วันนี้เรามารุ้จัก"คันโซ่"กันนะคะ
คนที่เคยทำนาอาจจะรู้จักหรือคุ้นเคย
กันบ้าง
คันโซ้ (โซงโลง) บางท้องถิ่นเรียก กะโซ่ หรือ กันโซ้ หรือ คันโซ่ หรือ ข้องโซ้ เป็นเครื่องมือจักสานด้วยไม้ไผ่ชนิดหนึ่ง รูปร่างคล้ายเรือครึ่งท่อน มีด้ามยาว ชาวนาในภาคอีสานใช้วิดน้ำเข้านา หรือวิดน้ำในนาให้งวดเพื่อข้าวกล้าจะได้ไม่จมน้ำตาย หรือวิดน้ำออกเพื่อจับปลาในนา
ส่วนประกอบของคันโซ้
ตัวคันโซ้ สานด้วยไม้ไผ่ ลายที่นิยมสานคือ ลายสอง เส้นตอกตั้งและตอกสาน เหลาให้บาง สานลายสองไปให้กว้างประมาณ 40-50 เซนติเมตร ยาวประมาณ 95-100 เซนติเมตร จากนั้นก็พับหรือดัดให้เป็นรูปคล้ายเรือครึ่งท่อน ด้าน “ปากคันโซ้” ให้กว้างประมาณ 25 เซนติเมตร ด้านหางคันโซ้มีทำให้เล็กเรียวเหมือนท้ายเรือ ขนาดกว้างประมาณ 14-15 เซนติเมตร และยึดติดกับ “ด้ามคันโซ้” ด้วยหวายหลายเส้นมัดให้แน่นเพื่อเวลาวิดน้ำจะได้ไม่หลุด ขอบบนของตัวคันโซ้ให้เข้ากรอบด้วยไม้ไผ่ประกบคู่ทั้งด้านนอกด้านใน มัดให้แน่นด้วยหวาย หรือ เครือซูด ปัจจุบันนิยมใช้ลวด กลางตัวคันโซ้ใช้หวายหรือเครือซูด มัดโยงกับด้ามคันโซ้ เพื่อความแข็งแรงเวลาวิดน้ำ
ปากคันโซ้ หรือ หัวคันโซ้ เป็นไม้จริง (ส่วนมากนิยมใช้ไม้ข่อย) ขนาดกว้างประมาณ 5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 25-30 เซนติเมตร ปลายทั้งสองข้างเจาะรูเพื่อยึดติด
ปากคันโซ้ หรือ หัวคันโซ้ เป็นไม้จริง (ส่วนมากนิยมใช้ไม้ข่อย) ขนาดกว้างประมาณ 5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 25-30 เซนติเมตร ปลายทั้งสองข้างเจาะรูเพื่อยึดติดกับ “คานบน” ของปากคันโซ้ซึ่งทำด้วยไม้จริงเช่นกัน ขนาดหนาประมาณ 3-4 เซนติเมตร ยาวประมาณ 25-30 เซนติเมตร และกลาง “คานบน” นั้นเจาะรูเพื่อยึดติดกับด้ามค้นโซ้
ประโยชน์ใช้สอย
คันโซ้ หรือ คันโซ่ ใช้วิดน้ำเข้านาหรือวิดน้ำในนาให้งวด เวลาวิด ใช้มือข้างหนึ่งจับด้ามคันโซ้เหนือตัวคันโซ้ มืออีกข้างหนึ่งจับด้ามคันโซ้ด้านปลาย ใช้ปากคันโซ้ตักลงไปในน้ำ วิดส่งน้ำไปตามทิศทางที่ต้องการ ชาวนาบางท้องที่จะใช้ไม้เสาสามขา มีเชือกหย่อนลงมามัดยึดกับด้ามคันโซ้ ตรงกลางตัวคันโซ้ เพื่อเป็นเครื่องผ่อนแรงไม่ให้ยกน้ำหนักมากคงใช้มือสองข้างจับปลายด้ามคันโซ้ บังคับทิศทางให้วิดน้ำไปยังสถานที่ที่ต้องการ ปัจจุบันนี้คันโซ้บางท้องถิ่น ตัวคันโซ้ทำด้วยสังกะสี และใช้ลวดมัดแทนหวาย หรือเครือซูด และคันโซ้นับวันจะถูกแทนที่ด้วยเครื่องสูบน้ำอันเป็นเทคโนโลยีที่แพร่กระจายเข้าไปในชนบทภายหลัง
สมัยเด็กบีเคยใช้ แต่จะไม่มีขาตั้งช่วย ใช้แขน และแรงตัวเองล้วนๆเลยนะคะ หลังๆพ่อเริ่มพัฒนาขึ้น ทำขาตั้งให้ลูกใช้ สงสัยเห็นลูกสาวตัวเล็กเลยสงสาร อ่ะนะๆ
ตอนนั้นน้ำขัง เท่าเข่าเรายังสามารถใช้
คันโซ่นี้วิดน้ำออกแบบสบายๆเลยนะคะ
ไม่โม้นร้าาาาาาา แต่...จริงๆ..ถามว่าสนุกมั๊ย ไม่สนุกค่ะเหนื่อย เหนื่อยมั๊กมากกกกกกก
แต่..ก็มีความสุขที่เวลาน้ำลดแล้วเห็นต้นกล้าขึ้นรำไร ทำให้เรามีกำลังใจโยกขึ้นเป็นโข
ในบางครั้งเราโยกกันเป็นวันๆ ถ้าฝนตกไม่หยุดเราก็ต้องปล่อยให้กล้าเน่าจมน้ำไปอย่างน่าเสียดายเลยเชียวล่ะ
ชีวิตชาวนา ถึงไม่มีเกียรติ แต่..เราก็ภาคภูมิใจ ภูมิใจที่เกิดมาเป็นลูกชาวนา
ที่หลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดิน เลี้ยงเราให้เติบโตอย่างมีคุณภาพ
วันนี้บีก็แนะนำ"คันโซ่"อย่างเป็นทางการแล้ว ตอนต่อไปบีจะเอาอะไรมานำเสนออีกนร้าาาาาาาาาาา
อย่าลืมติดตามนะคะ
ฝากกดไลค์ กดแชร์
และฝากติดตามด้วยนะคะ
- 5
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
