ร่างกายของคนเรานั้น มีระบบภูมิคุ้มกันที่ดูแลและป้องกันร่างกายไม่ให้เกิดการติดเชื้อ โดยมีเม็ดเลือดขาวที่ไหลเวียนอยู่ในกระแสเลือดและตามอวัยวะต่างๆ คอยช่วยคุ้มกันดูแล แต่ถ้าหากภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือลดลง จะส่งผลให้เชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมต่างๆ อาทิ ไวรัส แบคทีเรีย อาจเข้าสู่ร่างกายได้ง่ายขึ้น จึงเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ซึ่งส่งผลให้เกิดการเจ็บป่วยตามมา
.
ระบบภูมิคุ้มกันจะประกอบด้วยระบบย่อยสองระบบ ได้แก่ ระบบภูมิคุ้มกันโดยกำเนิด (innate) และระบบภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะ (adaptive) ทั้งสองระบบย่อยนี้ทำงานโดยอาศัยทั้งการตอบสนองแบบอาศัยสารน้ำ (humoral) และแบบอาศัยเซลล์ (cell-mediated) เชื้อก่อโรคสามารถปรับตัวและมีวิวัฒนาการเพื่อหลบซ่อนและทำลายระบบภูมิคุ้มกันได้ ระบบภูมิคุ้มกันจึงมีการพัฒนากลไกป้องกันออกมาหลายรูปแบบเพื่อที่จะตรวจจับและทำลายเชื้อก่อโรคเช่นกัน
.
ปัจจัยที่ทำให้ภูมิคุ้มกันต่ำหรือลดต่ำลงได้แก่
.
1. กรรมพันธุ์
2. พฤติกรรมการดูแลสุขภาพ เช่น ความเครียด นอนน้อย
.
เมื่อดูจากปัจจัยแล้วกรรมพันธุ์คือสิ่งที่เราเลี่ยงไม่ได้แต่พฤติกรรมทุกคนสามารถปรับได้ โดยมีข้อแนะนำเพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันดังนี้
.
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่
- รับประทานอาหารจำพวกผักและผลไม้ เช่น ผลไม้ตระกูลส้ม บล็อกลี่ กระเทียม ขิง อัลมอนต์ ขมิ้นชัน ชาเขียว และธัญพืช สามารถช่วยเสริมภูมิคุ้มกันในร่างกายได้
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน
- หากดื่มแอลกอฮอล์ควรดื่มในปริมาณที่พอเหมาะ
- นอนหลับให้เพียงพอ
- จัดการกับความเครียด
- ป้องกันการติดเชื้อหรือสัมผัสกับเชื้อโรคด้วยการกินร้อน ช้อนกลาง ล้างมือตามคำแนะนำของ สสส.
.
การรับประทานอาหารเสริมหรือผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพด้วยหวังให้ภูมิคุ้มกันในร่างกายดีขึ้นนั้นอาจจะยังมีหลักฐานไม่ชัดเจน แต่พบว่าวิตามินและแร่ธาตุที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายได้แก่ vitamins A, C, D, E, B2, B6, B12, folic acid, iron, selenium และ zinc ซึ่งโดยปกติแล้วหากรับประทานอาหารครบ 5 หมู่อย่างสม่ำเสมอก็จะได้รับสารอาหารที่เพียงพอต่อร่างกายอยู่แล้ว แต่หากจะเสริมเพิ่มก็ไม่ได้มีข้อห้ามใด เพียงแต่คนที่มีโรคประจำตัวอยู่หรือรับประทานยาประจำอยู่แล้วควรปรึกษาแพทย์ก่อนเนื่องจากอาจตีกับโรคหรือยาเดิมจนทำให้อาการแย่ลงได้
.
อย่างไรก็ตามพึงระวังไว้เสมอว่า การเสริมด้วยผลิตภัณฑ์เสริมอาหารไม่สามารถนำมาใช้ในการรักษาโรคได้ หากท่านมีอาการป่วย การเข้ารับการวินิจฉัยและรักษาอย่างตรงจุดจะเป็นการดีมากกว่าแน่นอน
.
ส่วนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรงนั้นตามวิธีที่กล่าวข้างต้นสามารถทำได้เป็นประจำทุกวัน นอกจากจะช่วยให้ร่างกายแข็งแรงแล้วยังช่วยใจจิตใจสดชื่น ปลอดโปร่งอีกด้วย
.
เอกสารอ้างอิง
Maggini S, Pierre A, Calder PC. Immune Function and Micronutrient Requirements Change over the Life Course. Nutrients. 2018;10(10):1531.
Katherine Marengo. 15 Foods That Boost the Immune System. Healthline.com. 2019.