“เสื้อราชปะแตนนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงมหาราชได้ทรงคิดขึ้น เพื่อใช้ทั่วไปในประเทศไทยให้เป็นการแต่งกายสุภาพ
จึงได้เรียก ราชปะแตน จากคำฝรั่งว่า Royal Patent แปแตน ก็แปลว่าลิขสิทธิ์ หรือแปลว่าอะไรแบบนั้นซึ่งพระราชาเป็นผู้ค้นคิดขึ้น”
พลตรี ม.ร.ว คึกฤทธิ์ ปราโมช เล่าเรื่องนี้ไว้ในรายการ “เพื่อนนอน” เมื่อ 6 มกราคม 2506
เรื่องราวการเปลี่ยนแปลงเครื่องแต่งกาย ตลอดจนทรงผมของชาวสยาม เริ่มปรากฎอีกครั้งเมื่อ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราช่ดำเนินเสด็จประพาสชวาและสิงคโปร์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๓ เพื่อทอดพระเนตรความเจริญก้าวหน้าของบ้านเมือง
พระพุทธเจ้าหลวงโปรดเกล้าฯ ปรับปรุงเครื่องแต่งกายของข้าราชสำนักที่ตามเสด็จฯ โดยโปรดฯ ให้นุ่งผ้าดังเดิม ทว่าสวมถุงน่องรองเท้าอย่างฝรั่ง และให้สวมเสื้อชั้นนอกคอแบะผูกผ้าผูกคอแบบฝรั่ง
ต่อมาเมื่อเสด็จฯ ประพาสอินเดีย และพม่า จึงได้โปรดฯ ให้ช่างในเมืองกัลกัตตา ตัดฉลองพระองค์ ตามพระราชดำริ คือเป็นเสื้อคอปิด มีกระดุมตลอดอกตั้งแต่คอ เพื่อที่จะไม่ต้องสวมเสื้อข้างใน เป็นชุดแบบใหม่ที่ยังไม่เคยมีมาก่อน
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๕ ชุดราชปะแตน ก็ได้ถือกำเนิดขึ้นในสยามประเทศ ทรงเล็งเห็นว่าเสื้อนอกของฝรั่งใส่แล้วร้อน เพราะต้องมีเสื้อใน และผ้าผูกคอ จึงทรงคิดแบบเป็นฉลองพระองค์ คอปิด กระดุม ๕ เม็ด ไม่ต้องสวมเสื้อด้านใน เรียกว่า ราชปะแตน (Raja + Pattern)
เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) ขณะนั้นยังเป็นนายราชานัตยานุหาร เรียกสั้น ๆ ว่านายราชานัต ว่าที่เจ้าหมื่นศรีสรรักษ์ เป็นผู้ติดตามเสด็จฯ ในฐานะราชเลขานุการ ได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต คิดชื่อถวายว่า 'ราชแพทเทิร์น’ โดยนำภาษามคธ บวกกับภาษาอังกฤษ (Pattern) แปลว่า เสื้อแบบหลวง แต่สำเนียงไทย นานเข้าก็เพี้ยนกลายเป็น 'ราชปะแตน' ไป
เสื้อราชปะแตนนี้ ต่อมาเป็นเสมือนเครื่องแบบของข้าราชการพลเรือนไป โดยส่วนมากสวมกับผ้านุ่งโจงสีกรมท่า ผ้านุ่งโจงนั้นเรียกกันสั้นๆว่า 'ผ้าม่วง'
หากมิใช่นุ่งไปทำงาน ก็นุ่ง 'ผ้าม่วง' สีต่าง ๆ กับเสื้อราชปะแตน ซึ่งบางทีตัดด้วยแพรบ้าง ผ้าลายบ้าง ต่อมาไม่สวมแต่เฉพาะกับผ้าม่วง หากแต่สวมกับกางเกงแพรด้วยเสื้อราชปะแตนเป็นที่นิยมอยู่นาน
จนยุคต้นเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ มีประกาศกฎหมายวัฒนธรรม ห้ามนุ่งผ้าม่วงและกางเกงแพร ตั้งแต่นั้นเสื้อราชปะแตนก็เลยพลอยหมดไปด้วย
ขอบคุณข้อมูลจาก ชมรมประวัติศาสตร์สยาม นิตยสารแพรว และหนังสือพิมพ์สยามรัฐ
อ่านข้อมูลเรื่องเล่าเกี่ยวกับ "ราชประแตน" จาก พลตรี ม.ร.ว คึกฤทธิ์ ปราโมช เพิ่มเติมได้ที่ https://siamrath.co.th/n/5895
ขอบคุณภาพจาก FB: CHULALONGKORN
#ภาษาไทยกับครูทราย
🍀
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
