำเนิดของแตงโมที่แตกต่างกัน)
- 5
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
