Blockdit Logo (Mobile)
จป. จำเป็น
•
5 ส.ค. 2020 เวลา 11:58 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี
จากเหตุระเบิดครั้งใหญ่กลางกรุงเบรุต ประเทศเลบานอน ล่าสุดตัวเลขผู้เสียชีวิตไม่ต่ำกว่า 100 ราย และผู้บาดเจ็บประมาณ 4,000 คน มูลค่าความเสียหายตอนนี้ประเมินอยู่ที่ 3พันล้านเหรียญดอลล่าร์ ซึ่งนายกรัฐมนตรี ฮัสซัน ดิยาบ (Hassan Diab) กล่าวถึงสาเหตุว่า เกิดจากแอมโมเนียมไนเตรท 2,750 ตัน ที่ถูกขนส่งมาเก็บไว้บริเวณคลังสินค้าท่าเรือตั้งแต่ปี 2013 อย่างไรก็ตาม ยังไม่ทราบสาเหตุของการระเบิดที่มีรัศมีถึง 10 กิโลเมตร ว่าสารเคมีอันตรายนี้ติดไฟได้อย่างไร
เหตุการณ์ระเบิดที่เลบานอน Lebanon Explosion
วันนี้เลยอยากจะมาให้ความรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์เซฟตี้ที่ใช้ในพื้นที่อันตราย เช่น ไฟฉายกันระเบิด (Explosion proof) ที่มีมาตรฐานATEX (ATmosphère EXplosible) ซึ่งเป็นระเบียบของยุโรปเกี่ยวกับการทำงานที่ปลอดภัย ในบรรยากาศหรือสภาวะที่อาจเกิดการระเบิด เพราะสารติดไฟ, ไวไฟ และวัตถุระเบิด (เช่นของเหลว, ก๊าซ) สามารถเกิดระเบิดขึ้นได้ทั้งโดยเจตนาหรือไม่ตั้งใจ
คำว่าไฟฉาย“กันระเบิด” อาจจะเป็นคำที่ดูคลุมเครือว่ากันระเบิดอย่างไร คือตัวไฟฉายจะไม่โดนระเบิด หรือว่าใช้แล้วจะทำให้ไม่ระเบิด ซึ่งจริงๆแล้วก็คือ การใช้อุปกรณ์ประเภทExplosion proof นั้น เมื่อใช้งานจะทำให้โอกาสที่จะก่อให้เกิดการระเบิดในบรรยากาศหรือสภาวะที่มีความเสี่ยงต่อการระเบิดนั้นลดลงหรือแทบจะป้องกันไม่ให้เกิดระเบิดได้เลย
เพราะอะไรละ? เพราะว่าวงจรและการทำงานของอุปกรณ์นั้นๆ ถูกออกแบบและได้รับการทดสอบ ไม่ให้เกิดไฟฟ้าสถิตย์, ไม่ก่อให้เกิดประกายไฟ หรือไม่ทำให้เกิดการจุดติดไฟนั่นเอง ลองนึกดูง่ายๆ ว่าทำไมเวลาเราไปเติมน้ำมันที่ปั๊ม ถึงมีป้ายห้ามสูบบุหรี่ ห้ามจุดไฟแช็ก หรือถ้าไปเมืองนอกที่บริเวณหัวจ่าย จะต้องมีแผ่นให้เราแปะมือ เพื่อเอาไฟฟ้าสถิตย์ในตัวออก ก่อนจับหัวจ่ายเติมเข้าแท้งค์น้ำมัน ก็เพื่อป้องกันการระเบิดนั่นเอง
ไฟฉายกันระเบิด ADALIT L-1 สำหรับโซน0
สำหรับโรงงานอุตสาหกรรมบางประเภท เช่น โรงถลุงแร่และโรงงานเคมี มีปริมาณของก๊าซและของเหลวไวไฟอยู่ในพื้นที่ ก็อาจจะก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการลุกไหม้ได้ รวมถึงพื้นที่ที่มีฝุ่น เช่น โรงงานผลิตแป้งมันสำปะหลัง นั้นก็มีโอกาสที่จะเกิดการระเบิดได้ด้วยเช่นกัน
และในบางกรณี ช่วงเวลาที่ก๊าซ ของเหลวและฝุ่นอันตรายเหล่านี้ปรากฏนั้นกินระยะเวลาที่ยาวนานหรือตลอดเวลา ในบริเวณอื่น ๆ ที่ใกล้เคียงก็อาจจะมีอะไรที่ไวไฟปรากฎขึ้นในบางเวลา เช่น ในช่วงที่การผลิตมีปัญหา ซ่อมบำรุง หรือในช่วงที่เกิดอุบัติเหตุ
ด้วยสาเหตุนี้ โรงถลุงแร่และโรงงานเคมีจึงจำเป็นต้องจำแนกพื้นที่ออกเป็นส่วน ๆ (zone) ตามความเสี่ยงที่ก๊าซ ของเหลว และฝุ่นจะรั่วไหลออกมา
คราวนี้เราจะทราบได้อย่างไร ว่าบริเวณไหนที่เสี่ยงบ้าง? หลักๆ เขามีการจำแนกดังนี้
ก๊าซ และ สารระเหย (G) / ฝุ่น (D)
>> Zone 0 (1G/ 1D): พื้นที่ที่มีสภาพบรรยากาศที่จุดติดไฟได้อันตรายสูงสุดซึ่งมีก๊าซหรือไอ และฝุ่นละอองที่มีการระเบิดได้อย่างต่อเนื่องหรือเป็นระยะเวลานานหรือบ่อยครั้ง หรือเรียกได้ว่า มากกว่า 1000 ชั่วโมงต่อปี เช่น ในภาชนะที่บรรจุของเหลวที่ติดไฟหรือก๊าซ, ถังเก็บน้ำมันเชื้อเพลิงหรือในถังก๊าซรถบรรทุก เป็นต้น
>> Zone 1 (2G/ 2D): พื้นที่ก๊าซอันตรายอาจจะเกิดการระเบิดขึ้นได้โดยไม่คาดคิดจากการท่างานตามปกติซึ่งมีก๊าซหรือไอที่มีการระเบิดได้เป็นครั้งคราวในระหว่างการทำงานทั่วไป กล่าวคือ โอกาสอยู่ระหว่าง 10-1000 ชั่วโมงต่อปี เช่นพื้นที่โดยรอบโซน 0 หรือพื้นที่ช่องระบายช่องประตูเปิดและปิดเพื่อส่งถ่ายสารไวไฟหรือพื้นที่รอบ ๆ ท่อส่งก๊าซไวไฟ เป็นต้น
>> Zone 2 (3G/ 3D): พื้นที่ที่มีโอกาสน้อยหรือมีสภาพบรรยากาศแทบไม่มีก๊าซติดไฟปรากฏตามสภาวะการใช้งานตามปกติ โดยเป็นพื้นที่ที่อาจจะเกิดการระเบิดอันตรายได้ แต่มีโอกาสอาจจะเกิดขึ้นนาน ๆ ครั้งหรือถ้าหากพบเจอก็จะเป็นเพียงช่วงเวลาสั้นๆ เท่านั้นกล่าวคือ มีก๊าซหรือฝุ่นละอองไวไฟเกิดขึ้นน้อยกว่า 10 ชั่วโมงต่อปี
Zone ต่างๆ ที่จำแนกในสถานีบริการน้ำมัน
การจำแนกโซนต่างๆ เราต้องให้ผู้เชี่ยวชาญมาจำแนกอีกที จะคิดเองเออเองไม่ได้
พอเราทราบคร่าวๆแล้ว เวลาเลือกใช้อุปกรณ์ppe ก็ต้องมาดูที่ตัวสัญลักษณ์ เช่น ATEX: II 1G Ex ia IIC T4 Ga, II 1D Ex ia IIC T85 C Da
วิธีอ่าน ตัวแรก ATEX - II 1 G: กลุ่มอุปกรณ์ II คือ ใช้สำหรับพื้นที่อื่นนอกเหนือจากเหมือง
1 คือ โซน0, 2 คือโซน1 และ 3 คือโซน 3
G สำหรับก๊าซ / ไอระเหย, D สำหรับฝุ่นละออง หมอก
IECEx - เช่น IIC T4 Ga ประเภทของการป้องกันคือความปลอดภัยภายในกลุ่มก๊าซ IIC คือก๊าซไอหรือหมอกยกเว้นในเหมืองถ่านหิน
ระดับอุณหภูมิ T4 ขึ้นอยู่กับ 1350C (2480F)
อุปกรณ์ป้องกันระดับ Ga - เหมาะสำหรับใช้ในโซน 0, 1, 2
ATEX IECEx Code
โดยหลักๆแล้ว อุปกรณ์ที่ใช้ในโซน 0 จะสามารถนำมาใช้ในโซน1 และ2 ได้ เพราะมีความปลอดภัยสูงสุด ไม่ก่อให้เกิดไฟฟ้าสถิตย์หรือประกายไฟ
หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับทุกๆท่าน ทำให้เข้าใจมากขึ้นว่า อุปกรณ์เซฟตี้ประเภทกันระเบิดนั้น มีจุดประสงค์แท้จริงคือ เมื่อนำมาใช้แล้วจะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดการระเบิด นั่นเอง
โฆษณา