28 ม.ค. 2020 เวลา 07:39 • กีฬา
นักฟิสิกส์ผู้อยู่เบื้องหลังฟอร์มอันยอดเยี่ยมลิเวอร์พูล
อ่านไม่ผิดหรอกครับ ถึงแม้ว่าจะดูไม่ค่อยเป็นไปได้ ที่กีฬาฟุตบอลที่เราคุ้นเคยกัน จะมาผสานรวมกันกับวิชาฟิสิกส์ที่สุดแสนจะเนิร์ดในสายตาของหลายๆคน (ซึ่งแน่นอนว่าไม่ใช่กับผม)
แต่เราก็ต้องยอมรับว่า เมื่อฟุตบอลอาชีพเป็นเรื่องของธุรกิจ ดังนั้นทุกๆทีมย่อมคาดหวังชัยชนะ ดังนั้นทีมเหล่านั้นจึงทำทุกวิถีทางที่จะเพิ่มโอกาสในชัยชนะ และหนึ่งในวิธีที่ล้ำสมัยที่สุด นั่นคือการใช้ Data Science ในการวิเคราะห์ข้อมูลในการเล่นฟุตบอลนั่นเองครับ ซึ่งสำหรับวงการกีฬาแล้ว การวิเคราะห์ข้อมูลแบบนี้กำลังเป็นที่นิยมอย่างมากเลยทีเดียว แต่สำหรับวงการฟุตบอลแล้ว เรื่องนี้นับว่าใหม่มากๆ
และดูเหมือนทีมที่นำหน้าทุกทีมที่เหลือเกี่ยวกับการใช้ Data Science นั่นคือสโมสรที่ได้ชื่อว่าดีที่สุดทีมหนึ่งในปัจจุบัน อย่างลิเวอร์พูลครับ
Fenway Sports Group บริษัทที่เป็นเจ้าของทีม เคยเป็นเจ้าของทีมเบสบอลในสหรัฐอเมริกาที่มีชื่อว่า Boston Red Sox ที่ในเมื่อปี 2002 เคยยอมจ่ายเงินสูงถึง 12.5 ล้านดอลลาร์ เพื่อที่จะดึงตัว Billy Beane GM ชื่อดังผู้เป็นเจ้าของคอนเซปท์ "Moneyball" ที่เป็นการใช้ข้อมูลทางสถิติในการวิเคราะห์ข้อมูลของผู้เล่นเบสบอล ยกระดับทีมเล็กๆให้ขึ้นใาสู่ทีมใหญ่อย่างสูสีจนน่าประหลาดใจ (มีหนังเกี่ยวกับเรื่องนี้ ที่มีชื่อว่า Moneyball อีกด้วย แนะนำให้ดูครับ)
ดังนั้น เมื่อบริษัทนี้ซื้อลิเวอร์พูลไป ก็ไม่ต้องแปลกใจเลย ที่พวกเขาจะให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์ข้อมูล จนกระทั่งมี Research Division เป็นของตนเอง โดยผู้ที่รับตำแหน่งเป็นหัวหน้าทีมวิจัย หรือ Director of Research ก็คือ Ian Graham
Ian Graham เป็นนักฟิสิกส์ เขาเรียนจบปริญญาเอกในสาขาฟิสิกส์จากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ แต่ในระหว่างที่กำลังทำวิจัยหลังปริญญาเอกในทางด้าน Polymer เขาค้นพบว่าเขาไม่ได้อยากเป็ฯนักวิทยาศาสตร์ จึงย้ายงานไปทำงานด้านวิเคราะห์ข้อมูลที่บริษัท Decision Technology ก่อนที่ลิเวอร์พูล ทีมในดวงใจของเขา จะติดต่อให้เขามาทำงานให้กับทีมในปี 2012
หน้าที่ของเขาก็เกี่ยวกับการวิเคราะห์ข้อมูลของนักเตะแต่ละคน วิธีการเล่นของทีมตนเองและฝ่ายตรงข้ามในแต่ละเกม รวมไปถึงให้คำแนะนำว่าทีมควรจะซื้อใครมาร่วมทีมบ้าง โดยผลงานที่เด่นของเขาก็คือ ข้อมูลที่เขาวิเคราะห์มา เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ลิเวอร์พูลซื้อ Mohammed Salah, Phillippe Coutinho และ Naby Keita เข้ามาร่วมทีม และก็คงไม่ต้องบอกว่าผลงานของเขาประสบความสำเร็จมากเพียงใด
ในทีมวิจัยของ Graham ประกอบไปด้วยเขาและผู้ร่วมงานอีกสามคน ซึ่งก็ไม่น่าเชื่อว่า สองในสามคนจะเป็นนักฟิสิกส์เช่นเดียวกันกับเขา
คนแรกคือ Tim Waskett รับหน้าที่เป็น Software Developer and Statistic Researcher ซึ่งเขาจบปริญญาเอกทางด้าน Astrophysics มาจากมหาวิทยาลัยคาร์ดิฟฟ์
และนักฟิสิกส์อีกคนหนึ่งคือ William Spearman รับหน้าที่เป็น Lead Data Scientist เขาจบปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดในสาขาฟิสิกส์ของอนุภาคพลังงานสูง รวมถึวเคยมีประสบการณ์ในการทำงานกับ CERN องค์กรด้านฟิสิกส์ชั้นนำของโลกอีกด้วย
พวกเขาทำงานร่วมกันในการวิเคราะห์ข้อมูลทุกๆอย่าง ที่เกิดขึ้นภายในสนามฟุตบอล การจ่ายบอล การยิงประตู การเข้าทำในรูปแบบต่างๆ การเพรสซิ่ง การป้องกัน แะอีกมากมายนับไม่ถ้วน ข้อมูลต่อหนึ่งแมตช์อาจมีมากกว่าหนึ่งล้านจุดข้อมูล พวกเขาจะจัดการข้อมูลดหล่านั้น และแปลผลออกมาว่า ต้องทำอย่างไรที่จะเพิ่มโอกาสในการทำประตู หรือชนะแมตช์ให้ได้มากที่สุด ก่อนที่จะไปอธิบายให้กับผู้จัดการทีม Jurgen Klopp เพื่อให้เขาได้นำไปปรับใช้ในแทคติกของเขาต่อไป
Goal Probability Diagram แสดงถึงบริเวณที่มีโอกาสยิงประตูเข้ามากที่สุด โดยเก็บข้อมูลจากการยิงกว่าพันๆครั้งจากทุกลีกทั่วโลก
เทคนิคที่ใช้ในการวิเคราะห์ก็มีหลากหลาย แต่ผมก็ขอยกตัวอย่างมาสองข้อ อันแรกคือ Goal Probability Added Metric สิ่งนี้คือการวิเคราะห์เอาทุกสถิติที่เกิดขึ้นกับผู้เล่นทุกคน ไม่ว่าจะเป็นเกมรุกหรือเกมรับมารวมเป็นค่าค่าเดียว นั่นคือโอกาสที่ทีมจะได้ประตู ณ ขณะนั้น และจากคอนเซปท์นี้เอง ก็ต่อยอดกลายมาเป็นอีกเทคนิคที่มีชื่อว่า Pitch Control ที่บ่งบอกได้เลยว่า เมื่อลูกบอลอยู่กับผู้เล่นคนหนึ่งที่ตำแหน่งหนึ่งบนสนาม โอกาสในการที่จะได้ประตูในอีก 15 วินาทีเป็นเท่าไหร่ และต้องทำอย่างไร เพื่อที่จะเพิ่มโอกาสในการทำประตูได้มากที่สุด
-ตัวจุดสีแดงคือผู้เล่นลิเวอร์พูล ส่วนสีน้ำเงินคือฝ่ายตรงข้าม ลูกศรคือทิศทางการวิ่งของผู้เล่น -ตัวเลขมุมซ้าย คือโอกาสที่จะได้ประตูภาย 15 วินาทีหลังจากนี้ -พื้นที่สีแดง คือพื้นที่ที่นักเตะลิเวอร์พูลจะมีโอกาสไปถึงบอลก่อนอีกฝั่ง หากจ่ายไปตรงนั้น โอกาสการทำประตูก็จะเพิ่มมากขึ้น
หากใครติดตามดูแมตช์ที่ลิเวอร์พูลเตะ น่าจะพอทราบว่า โอกาสในการทำประตูส่วนมากมักจะเริ่มต้นจากฟูลแบ็กทั้งสองข้าง โดยเฉพาะการเปิดบอลข้ามฟากของแบ็กขวาไปหาแบ็กซ้าย รวมไปถึงการที่ลิเวอร์พูลไม่มีกองกลางตัวสร้างสรรค์เกมตรงกลางสนามมากนัก แต่มีกองกลางสไตล์วิ่งไปทั่วเพื่อรักษาสมดุลในสนามแทน ทั้งหมดนี้ อาจจะเป็นผลมาจากคอนเซปท์ Pitch Control ที่ Jurgen Klopp ได้รับคำแนะนำมาจากทีม Data Science ของทีมมาก็เป็นได้
รูปที่ 3 แผนที่แสดง HeatMap ของการจ่ายบอล โดยคนที่ครอบครองบอลถูกวงไว้ด้วยวงกลมสีเหลือง บริเวณสีแดงคือบริเวณที่คู่ต่อสู้เข้าถึงบอลได้ ดังนั้นผู้เล่นควรจะจ่ายบอลไปที่บริเวณสีน้ำเงินมากกว่า
ปัจจุบัน (19 ม.ค.) ลิเวอร์พูลกำลังนำเป็นที่หนึ่งบนตารางคะแนนของพรีเมียร์ลีก ด้วยสถิติที่ยังไม่แพ้ใคร และในปีที่แล้วพวกเขาก็เพิ่งคว้าถ้วยยูฟ่าแชมป์เปียนส์ลีก และ แชมป์สโมสรโลกมาได้ ทำให้พวกเขาเป็นหนึ่งในทีมฟุตบอลที่ดีที่สุดในปัจจุบัน
โดยที่เบื้องหลัง ก็คือนักฟิสิกส์ 3 คนผู้เป็นมันสมองให้กับทีมนั่นเองครับ
โฆษณา