"ถนนสมัยพระนคร"
ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งอาณาจักรเขมรสมัยพระนคร (พุทธศตวรรษที่ 18) อาณาจักรเขมรมีนโยบายเชื่อมโยงส่วนภูมิภาคสู่ศูนย์กลางมากขึ้น เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้กับอาณาจักรภายหลังการถูกโจมตีโดยจามปาก่อนหน้ารัชสมัยของพระองค์ เหตุนี้จึงนำไปสู่การพัฒนาเส้นทางสู่ภูมิภาค เพื่อเชื่อมโยงเครือข่ายทางเศรษฐกิจ การระดมทรัพยากรเข้าสู่ศูนย์กลาง นำไปสู่อำนาจทางการเมืองที่แข็งแกร่ง
ทั้งนี้ ถนนสู่ภูมิภาคในสมัยพระนครมีอยู่หลายสายด้วยกัน เช่น สายไปพิมาย ไปเศรษฐปุระ (วัดพู) ไปอีศานปุระ (สมโบร์ไพรกุก) ไปพระขรรค์กำปงสวาย และไปสด๊กก๊อกธม
ถนนในสมัยพระนคร (ภาพ: Mitch Hendrickson)
ตามถนนมีการสร้างสะพานจากศิลาแลง สร้างวหนิคฤหะ หรือบ้านมีไฟ เป็นที่พักคนเดินทาง อย่างไรก็ตาม ในบรรดาเส้นทางสู่ภูมิภาคจากเมืองพระนคร มีเพียงเส้นทางพระนคร-พิมาย (ช่วงพระนคร-ตาเมือน) และพระนคร-พระขรรค์กำปงสวายเท่านั้นที่ปรากฏทั้งสะพานถาวรทำจากศิลาแลง และวหนิคฤหะ ส่วนเส้นทางอื่นนั้นปรากฏเพียงสะพานศิลาแลง และถนนไปพิมายช่วงตาเมือน-พิมาย พบแต่วหนิคฤหะ
สะพานทำจากศิลาแลง ที่อำเภอกำปงกเดย จังหวัดเสียมราฐ
องค์ประกอบของถนนสมัยพระนครที่เกี่ยวข้องกับประเทศไทยในปัจจุบัน คือวหนิคฤหะ หรือบ้านมีไฟ ถูกกล่าวถึงในจารึกปราสาทพระขรรค์ สันนิษฐานว่าเป็นจุดพักคนเดินทาง มีปราสาทรูปแบบพิเศษอยู่ กล่าวคือ เป็นปราสาทที่มีมุขยื่นออกมายาวมาก ผิดกับปราสาทอื่น ๆ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล ทรงสันนิษฐานว่า
"ที่พักคนเดินทางคงสร้างด้วยไม้ แต่มีตัวปราสาทสร้างด้วยสิลาแลง ตั้งอยู่เป็นที่สังเกต คือมีปราสาทประดิษฐานรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ซึ่งทรงเป็นที่พึ่งของผู้เดินทางอยู่ทางทิศตะวันตก ปราสาทแบบนี้มุขค่อนข้างยาวออกไปทางทิศตะวันออก มีหน้าต่างหลายบานเฉพาะผนังทางทิศใต้ของมุข อาคารศิลาแลงแห่งนี้บางครั้งก็แสดงให้เห็นว่านำแท่งศิลาเก่ามาใช้ในการก่อสร้างใหม่ เพราะยังคงมีลวดลายเก่าสลักอยู่ และบางครั้งก็มีรูปพระพุทธรูปปางสมาธินั่งอยู่ในซุ้มหลายองค์ตั้งอยู่บนยอดหลังคาของมุขที่ยื่นออกมาทางด้านทิศตะวันออกด้วย ไม่ปรากฏว่าได้ค้นพบกำแพงล้อมรอบ มุขนั้นยาวมีเนื้อที่มากจนทำให้สงสัยว่าจะให้ผู้เดินทางเข้าพักภายในมุขนั้นด้วยหรือไม่"
ปราสาทตาเมือน (ภาพ: http://th.wikipedia.org/ปราสาทตาเมือน#/media/File:Prasat_Ta_Muen-2-HDR.jpg)
บ้านมีไฟในเขตประเทศไทยปัจจุบัน มีอยู่ 9 แห่งด้วยกัน ได้แก่
ปราสาทตาเมือน จังหวัดสุรินทร์
ปราสาทถมอ จังหวัดบุรีรัมย์
ปราสาทบ้านบุ จังหวัดบุรีรัมย์
ปราสาทหนองกง จังหวัดบุรีรัมย์
ปราสาทหนองตาเปล่ง จังหวัดบุรีรัมย์
ปราสาทหนองโปร่ง จังหวัดบุรีรัมย์
ปราสาทบ้านสำโรง จังหวัดบุรีรัมย์
ปราสาทห้วยแคน จังหวัดนครราชสีมา
ปราสาทกู่ศิลา จังหวัดนครราชสีมา
หากนำมาบันทึกลงในแผนที่ ก็จะได้เป็นแนวเส้นทางจากช่องตาเมือน ซึ่งเป็นช่องทางเดินทางระหว่างที่ราบเขมรต่ำในเขตประเทศกัมพูชา และที่ราบสูงโคราชในฝั่งไทย
ตำแหน่งของบ้านมีไฟ (วหนิคฤหะ) ในประเทศไทย
แหล่งอ้างอิง และแหล่งชวนอ่าน
Historic routes to Angkor: Development of the Khmer road system (ninth to thirteenth centuries AD) in mainland Southeast Asia โดย Mitch Hendrickson
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- โฆษณา
- © 2025 Blockdit
