“เฉลว” คืออะไร มีไว้ใช้ทำอะไรกันนะ
เมื่อย้อนกลับไปในสมัยที่ในประเทศไทยเรายังใช้การแพทย์แผนไทยที่มีการรวบรวมสมุนไพรชนิดต่าง ๆ มาต้มเป็นยาเพื่อใช้ในการรักษาโรคกันอย่างแพร่หลาย อาจพบเห็นสัญลักษณ์หนึ่งที่มักจะพบเห็นได้บนหม้อต้มยาเป็นไม้ตอกหรือวัสดุอื่น สานเข้าไว้เป็นรูปดาวมีตั้งแต่ 3 แฉก 5 แฉก ไปจนถึง 8 แฉก ปักไว้บนฝาหม้อหลักจากที่ปรุงยามาเสร็จเรียบร้อยแล้ว ทราบหรือไม่ครับว่าสัญลักษณ์นี้คืออะไร และมีไว้ใช้ทำอะไร
สัญลักษณ์ที่ว่านี้มีชื่อเรียกว่า “เฉลว” ครับ
เฉลว ตามความหมายที่ให้ไว้ในพจนานุกรมศัพท์แพทย์และเภสัชกรรมแผนไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ให้บทนิยามไว้ว่า เป็นเครื่องจักสานชนิดหนึ่งทำด้วยตอกหรือหวาย หักขัดกันเป็นมุม ตั้งแต่ 3 มุมขึ้นไป แพทย์แผนไทยใช้เป็นเครื่องหมายหรือสัญลักษณะสำหรับปักหม้อยาเพื่อให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์ และป้องกันการละลาบล้วงเครื่องยาในหม้อยา มักทำกัน 4 แบบเพื่อแสดงถึงความสัมพันธ์ขององค์ประกอบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับความรู้ทางการแพทย์และศาสนา ได้แก่
เมื่อย้อนกลับไปในสมัยที่ในประเทศไทยเรายังใช้การแพทย์แผนไทยที่มีการรวบรวมสมุนไพรชนิดต่าง ๆ มาต้มเป็นยาเพื่อใช้ในการรักษาโรคกันอย่างแพร่หลาย อาจพบเห็นสัญลักษณ์หนึ่งที่มักจะพบเห็นได้บนหม้อต้มยาเป็นไม้ตอกหรือวัสดุอื่น สานเข้าไว้เป็นรูปดาวมีตั้งแต่ 3 แฉก 5 แฉก ไปจนถึง 8 แฉก ปักไว้บนฝาหม้อหลักจากที่ปรุงยามาเสร็จเรียบร้อยแล้ว ทราบหรือไม่ครับว่าสัญลักษณ์นี้คืออะไร และมีไว้ใช้ทำอะไร
สัญลักษณ์ที่ว่านี้มีชื่อเรียกว่า “เฉลว” ครับ
เฉลว ตามความหมายที่ให้ไว้ในพจนานุกรมศัพท์แพทย์และเภสัชกรรมแผนไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ให้บทนิยามไว้ว่า เป็นเครื่องจักสานชนิดหนึ่งทำด้วยตอกหรือหวาย หักขัดกันเป็นมุม ตั้งแต่ 3 มุมขึ้นไป แพทย์แผนไทยใช้เป็นเครื่องหมายหรือสัญลักษณะสำหรับปักหม้อยาเพื่อให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์ และป้องกันการละลาบล้วงเครื่องยาในหม้อยา มักทำกัน 4 แบบเพื่อแสดงถึงความสัมพันธ์ขององค์ประกอบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับความรู้ทางการแพทย์และศาสนา ได้แก่
เฉลวรูปแบบต่าง ๆ
เฉลว 3 มุม มีความหมายถึง ไตรสรณคมน์ (ศีล สมาธิ ปัญญา หรือ มหาปุริสะ อะโลโก อุตมปัญญา เขียนเป็นอักขระว่า มะ อะ อุ)
เฉลว 4 มุม มีความหมายถึง ธาตุทั้ง 4 ที่ประกอบขึ้นเป็นร่างกายของมนุษย์ ได้แก่ ปัถวี (ดิน) อาโป (น้ำ) วาโย (ลม) และเตโช (ไฟ)
เฉลว 5 มุม มีความหมายถึงพระพุทธเจ้า 5 พระองค์คือ พระกกฺสันโธ พระโกนาคม พระกัสสปะ พระโคตมะ (พระพุทธเจ้ายุคปัจจุบัน) และพระศรีอริยเมตไตรย์ รวมเรียกว่า นะโมพุทธายะ
เฉลว 8 มุม มีความหมายถึงทิศทั้ง 8 ได้แก่ ทิศบูรพา (ตะวันออก) อาคเณย์ (ตะวันออกเฉียงใต้) ทักษิณ (ใต้) หรดี (ตะวันตกเฉียงใต้) ประจิม (ตะวันตก) พายัพ (ตะวันตกเฉียงเหนือ) อุดร (เหนือ) อีสาน (ตะวันออกเฉียงเหนือ) ซึ่งเป็นทิศที่แพทย์ผู้รักษาจะร่ายคาถา (อิติปิโสฯ) ไปถึง
การใช้เฉลวในทางการแพทย์แผนไทย เป็นสิ่งที่บ่งชี้ว่าการแพทย์แผนไทยนั้นเกิดขึ้นจากการผสมผสานระหว่างความรู้ทางการแพทย์ ศาสนา และปรัชญาการดำเนินชีวิตอย่างแน่นแฟ้นสืบเนื่องต่อกันมาเป็นเวลานาน ปัจจุบันสัญลักษณ์ของสภาการแพทย์แผนไทย ก็เป็นรูปหม้อยาที่เฉลว 5 แฉกปักอยู่ที่ฝาหม้อด้วย
โดยนัยยะของการใช้เฉลวนี้ มีการตีความเอาไว้ในหลายลักษณะเช่น การปักเฉลวเอาไว้นั้นก็เพื่อเป็นสัญลักษณ์ว่ายานี้ได้รับการปรุงมาด้วยสมุนไพรต่าง ๆ ถูกต้องตามสูตรและพิกัดแล้ว ห้ามมิให้ผู้ใดมาทำการเติมหรือเปลี่ยนแปลงส่วนผสมของยานี้อีกซึ่งจะทำให้สรรพคุณของยาเปลี่ยนไปได้ หรือปักไว้พร้อมกับการลงคาถาอาคมเพื่อให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์เป็นสิริมงคลแก่ผู้ที่จะได้ดื่มยานั้นเพราะได้รับอานุภาพของพระพุทธเจ้า ตลอดจนเพื่อปกป้องไม่ให้สิ่งเลวร้ายต่าง ๆ (ภูติผีปีศาจ) เข้ามากล้ำกรายทำลายอานุภาพของยาที่ปรุงขึ้นไว้แล้วก็ได้
การปักเฉลวลงบนที่นาเพื่อทำพิธีขวัญข้าวของชาวนา
นอกจากการใช้เฉลวเพื่อเป็นสัญลักษณ์ในทางการแพทย์แล้ว ยังมีการใช้เฉลวเพื่อวัตถุประสงค์อื่น ๆ อีก แต่อาจมีรูปแบบการจักสานที่แตกต่างกันไป เช่น ใช้ปักบนที่ดินที่นาทั้ง 4 มุม เพื่อบอกอาณาเขตที่จับจองไว้ และห้ามมิให้ผู้ใดเข้า ใช้เป็นสัญลักษณ์บนสิ่งของที่จะขาย ใช้เป็นสัญลักษณ์บริเวณหน้าด่านที่จะเก็บภาษี หรือใช้ในพิธีกรรมการทำขวัญข้าว ทำขวัญแม่โพสพ เพื่อให้เกิดสิริมงคลแต่พื้นที่นา ป้องกันสิ่งเลวร้ายที่จะทำให้ข้าวไม่งอกงามผ่านเข้ามา หรือใช้กันสัตว์ชนิดต่าง ๆ เช่น นก ลิง (เรียกชื่อว่า “ตาแหลว” หรือ “ตาเหลว”) เป็นต้น
- 18
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
