ชื่อ The Kop เกี่ยวกับสงครามเมื่อ 200 กว่าปีที่แล้ว อย่างไร ?
1.
พูดถึง the Kop เชื่อว่าแฟนฟุตบอลอังกฤษคงจะคุ้นเคยกับคำนี้ดี
แต่เคยสงสัยไหมครับว่า the Kop หมายถึงแฟนของทีมลิเวอร์พูลได้อย่างไร ?
สำหรับคำอธิบายมันมีจุดเริ่มต้นจากสงครามที่เกิดขึ้นทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกาเมื่อประมาณสักสองร้อยปีที่แล้วครับ
สงครามในครั้งนั้น ทุกวันนี้ชาวอังกฤษรู้จักกันในชื่อสงครามบัวร์ (Boer war) ซึ่งเป็นการรบกันระหว่างกองทัพอังกฤษและชาวนาชาวดัชต์
คำถามแรกที่ผุดขึ้นมาคือ ทำไมชาวอังกฤษและชาวดัชต์จึงไปรบกันไกลถึงทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกา ?
เรื่องราวมันเริ่มต้นก่อนหน้านั้นนานเป็นร้อยปีครับ จะเข้าใจที่มาของสงครามเราต้องย้อนเวลากลับไปเริ่มต้นขึ้นเมื่อชาวยุโรปเริ่มเรียนรู้ที่จะออกเดินเรือไปสำรวจโลกครับ ...
2.
ในช่วงแรกที่ยุโรปเดินทางออกสำรวจโลกนั้น ชาวยุโรปไม่ได้คิดจะบุกหรือไปยึดดินแดนอื่นเป็นหลัก
เรื่องราวมันเกิดจากการที่ชาวยุโรปขณะนั้นคลั่งไคล้เครื่องเทศและพริกไทยมาก แต่ปัญหาคือมีชาวอาหรับและชาวอิตาลีเป็นพ่อค้าคนกลางทำให้ต้องซื้อสินค้าในราคาแพง ยิ่งต่อมากรุงคอนสแตนติโนเปิลล่มสลายลง (ซึ่งวันหลังจะเขียนถึงเรื่องนี้ครับ) การค้าขายผ่านเส้นเดิมซึ่งยากอยู่แล้วยิ่งทำได้ยากขึ้น
สีแดงคือเส้นทางสายไหม สีน้ำเงินคือเส้นทางเครื่องเทศ ภาพจาก wikipedia
ชาวยุโรปเลยพยายามจะแก้ปัญหาด้วยการหาเส้นทางค้าขายใหม่ โดยหวังว่าจะสามารถเดินเรืออ้อมพ่อค้าคนกลางชาวอาหรับไปหาแหล่งเครื่องเทศแถวๆ อินโดนิเซียและอินเดียโดยตรง
แรกทีเดียวเป็นชาวโปรตุเกสที่สามารถเดินเรือลัดเลาะไปจนถึงปลายสุดของทวีปแอฟริกา (แหลมกู๊ดโฮป) ได้ก่อนประเทศอื่น
การเดินทางอ้อมปลายแหลมของแอฟริกาโดย บาร์โทโลมิว ดิแอส
ถ้าอ้อมปลายสุดของแอฟริกาได้โอกาสที่จะอ้อมไปอินเดียก็จะมากขึ้น
ต่อมาเมื่อชาวดัตช์เป็นมหาอำนาจทางทะเล บริษัท Dutch East India Company (ชื่อก็บอกอยู่แล้วว่าเป็นบริษัทของดัตช์ที่หวังไปค้าขายกับอินเดียที่อยู่ทางทิศตะวันออก วันหลังจะเขียนถึงบริษัทนี้ครับ) ก็เข้าไปสร้างป้อมไว้ที่ปลายสุดของแหลมกู๊ดโฮป
ซึ่งจริงๆ ก็ไม่ได้หวังจะเข้าไปยึดครองอะไรหรอกครับ แค่ไว้เป็นที่จอดพักเรือเพื่อเติมน้ำจืดและอาหารก่อนจะแล่นเรือต่อเท่านั้น เพราะเป้าหมายหลักของชาวยุโรปคือเครื่องเทศและพริกไทยที่อินโดนิเซียและอินเดีย
แต่ต่อมาจากป้อมเล็กๆ ที่มีชาวดัชต์ประจำอยู่เล็กน้อย ก็เริ่มมีการนำครอบครัว นำเพื่อนย้ายเข้ามาอาศัยมากขึ้นเรื่อยๆ จนเติบโตเป็นชุมชน เป็นเมืองเล็กๆ แล้วก็เป็นเมืองที่หนาแน่นขึ้นมา
ชาวดัตช์ที่อพยพมาอาศัยอยู่นี้มีชื่อเรียกว่า บัวร์ (Boer) ซึ่งแปลว่าชาวนาหรือคนเลี้ยงวัว (นามสกุล Bauer ของชาวดัชต์หรือชาวเยอรมันที่เห็นในปัจจุบัน เช่น Jack Bauer หรือ Franz Beckenbauer ก็มีรากร่วมกับคำนี้ และบ่งให้รู้ว่าบรรพบุรุษมีอาชีพเป็นชาวนาหรือคนเลี้ยงวัวมาก่อน)
3.
ต่อมาเมื่ออังกฤษเริ่มขยายอำนาจทางทะเลบ้างก็เข้ายึดครองอาณานิคมต่างๆ ของดัตช์ ซึ่งก็รวมไปถึงดินแดนที่อยู่ทางใต้สุดของทวีปแอฟริกาบ้านใหม่ของชาวบัวร์ด้วย
จริงๆ อังกฤษก็ไม่ได้สนใจจะไปยึดครองแผ่นดินอะไรของชาวดัชต์หรอกครับ อังกฤษต้องการแค่ป้อมและท่าเรือเพื่อเป็นที่จอดพักเรือเช่นกัน ชาวดัตช์ที่เคยอาศัยอยู่เดิมกับชาวอังกฤษที่เข้าไปอยู่ใหม่จึงอยู่กันไปอย่างไม่มีปัญหาอะไร
แต่ต่อมาเมื่อเริ่มมีการอพยพชาวอังกฤษเข้ามามากขึ้นจนพลเมืองอังกฤษเป็นคนส่วนใหญ่และกลายเป็นเมืองของอังกฤษ จึงมีการนำกฎหมายอังกฤษมาบังคับใช้โดยกฎหมายหนึ่งที่สำคัญและมีผลต่อชีวิตของชาวดัตช์ที่อาศัยอยู่เดิมอย่างมากคือ การยกเลิกไม่ให้มีแรงงานทาส
หลายสิบปีก่อนที่จะเกิดสงครามบัวร์นั้นอังกฤษได้ออกกฎหมายห้ามซื้อขายทาสและตามมาด้วยการบังคับให้เลิกทาส ซึ่งกฎหมายนี้มีผลไปยังทุกอาณานิคมของประเทศอังกฤษ
ชาวบัวร์ที่รู้สึกว่าตัวเองกลายเป็นพลเมืองชั้นสองอยู่แล้วและยังมาถูกสั่งให้เลิกมีแรงงานทาสจึงไม่พอใจ
ชาวบัวร์จึงค่อยๆ อพยพย้ายถิ่นหนีจากชายฝั่งเข้าไปตั้งถิ่นฐานลึกภายในทวีปมากขึ้น แน่นอนครับเมื่อชาวบัวร์รุกไปที่ไหน ชาวพื้นเมืองท้องถิ่นผิวดำที่มีชื่อว่าชาวคอย (Khoi) และชาวซัง (San ปัจจุบันเราเรียกพวกเขารวมกันว่า Khoisan) ก็ต้องร่นหนีไปที่อื่น
4.
แรกๆ กองทัพอังกฤษก็ไม่ได้ไปสนใจมากนักว่าชาวบัวร์จะย้ายไปไหน แต่ต่อมาเมื่อมีการขุดค้นพบเพชรและทองในดินแดนแห่งใหม่ที่ชาวบัวร์ย้ายไป (ที่ได้มาจากการเบียดเบียนชาวพื้นเมืองอีกต่อหนึ่ง) อังกฤษจึงเข้ารุกรานเพื่อที่จะยึดดินแดนนั้น
สงครามระหว่างอังกฤษและชาวดัตช์ที่ชื่อว่า Boer War จึงเกิดขึ้น
Boer War เกิดขึ้นสองครั้งในช่วงเวลาที่ห่างกันไม่นานด้วยมูลเหตุที่คล้ายๆ กัน ซึ่งเราคงจะไม่ไปลงรายละเอียดในสงครามแต่ละครั้งกันนะครับ
และเป็นสงคราม Boer war ครั้งที่ 2 ที่นำไปสู่การเกิดชื่อของ the kop
5.
หนึ่งในยุทธศาสตร์ของอังกฤษในการรบครั้งนั้น คือต้องการจะปลดปล่อยเมืองที่ชื่อว่า เลดี้สมิธ (Ladysmith) ออกจากการยึดครองของชาวบัวร์
ไม่ไกลจากตัวเมืองมากนักมีเนินเขาสูงอยู่ลูกหนึ่งชื่อว่า Spion kop (สปิออน-คอป) ซึ่งถ้าอังกฤษยึดได้ก็จะทำให้ได้เปรียบในการรบ
เนินเขา Spion kop
คำว่า spion คำนี้แปลว่า spy ในภาษาดัชต์ ส่วนคำว่า kop มีรากมาจากภาษาละตินว่า cuppa ซึ่งแต่เดิมจะหมายถึงอ่างน้ำ รวมถึงภาชนะที่คล้ายอ่างทั้งหลาย เช่น ชาม ถ้วย
ในเวลาต่อมาคำว่า cuppa ก็มีความหมายที่กว้างขึ้น คือ อะไรที่มีลักษณะโค้งคล้ายถ้วยที่คว่ำก็สามารถเรียกว่า cuppa ได้หมด คำนี้จึงเป็นรากที่มาของคำว่า cup ที่แปลว่าถ้วยในภาษาอังกฤษ รวมถึง คำว่า copa หรือ coppa ในภาษาอิตาลี เช่น การแข่งฟุตบอลชิงถ้วย Copa América และ coppa italia
ถ้วย Copa América
คำว่า cuppa ยังนำไปสู่คำว่า kopp หรือ kopf ที่แปลว่า หัว (เพราะหัวก็จะโค้งมนคล้ายถ้วยคว่ำ) และยังเป็นที่มาของคำว่า cap ที่แปลว่าหมวกแก๊ป, captain และ chief ที่หมายถึงหัวหน้า และอื่นๆอีกหลายคำ
และแน่นอนครับ เนินเขาก็สามารถเรียกด้วยคำว่า kopp ด้วยเช่นกัน
Spionkop เป็นจุดยุทธศาสตร์ที่สำคัญเพราะเนินเขาแห่งนี้สูงที่สุดในบริเวณที่แห่งนั้น ทำให้เหมาะแก่การ spy บริเวณรอบๆ
6.
กลางดึกคืนหนึ่งทหารอังกฤษก็ค่อยๆ แอบไต่ขึ้นเนินไปอย่างเงียบ ๆ
แต่ด้วยความที่ไม่ชำนาญในพื้นที่บวกกับความมืดที่ทำให้เห็นพื้นที่โดยรอบไม่ชัด เมื่อขึ้นไปถึงที่ราบจุดหนึ่งก็เข้าใจว่าได้ขึ้นมาถึงบนยอดเขาแล้ว จึงขุดสนามเพลาะเพื่อใช้เป็นหลุมกำบัง แต่ด้วยความที่เนินเขานี้เต็มไปด้วยหินแข็งทำให้หลุมที่ขุดได้มีความตื้นมากเสียจนแทบจะไม่ได้ช่วยบังกระสุนสักเท่าไหร่
เลวร้ายไปกว่านั้นคือ เมื่อพระอาทิตย์ขึ้นในตอนเช้าและหมอกจางลง ทหารอังกฤษถึงได้รู้ว่าจุดที่ตัวเองมาหยุดนั้นยังไม่ใช่ยอดที่สูงที่สุด และเมื่อมองขึ้นไปด้านบนก็พบว่า ทหารบัวร์ได้ขึ้นไปยึดยอดด้านบนของเนินเขาไว้เป็นที่เรียบร้อยแล้ว
เมื่อการต่อสู้เริ่มต้นขึ้นกองกำลังของอังกฤษจึงเหมือนเป้านิ่งให้ทหารบัวร์เลือกยิงจากที่สูงได้อย่างสบายๆ
หลังจากพยายามทนฝืนต่อสู้อยู่บนเนินเกือบยี่สิบชั่วโมงสุดท้ายทหารอังกฤษก็ต้องถอนกำลังหนีตายกันลงมาอย่างหมดสภาพ
ข่าวความพ่ายแพ้ที่ Spionkopในครั้งนั้นกลายเป็นข่าวใหญ่ของชาวอังกฤษที่ถูกพูดถึงไปนาน จนคำว่า Spionkop กลายเป็นคำที่ชาวอังกฤษคุ้นเคยกันดี พูดถึงคำนี้ครั้งใด ภาพของเนินเขาที่ดูน่าเกรงขามก็จะผุดขึ้นในหัวของชาวอังกฤษ
6.
สนามฟุตบอลในอังกฤษยุคนั้นส่วนใหญ่ อัฒจรรย์ฝั่งที่อยู่ด้านหลังของประตูทั้งสองข้าง จะเป็นตั๋วยืนซึ่งมีราคาถูก แต่เน้นขายจำนวนมากๆ
เมื่อตั๋วบริเวณนี้มีราคาถูกเราก็พอเดาได้ว่าคนส่วนใหญ่ที่มายืนดูการแข่งขันตรงนี้จะเป็นคนหนุ่มสาววัยรุ่นหรือชนชั้นแรงงานที่มีรายได้ไม่มากนัก
ด้วยเหตุนี้บรรยากาศและเสียงเชียร์ที่มาจากอัฒจรรย์หลังประตูจะมีเสียงดังกระหึ่ม และมีพลังกว่าอัฒจรรย์บริเวณอื่นอย่างรู้สึกได้ชัดเจน
วันหนึ่งบก.กีฬาของหนังสือพิมพ์คนหนึ่งชื่อเออร์เนสต์ เอ็ดเวิร์ดส์ (Ernest Edwards) เงยหน้ามองขึ้นไปบนอัฒจันทร์ของสนามฟุตบอลแอนฟิลด์แล้วรู้สึกถึงความน่าเกรงขามของเหล่ากองเชียร์ลิเวอร์พูล เขาจึงเทียบความรู้สึกที่มองเห็นกองเชียร์นี้กับการมองขึ้นไปบนยอดเนิน Spion kop
Spion kop ที่แอนฟิลด์
เอ็ดเวิร์ดจึงเขียนว่าจากนี้ไปจุดนี้ (ของอัฒจันทร์) จะเป็นที่รู้จักในชื่อ Spion kop
ปรากฎว่าคำนี้ติดตลาด พื้นที่ยืนเชียร์ฟุตบอลด้านหลังของประตูจึงนิยมเรียกกันว่า Spion kop
แต่ Spion kop ในช่วงแรกนั้นไม่ได้ใช่แต่ที่แอนฟิลด์เท่านั้น อัฒจันทร์บริเวณด้านหลังของสนามฟุตบอลอื่นๆ ก็จะถูกเรียกด้วยชื่อ Spion kop เช่นเดียวกัน
เนื่องจากเป็นที่ยอมรับกันทั่วไปว่าในหมู่ Spion kop ทั่วยุโรปแล้วไม่มี Spion kop ที่ไหนจะน่าเกรงขามและทรงพลังเท่า Spion kop แห่งแอนฟิลด์อีกแล้ว
สุดท้ายชื่อเรียก Spion kop สนามอื่นๆ จึงค่อยๆ เลือนหายไป เหลือไว้แต่ the Kop แห่งเมือง Liverpool เท่านั้น
(ปิดท้ายด้วยโฆษณา)
ชอบประวัติศาสตร์ที่มาของคำศัพท์แบบนี้ อย่าลืมอ่านหนังสือ
ทำไมเราเลี้ยง pig แต่กิน pork และ ทำไมแฮมเบอร์เกอร์จึงไมมีแฮม
สามารถสั่งซื้อหนังสือได้จากลิงก์
อ่านบทความประวัติศาสตร์อื่นๆเพิ่มเติมได้ที่
อ่านบทความวิทยาศาสตร์และการแพทย์ได้ที่
คลิปวีดีโอเกี่ยวกับประวัติศาสตร์
เพิ่งเริ่มทำนะครับ ช้านิดแต่จะมีคลิปใหม่ๆตามมาอีกแน่นอน
- 51
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
