ซาลาแมนเดอร์ สัตว์มหัศจรรย์ที่สร้างหัวใจที่พังไปขึ้นมาใหม่ได้
(เรียบเรียงโดย ดร.มิติ เจียรพันธุ์)
สัตว์หลายชนิดมีความสามารถด้านการรักษาตัวในแบบที่มนุษย์ไม่มี จิ้งจกสามารถสลัดหางทิ้งให้ศัตรูสับสนเพื่อหนีเอาชีวิตรอด แล้วจึงงอกหางใหม่ออกมาได้ ปลาม้าลายงอกครีบที่ขาดไปขึ้นมาใหม่ได้
แต่สัตว์อีกชนิดที่ตอนนี้นักวิทยาศาสตร์กำลังให้ความสนใจ คือ ซาลาแมนเดอร์
ซาลาแมนเดอร์เป็นสัตว์ที่มีหน้าตาคล้ายกับกิ้งก่าหรือตะกวด แต่มันไม่ใช่สัตว์เลื้อยคลาน ซาลาแมนเดอร์เป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ ซึ่งผิวหนังมีความชื้นเพื่อการหายใจเช่นเดียวกับสัตว์จำพวกกบ
หลายคนอาจไม่รู้ว่าซาลาแมนเดอร์ที่ขาขาดจะสามารถงอกขาใหม่ได้ ! นอกจากนี้หากไขสันหลังหรือสมองส่วนหน้าถูกทำลายไป ก็ยังถูกสร้างขึ้นมาใหม่
ที่เด็ดคือมันสามารถซ่อมหัวใจที่ถูกทำลายไปได้มากถึงถึง 1 ใน 3 เลยทีเดียว !
เหตุที่ซาลาแมนเดอร์สามารถสร้างอวัยวะใหม่ขึ้นมาได้มากขนาดนี้ เป็นเพราะเซลล์ในบริเวณนั้นจะเปลี่ยนไปเป็นสเต็มเซลล์ที่สามารถกลายร่างไปเป็นเนื้อเยื่อต่างๆได้หลากหลาย ทั้งกล้ามเนื้อ กระดูก เส้นเลือด หรือเส้นประสาท จนสุดท้าย อวัยวะที่ถูกตัดไปก็กลับคืนมาเหมือนเดิมได้นั่นเอง
ล่าสุด นักวิจัยศึกษาจนพบว่าสิ่งที่เกี่ยวข้องกับกลไกในสเต็มเซลล์ของพวกมัน คือ microRNA หรือ miRNA ซึ่งพบในสัตว์ที่สร้างอวัยวะใหม่ได้ ทั้งในปลาม้าลายและในซาลาแมนเดอร์
แล้วมนุษย์ล่ะ วิวัฒนาการหลายล้านปีจะตัดความสามารถนี้ทิ้งไปจากร่างกายของเราอย่างสิ้นเชิงเลยหรือ ?
นักวิจัยพยายามมองหาคำตอบว่ามนุษย์เรามีกลไกที่ใกล้เคียงกันนี้อยู่หรือไม่ โดยลองตรวจหา miRNA กลุ่มนี้ในกระดูกอ่อนส่วนข้อเท้า เข่า และสะโพก ผลคือ นักวิจัยพบ miRNA ที่สนใจในทั้งสามส่วน แต่ที่น่าสนใจกว่านั้นคือ การทำงานของ miRNA นั้นแตกต่างกันไปในแต่ละอวัยวะ โดยพบการทำงานในข้อเท้ามากที่สุด และยังพบว่าการทำงานของ miRNA ที่กระดูกอ่อนชั้นบนมีมากกว่าชั้นที่อยู่ลึกลงไปด้วย
นั่นแปลว่ากลไกการซ่อมแซมตัวเองของกระดูกอ่อนที่ข้อต่อมนุษย์มีความเกี่ยวข้องกับซาลาแมนเดอร์ การค้นพบนี้ช่วยอธิบายสาเหตุว่าทำไมเวลาบาดเจ็บที่เข่ากับสะโพกจึงใช้เวลาฟื้นตัวนานกว่าการบาดเจ็บที่ข้อเท้า
แต่การที่เราไม่สามารถสร้างแขนขาที่ขาดขึ้นมาใหม่ได้ แปลว่ายังมีกลไกอีกหลายอย่างที่นักวิจัยยังหาไม่พบ หากในอนาคตนักวิจัยศึกษากลไกเหล่านี้ได้ครบถ้วน เราอาจสามารถกระตุ้นการทำงานของกลไกนี้จนสามารถสร้างกระดูกอ่อนที่เสื่อมไปแล้ว หรือกระทั่งการทำให้แขนขาที่ขาดไป งอกกลับมาใหม่ได้เลยทีเดียว
อ้างอิง
Humans have salamander-like ability to regrow cartilage in joints
Analysis of “old” proteins unmasks dynamic gradient of cartilage turnover in human limbs
The art of fin regeneration in zebrafish.
This Incredible Creature Can Regenerate Its Brain, Heart, And Limbs
- 38
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
