เล่าเรื่องกลุ่มดาว
เนบิวลาใหญ่ (M42)และเพื่อนๆในกลุ่มดาวนายพราน (Orion)
ภาพโดย : วิรติ กีรติกานต์ชัย
กลุ่มดาวสากลมีทั้งหมด 88 กลุ่มดาว เป็นดาวฤกษ์น้อยใหญ่ที่กระจายตัวอยู่ทั่วทรงกลมฟ้า ในอดีตผู้คนในแต่ละอารยะธรรมต่างสังเกตและตั้งชื่อกลุ่มออกไปตามรูปทรงที่ตนจินตนาการ การจัดกลุ่มดาวออกเป็นกลุ่มก็เพื่อประโยชน์ในการใช้งานมาตั้งแต่สมัยโบราณ ตัวอย่างเช่น การให้ทิศนำทาง การบอกฤดูกาล เวลา กระแสน้ำและการพยากรณ์
กลุ่มดาวต่างๆขึ้นเหนือขอบฟ้าทางทิศตะวันออก ณ ดอยพุ้ยโค จ.แม่ฮ่องสอน
ภาพโดย : วิรติ กีรติกานต์ชัย
การจัดกลุ่มดาวนั้นเกิดขึ้นจากการสังเกตว่าดาวหลายๆดวงในบริเวณท้องฟ้าใกล้เคียงกัน เคลื่อนตัวไปพร้อมกันบนทรงกลมฟ้า ปัจจุบันเราทราบว่ากลุ่มดาวเหล่านี้อยู่ในกาแล็กซี่ทางช้างเผือก ห่างออกไปไม่ไกลนักตั้งแต่ใกล้ที่สุดคือ Proxima Centauri 4 ปีแสงจนถึงไกลที่สุดคือ Rho Cassiopeiae ที่ 8,100 ปีแสง
แผนที่แสดงตำแหน่งของกลุ่มดาวแอนโดรเมดาบนทรงกลมท้องฟ้า
https://www.iau.org/public/themes/constellations/
ระบบสุริยะของเราตั้งอยู่ในดาราจักรทางช้างเผือกหรือ Milky way galaxy
ซึ่งมีสมาชิกเป็นดาวฤกษ์ประมาณห้าแสนล้านดวง มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 200,000 ปีแสง นักดาราศาสตร์ประมาณกันว่ามีดาราจักรหรือกาแล็กซี่อยู่อย่างน้อยแสนล้านชิ้นในเอกภพของเรา
ที่มา:http://www.projectrho.com/public_html/starmaps/
ปัจจุบันเราใช้กลุ่มดาวเหล่านี้ในการอ้างอิงตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า ที่ไกลออกไปทั้งในกาแล็กซี่ทางช้างเผือกและกาแล็กซี่อื่นๆในเอกภพ อีกทั้งใช้อ้างอิงตำแหน่งของปรากฏการณ์เช่น ฝนดาวตกต่างๆ ก็ได้รับการตั้งชื่อตามกลุ่มดาวที่เป็นศูนย์กลางการกระจาย (Radiant)เช่นดาวตกสิงโต Leonids ก็จะมีศูนย์กลางการกระจายตัวออกมาจากกลุ่มดาวสิงโต Leo เป็นต้น
เราใช้กลุ่มดาวสิงโต Leo อ้างอิงสูนย์กลางกระจายของฝนดาวตกและตั้งชื่อฝนดาวตกตามชื่อกลุ่มดาวอ้างอิงว่า Leonids meroer shower
ทางช้างเผือกกับกลุ่มดาวสากล 88 กลุ่มดาว ที่มา : http://www.atlasoftheuniverse.com/galchart.html
การศึกษาดาราศาสตร์ปัจจุบันก้าวหน้าไปมา จนค้นพบวัตถุท้อฟ้าใหม่ๆมากมาย เราจำแนกวัตถุเหล่านี้เป็นแคตตาล็อกหลายกลุ่ม แต่ยังคงอ้างอิงกลุ่มดาวสากลทั้ง 88 กลุ่มดาวเสมอ ที่มา : https://calgary.rasc.ca/starcharts/index.htm
ตัวอย่างที่ง่ายที่สุดในการใช้กลุ่มดาวให้เป็นประโยชน์คือการระบุตำแหน่งของใจกลางทางช้างเผือกตลอดจนแขนฝุ่นของมัน โดยอ้างอิงจากกลุ่มดาวบนทรงกลมฟ้านั่นเอง เราจะพบว่าใจกลางทางช้างเผือกที่อยู่ไกลออกไปถึง 30,000 ปีแสงนั้นจะขึ้นจากขอบฟ้ามาพร้อมๆกับกลุ่มดาวอ้างอิงคือกลุ่มดาวแมงป่องและกลุ่มดาวคนยิงธนู ขณะที่ส่วนท้ายจะมีกลุ่มดาวฤดูร้อนทั้งสามกลุ่มดาวได้แก่กลุ่มดาวนกอินทรี กลุ่มดาวพิณและกลุ่มดาวหงส์รายล้อมอยู่ใกล้ๆ
เราทราบตำแหน่งใจกลางกาแล็กซี่ทางช้างเผือกว่าตั้งอยู่ลึกเข้าไปในกาแล็กซี่ถึง 30,000 ปีแสง โดยมีกลุ่มดาวคนยิงธนู Sagittarius (ซ้ายล่าง) กลุ่มดาวแมงป่อง Scorpius (ขวาบน)เป็นตำแหน่งอ้างอิง ภาพโดย วิรติ กีรติกานต์ชัย
กลุ่มดาวสากล 88 กลุ่ม
ชื่อละติน ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย*
Andromeda Andromeda กลุ่มดาวแอนดรอเมดา
Antlia Air Pump กลุ่มดาวเครื่องสูบลม
Apus Bird of Paradise กลุ่มดาวนกการเวก
Aquarius Water Carrier กลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ, กลุ่มดาวกุมภ์
Aquila Eagle กลุ่มดาวนกอินทรี
Ara Altar กลุ่มดาวแท่นบูชา
Aries Ram กลุ่มดาวแกะ, กลุ่มดาวเมษ
Auriga Charioteer กลุ่มดาวสารถี
Boötes Bean Driver กลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์
Caelum Chisel กลุ่มดาวสิ่ว
Camelopardalis Giraffe กลุ่มดาวยีราฟ
Cancer Crab กลุ่มดาวปู, กลุ่มดาวกรกฎ
Canes Venatici Hunting Dogs กลุ่มดาวหมาล่าเนื้อ
Canis Major Great Dog, Big Dog กลุ่มดาวหมาใหญ่
Canis Minor Little Dog, Lesser Dog กลุ่มดาวหมาเล็ก
Capricornus Sea Goat กลุ่มดาวแพะทะเล, กลุ่มดาวมกร
Carina Keel กลุ่มดาวกระดูกงูเรือ
Cassiopeia Cassiopeia กลุ่มดาวแคสซิโอเปีย
Centaurus Centaur กลุ่มดาวคนครึ่งม้า
Cepheus Cepheus กลุ่มดาวซีฟิอัส
Cetus Sea Monster, Whale กลุ่มดาวซีตัส,กลุ่มดาววาฬ
Chameleon Chameleon กลุ่มดาวกิ้งก่าคะมีเลียน
Circinus Compasses กลุ่มดาววงเวียน
Columba Dove กลุ่มดาวนกเขา
Coma Berenices Berenice s Hair กลุ่มดาวผมเบเรนิซ
Corona Australis Southern Crown กลุ่มดาวมงกุฎใต้
Corona Borealis Northern Crown กลุ่มดาวมงกุฎเหนือ
Corvus Crow กลุ่มดาวนกกา
Crater Cup กลุ่มดาวถ้วย
Crux Southern Cross, Cross กลุ่มดาวกางเขนใต้
Cygnus Swan กลุ่มดาวหงส์
Delphinus Dolphin กลุ่มดาวโลมา
Dorado Swordfish กลุ่มดาวปลากระโทงแทง
Draco Dragon กลุ่มดาวมังกร
Equuleus Little Horse กลุ่มดาวม้าแกลบ
Eridanus River กลุ่มดาวแม่น้ำ
Fornax Furnace กลุ่มดาวเตาหลอม
Gemini Twins กลุ่มดาวคนคู่, กลุ่มดาวมิถุน, กลุ่มดาวเมถุน
Grus Crane กลุ่มดาวนกกระเรียน
Hercules Hercules กลุ่มดาวเฮอร์คิวลีส
Horologium Clock กลุ่มดาวนาฬิกา
Hydra Sea serpent, Monster กลุ่มดาวงูไฮดรา
Hydrus Water Snake กลุ่มดาวงูไฮดรัส
Indus Indian, American Indian กลุ่มดาวอินเดียนแดง
Lacerta Lizard กลุ่มดาวกิ้งก่า
Leo Lion กลุ่มดาวสิงโต, กลุ่มดาวสิงห์
Leo Minor Little Lion, Lion Cub กลุ่มดาวสิงโตเล็ก
Lepus Hare กลุ่มดาวกระต่ายป่า
Libra Scales กลุ่มดาวตาชั่ง, กลุ่มดาวตุลย์
Lupus Wolf กลุ่มดาวหมาป่า
Lynx Lynx กลุ่มดาวแมวป่า
Lyra Lyre กลุ่มดาวพิณ
Mensa Table Mountain กลุ่มดาวภูเขา
Microscopium Microscope กลุ่มดาวกล้องจุลทรรศน์
Monoceros Unicorn กลุ่มดาวยูนิคอร์น
Musca Fly กลุ่มดาวแมลงวัน
Norma Rule กลุ่มดาวไม้ฉาก
Octans Octant กลุ่มดาวออกแทนต์
Ophiuchus Serpent Bearer กลุ่มดาวคนแบกงู
Orion Hunter กลุ่มดาวนายพราน
Pavo Peacock กลุ่มดาวนกยูง
Pegasus Winged Horse กลุ่มดาวม้าบิน
Perseus Perseus กลุ่มดาวเพอร์ซิอัส
Phoenix Phoenix กลุ่มดาวนกฟีนิกซ์
Pictor Painter กลุ่มดาวขาตั้งภาพ
Pisces Fishes กลุ่มดาวปลา, กลุ่มดาวมีน
Pisces Austrinus Southern Fish กลุ่มดาวปลาใต้
Puppis Poop, Stern กลุ่มดาวท้ายเรือ
Pyxis Compass กลุ่มดาวเข็มทิศ
Reticulum Net กลุ่มดาวตาข่าย
Sagitta Arrow กลุ่มดาวลูกศร
Sagittarius Archer กลุ่มดาวคนยิงธนู, กลุ่มดาวธนู
Scorpius Scorpion กลุ่มดาวแมงป่อง, กลุ่มดาวพิจิก
Sculptor Sculptor กลุ่มดาวช่างแกะสลัก
Scutum Shield กลุ่มดาวโล่
Serpens Serpent กลุ่มดาวงู
Sextans Sextant กลุ่มดาวเซกซ์แทนต์
Taurus Bull กลุ่มดาววัว, กลุ่มดาวพฤษภ
Telescopium Telescope กลุ่มดาวกล้องโทรทรรศน์
Triangulum Triangle กลุ่มดาวสามเหลี่ยม
Triangulum Australe Southern Triangle กลุ่มดาวสามเหลี่ยมใต้
Tucana Toucan กลุ่มดาวนกทูแคน
Ursa Major Great Bear, Big Bear กลุ่มดาวหมีใหญ่
Ursa Minor Little Bear กลุ่มดาวหมีเล็ก
Vela Sail กลุ่มดาวใบเรือ
Virgo Virgin กลุ่มดาวหญิงสาว, กลุ่มดาวกันย์
Volans Flying Fish กลุ่มดาวปลาบิน
Vulpecula Fox กลุ่มดาวหมาจิ้งจอก
รายชื่อกลุ่มดาว 88 กลุ่ม
5 มกราคม 2548 โดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ปรับปรุงครั้งล่าสุด 1 เมษายน 2561 โดยสมาคมดาราศาสตร์ไทย
หมายเหตุ
* ชื่อกลุ่มดาวไทย ใช้ชื่อที่บัญญัติโดยคณะกรรมการบัญญัติศัพท์ดาราศาสตร์ โครงการพจนานุกรมศัพท์ดาราศาสตร์ อังกฤษ-ไทย เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบ 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542
* ราชบัณฑิตยสภา ได้มีการบัญญัติกลุ่มดาวชื่อไทยไว้เช่นกัน ชื่อที่บัญญัติเกือบทั้งหมดเหมือนกับสมาคมดาราศาสตร์ไทย ต่างเพียงชื่อรองของกลุ่มดาวคันชั่ง ซึ่งคณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์ดาราศาสตร์ของราชบัณฑิตยสภาสะกดว่า "กลุ่มดาวตุล"
แขนฝุ่นของดาราจักรทางช้างเผือก ภาพโดย วิรติ กีรติกานต์ชัย
จากภาพเป็นแขนฝุ่นของทางช้างเผือกตั้งอยู่ในกลุ่มดาวอ้างอิงคือกลุ่มดาวสารถี คนคู่ นายพราน ม้าเขา(ยูนิคอร์น)และใบเรือ ในช่วงเที่ยงคืนของเดือนธันวาคมในประเทศไทย จะเห็นเป็นแถบเรืองแสงสีเทาสว่างไม่มากนักพาดผ่านข้ามท้องฟ้าจากตะวันออกไปตะวันตก
ทางช้างเผือกเป็นวัตถุท้องฟ้าขนาดใหญ่ สามารถสังเกตได้ง่ายในคืนเดือนดับที่ท้องฟ้าใสเคลียร์ ท้องฟ้าในชนบทเป็นประโยชน์ในการสังเกตการณ์วัตถุท้องฟ้าต่างๆได้มากมายหลายวัตถุภายในคืนเดียวกัน
บริเวณใจกลางทางช้างเผือก อ.วัฒนานคร จ.สระแก้ว ภาพโดย วิรติ กีรติกานต์ชัย
การดูดาวให้ทั้งความรู้ เกิดคำถามและได้คำตอบ สร้างแรงบันดาลใจและสุนทรียภาพในความงดงามของโลกและเอกภพที่เราเป็นสมาชิกอยู่
เป็นกำลังใจให้ทุกท่านครับ ...
ชวนกันปลูกป่า สร้างเครือข่ายชุมชนเข้มแข็ง ป้องกันไฟป่า ฝุ่นควันกันอย่างยั่งยืน "กิจกรรมปลูกป่า บำรุงต้นน้ำ ปี 5" อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่
เรียบเรียงโดย
นายวิรติ กีรติกานต์ชัย
นักวิชาการอิสระด้านดาราศาสตร์และสิ่งแวดล้อม
ผู้ประสานงานชมรมคนรักในดวงดาว
ผู้อำนวยการโรงเรียนเอกปัญญา
ฑูตสะเต็ม สสวท. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ
Expert Account : Pantip.com
Etc.
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
