Blockdit Logo (Mobile)
The Thinker Man
•
26 ก.พ. 2020 เวลา 10:19 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี
โปรตีน ACE2 เป้าหมายต่อการรักษาโรค Covid-19 และ “อาจจะ” เป็นต้นเหตุให้มีความไวต่อการติดเชื้อไวรัสที่แตกต่างกันระหว่างชนชาติ !!!
ปัจจุบันขณะที่หลายคนกำลังกังวลกับสถานการณ์การระบาดของไวรัส Covid-19 ในประเทศไทยที่เข้าใกล้เฟส 3 เข้าไปทุกทีแล้ว ทั่วโลกเองต่างก็กำลังพัฒนาวัคซีนให้เร็วที่สุดเพื่อหยุดการระบาดของโรค อย่างไรก็ตามเราคงไม่ได้เห็นวัคซีน Covid-19 ภายในเร็วๆนี้อย่างแน่นอนเพราะต้องผ่านการทดสอบทางความปลอดภัยทางคลินิกจนมั่นใจซะก่อน ซึ่งถึงเวลานั้นวัคซีนอาจใช้ไม่ได้ผลเพราะไวรัสเกิดการกลายพันธุ์จนมีความรุนแรงมากกว่าเดิม หรือผู้ป่วยสามารถสร้างภูมิคุ้มกันเองได้แล้วในธรรมชาติก็เป็นได้
สรุปสถานการณ์การระบาดของไวรัส Covid-19 ที่พบการระบาดแล้วมากกว่า 36 ประเทศทั่วโลกและมีแนวโน้มจะระบาดใหญ่นอกประเทศจีนเข้าสู่เฟส 3 ของการระบาด ข้อมูล ณ วันที่ 21 ก.พ. 2563 อ้างอิงจาก WHO
แน่นอนว่าการที่ไวรัสจะระบาดได้มันต้องเข้าสู่เซลล์ของโฮสต์หรือเหยื่อก่อนเพื่อเพิ่มจำนวนก่อนแพร่เชื้อต่อไป คำถามคือโดยปกติไวรัสเองเมื่ออยู่นอกร่างกายโฮสต์มันก็เป็นแค่อนุภาคไร้ชีวิต (Virion) ธรรมดาเท่านั้น จนกว่าจะเข้าโฮสต์เซลล์ ซึ่งแน่นอนว่ามันต้องใช้กุญแจอะไรสักอย่างไขประตูเข้าสู่เซลล์ไม่ใช่อยู่ๆก็เข้าไปได้เลย ซึ่งเราเรียกกุญแจนี้ว่า "Virus receptor" โดยจากองค์ความรู้นับตั้งแต่สมัยโรค SARS-coronavirus (SARS-CoV) ระบาดในปี ค.ศ.2003-2004 ทำให้นักวิจัยรู้ว่า receptor ที่ว่านี้คือโปรตีนชนิดหนึ่งที่ชื่อว่า "ACE2 (Angiotensin Converting Enzyme 2)" และคาดว่ามันจะเป็นเป้าหมายเพื่อสร้างแอนติบอดีบล๊อกการแพร่เชื้อไวรัสได้ แต่ไวรัสก็หยุดระบาดก่อนที่เราจะได้นำองค์ความรู้นี้ไปใช้ผลิตวัคซีนได้ทันเวลาก่อน
เมื่อครั้งที่เกิดการระบาดของ SARS-CoV ระบาดในปี ค.ศ.2003-2004 ทำให้นักวิทย์ทราบว่าไวรัสใช้ช่องทางนี้เป็นกุญแจในการติดเชื้อผ่านทางโปรตีน ACE2 อ้างอิงจาก https://www.semanticscholar.org/paper/Trilogy-of-ACE2%3A-a-peptidase-in-the-system%2C-a-SARS-Kuba-Imai/c4b3097c2bf40d1c75ca5e8c2b334742cd836545
กรณีของไวรัส 2019-nCoV ก็นับว่าเป็นข่าวที่น่ายินดียิ่งเมื่อนักวิจัยพบว่ามันก็ใช้ ACE-2 receptor เป็นช่องทางแพร่เชื้อเข้าสู่คนแบบเดียวกับไวรัสรุ่นพี่ของอย่าง SARS-CoV แน่นอนว่าหลายฝ่ายก็ต่างยินดีและคาดการณ์ว่าจะสามารถพัฒนาวัคซีนรักษาโรค Covid-19 ได้รวดเร็วขึ้น โดยการใช้ Receptor นี้เป็นเป้าหมายเพราะเรารู้แล้วว่ามันจะเข้าเซลล์อย่างไร ทำให้ง่ายมากที่จะสร้างแอนติบอดี (โปรตีนภูมิคุ้มกันแบบหนึ่งที่ร่างกายผลิตออกมา) มาป้องกันหรือบล๊อกไม่ไห้อนุภาคไวรัสเข้าสู่เซลล์เพื่อแพร่เชื้อต่อไปได้
โปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor คือเป้าหมายใหม่ในการพัฒนาวัคซีนป้องกันโรค Covid-19 ได้รวดเร็วขึ้น เพราะมันคือกุญแจที่ทำให้ไวรัสแพร่เชื้อได้ โดยมีการใช้แนวคิดนี้สร้างแอนติบอดีที่แย่งจับกับโปรตีนตัวรับเพื่อบล๊อกการเข้าสู่เซลล์ของไวรัส หรือ สร้างแอนติบดดีของตัวรับให้ดักจักกับอนุภาคไวรัสก่อนก็เป็นหนึ่งในกลยุทธที่น่าสนใจ อ้างอิงจาก Robert L. Kruse : https://f1000research.com/articles/9-72
โปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor เกี่ยวข้องกับความไวต่อการติดเชื้อไวรัส2019-nCoV ที่แตกต่างกันระหว่างชนชาติได้อย่างไร?
เนื่องจากโปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor คือกุญแจสำคัญที่ทำให้ไวรัส 2019-nCoV แพร่เชื้อได้ ปัญหาคือมันแสดงให้เห็นว่าคนที่มีปริมาณการแสดงออกของโปรตีนตัวรับชนิดนี้เยอะก็ " อาจจะ " ติดเชื้อได้รวดเร็วกว่าคนที่มีโปรตีนชนิดนี้น้อยกว่า ข่าวร้ายคือจากรายงานของทีมนักวิทยาศาสตร์จีน (Yanan Cao et al.,2020) พบว่าจากการหาปริมาณของจำนวนยีน ACE-2 receptor ที่แสดงออกในคนแต่ล่ะเชื้อชาติ พวกเค้ากลับพบว่าคนเอเชียตะวันออก โดยเฉพาะชาวจีนฮั่น ญี่ปุ่น เกาหลี มีการแสดงออกของโปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor สูงมากเป็นพิเศษ!!! แต่พบการแสดงออกน้อยในชาวยุโรปและชาวคอเคซอยส์กลุ่มต่างๆ ข้อมูลนี้จึงสนับสนุนข้อมูลทางระบาดวิทยาที่ว่าทำไมไวรัสชนิดนี้จึงระบาดหนักมากในเอเชียตะวันออก ทั้งนี้แม้ว่าปริมาณการแสดงออกของโปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor อาจจะมีส่วนสนับสนุนให้เกิดการติดเชื้อได้ง่ายแต่ก็ไม่ใช่ปัจจัยส่งเสริมทั้งหมด เพราะขึ้นอยู่กับสภาพร่างกายผู้ป่วยแต่ล่ะรายและลักษณะพันธุกรรมที่แตกต่างกันในระดับบุคคล ก็เป็นปัจจัยเสริมที่สำคัญมากด้วยเช่นกัน
ข้อมูลความผันแปรทางพันธุกรรมของยีน โปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor ที่เป็นกุญแจสำคัญที่ทำให้ไวรัส 2019-nCoV แพร่เชื้อ ซึ่งอาจจะแสดงถึงระดับความเสี่ยงที่แตกต่างกันระหว่างเชื้อชาติ อ้างอิงจาก FB: Pawaris Wongprayoon
ทำไมผู้ชายจึงเสี่ยงที่จะติดเชื้อไวรัส 2019-nCoV มากกว่าผู้หญิงและทำไมไวรัสชนิดนี้ถึงชอบติดเชื้อที่ปอดและลำไส้เป็นพิเศษ ?
ข้อมูลอีกประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจคือ ผู้ชายมีโอกาสติดเชื้อไวรัส 2019-nCoVมากกว่าผู้หญิง โดยรายงานของทีมนักวิจัยจีนจากเซี่ยงไฮ้ (Peng Zhou et al.,2020) เค้าพบว่าเซลล์ปอด โดยเฉพาะอย่างยิ่งชนิด Alveolar type 2 progenitor cells หรือ "AT2" มีการแสดงออกของโปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor ที่สูงมากเป็นพิเศษมันจึงเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายมาก นั่นจึงเป็นเหตุผลว่าทำไมผู้ป่วยโรคCovid-19 หลายเคสจึงพบอาการปอดอักเสบขั้นรุนแรง นอกจากนี้แล้วเซลล์ AT2 ยังมีการผลิตสารบางอย่างที่อาจช่วยส่งเสริมให้ไวรัสแพร่เชื้อได้เร็วขึ้นด้วย ดังนั้นมันจึงเป็นแหล่งอนุบาลเชื้อชั้นเยี่ยมมากๆสำหรับไวรัส นอกจากนี้แล้วโปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor ยังพบการแสดงออกสูงในเซลล์ลำไส้เช่นกัน นี้จึงเป็นเหตุผลเช่นกันว่าผู้ป่วยเคสแรกๆที่ตรวจพบโรคมักพบอาการปอดอักเสบร่วมกับท้องเสียอย่างรุนแรง
ข้อมูลที่น่าสนใจเสริมในรายงานฉบับนี้อีกอย่างคือ เมื่อวิเคราะห์เซลล์ AT2 แล้วก็พบว่าเพศชายมีปริมาณการแสดงออกของโปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor มากกว่าเพศหญิง ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลทางระบาดวิทยาที่รายงานออกมาว่าพบเคสผู้ป่วยเพศชายมากกว่าเพศหญิงเกือบสองถึงสามเท่าเพราะเหตุผลนี้นั่นเองครับ คุณผู้ชายต้องระวังตัวเยอะๆนะครับ
เซลล์ AT2 ที่พบในปอดคือหนึ่งในเป้าหมายหลักของไวรัส 2019-nCoV ซึ่งเพศชายมีการแสดงออกของโปรตีนตัวรับชนิด ACE-2 receptor สูงกว่าเพศหญิงมากมันจึงเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อได้รุนแรงขึ้นเป็นเงาตามตัว อ้างอิงข้อมูลจาก Virology and Cell Technology Lab - BIOTEC
ในช่วงที่สถานการณ์การระบาดรุนแรงแบบนี้เมื่อทราบข้อมูลและปัจจัยเพิ่มความเสี่ยงแล้ว เราควรป้องกันตนเองอย่างเหมาะสมและให้ความร่วมมือในการควบคุมโรคกับเจ้าหน้าที่อย่างเต็มที่เพื่อให้ควบคุมโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ และที่สำคัญนะครับให้ทุกคนควรลบอคติที่บอกว่า "ไวรัสชนิดนี้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อโจมตีคนจีนโดยเฉพาะ" อันนี้ถ้ามองหลักฐานทางวิทยาศาสตร์มันเป็นเรื่องของความหลากหลายเชิงพันธุกรรมและความไวในการติดเชื้อที่ต่างกันของคนแต่ล่ะเชื้อชาติ ร่วมด้วยช่วยกันป้องกัน Fake News นะครับ
ติดตามผ่านช่องทางอื่น ๆ ได้ที่
โฆษณา