2 ก.ค. 2020 เวลา 15:00 • ปรัชญา
มองด้วยปัญญา
บทความนี้จะมาพูดถึงเรื่องของการมองโลกอย่างผู้มีปัญญา เพราะว่าปัญญาเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนควรจะมี มันจะทำให้เรามองเห็นโลกตามความเป็นจริงมากขึ้น และไม่ทำให้เราตกเป็นทาสของสถานการณ์นั้น ๆ ซึ่งอาจจะมีผู้ที่หวังใช้ประโยชน์จากเราอยู่ หากเรามองด้วยปัญญาเราก็จะรู้เท่าทันและเราก็จะไม่ตกเป็นเหยื่อได้ง่าย ๆ
ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจก่อนว่า"ความรู้กับปัญญานั้นต่างกัน"
"ความรู้"เป็นการที่เรารู้ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างลึกซึ้งเพียงแค่ด้านเดียวเท่านั้น แต่"ปัญญา"คือการมองเห็นหลาย ๆ ด้านตามความเป็นจริง อย่างเช่น เราอาจจะมีความรู้เกี่ยวกับพรรคการเมืองพรรคหนึ่งอย่างลึกซึ้ง แต่หากเราใช้ปัญญาเราจะมองหลาย ๆ มุมและมองตามความเป็นจริง ก่อนที่จะตัดสินว่าพรรคนี้ดีหรือไม่
ปัญญาในภาษาอังกฤษคือคำว่า wisdom มีรากศัพท์มาจากคำว่า vidēre ในภาษาลาตินที่แปลว่า"มองเห็น" ดังนั้นคำว่าปัญญาจึงมีความเกี่ยวข้องกับการมองเห็น ซึ่งก็คือการมองเห็นโลกตามความเป็นจริง หรือการมองเห็นในสัจธรรมนั่นเอง
การมองอย่างมีปัญญาต้องมองให้ได้ทั้ง 3 มุมมองซึ่งก็คือมองรอบ มองไกล มองลึก
การมองรอบ
คือการที่เรามองสถานการณ์หนึ่งในหลาย ๆ แง่มุม ไม่ได้มองแค่ด้านใดด้านหนึ่งแล้วตัดสิน ตัวอย่างเช่น การที่เราไปพบเจอคนที่งมงายเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่มันแปลก ๆ เราก็อย่าเพิ่งไปตัดสินเขาจากมุมมองที่เราเพิ่งเห็นแค่ด้านเดียว เราควรมองหลายแง่มุม บางทีเขาอาจจะมีเหตุผลที่ทำให้ต้องงมงายแบบนี้ก็ได้ เช่น เขาอาจจะเศร้าอยู่เลยต้องการที่ยึดเหนี่ยว หรืออาจจะเป็นประเพณีทางครอบครัวที่สืบทอดมา เมื่อเราเห็นในหลาย ๆ แง่มุมเราจะเข้าใจสถานการณ์มากขึ้น
การมองไกล
คือมองถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ตัวอย่างเช่น การที่เราทำลายสิ่งแวดล้อมจนเกิดปัญหาต่าง ๆ ขึ้น คนที่จะได้รับผลกระทบในอนาคตก็คือพวกเราและลูกหลานของเรา ฉะนั้นคนที่มีปัญญาจะมองเห็นถึงสิ่งนี้และจะไม่สร้างผลกระทบที่มันอาจจะเกิดขึ้นในอนาคต
การมองลึก
คือการมองย้อนไปถึงเหตุที่เกิดขึ้นในอดีตและส่งผลมาถึงปัจจุบันที่เป็นอยู่ ตัวอย่างเช่น อาชญากรที่ก่อเหตุหากเรามองลึกลงไปเราอาจจะมองเห็นถึงสาเหตุที่ทำให้เขาต้องออกมาก่อเหตุเช่นนี้ เขาอาจจะถูกพ่อแม่ทอดทิ้งในวัยเด็ก หรืออาจจะโดนทำร้ายจากสังคมรอบข้าง จึงทำให้เขาต้องเอามาก่อเหตุเช่นนี้ การมองลึกเช่นนี้จะทำให้เราเข้าใจว่าทุกสิ่งทุกอย่างล้วนมีเหตุมีผล มีที่มาที่ไปเสมอ
การฝึกปัญญาที่ดีที่สุดทำได้โดยหมั่นเป็นคนที่ฝึกตั้งคำถามให้เก่ง ๆ เพราะคนที่ตอบคำถามเก่งคือคนที่มีความรู้ แต่ว่าคนที่ถามเก่งเท่านั้นจะเป็นผู้ที่มีปัญญาได้
อย่างเช่น พระพุทธเจ้าที่ตั้งคำถามถึงความทุกข์ว่าความทุกข์มาจากไหน เวลาดับทุกข์แล้วเป็นอย่างไร และการดับทุกข์จะทำได้อย่างไร จนนำมาซึ่งอริยสัจ 4 และเกิดเป็นปัญญาจนพระองค์สามารถดับทุกข์ได้ในที่สุด
ฉะนั้นเราควรที่จะฝึกมองโลกอย่างผู้มีปัญญามองให้รอบ มองให้ไกล และมองให้ลึก แล้วเราจะเข้าใจตนเองและเข้าใจโลกมากขึ้น
โฆษณา