นวัตกรรม idiot proof: ポカヨケ (poka yoke)
ポカヨケ เป็นภาษาญี่ปุ่น ที่ย่อมาจาก poka o yokeru โดยคำว่า ポカ(poka) แปลว่าความผิดพลาด และคำว่า ヨケ (yoke หรือ yokeru) แปลว่าหลีกเลี่ยง เป็นศัพท์ที่ตั้งโดย Shigeo Shingo นักวิศวกรจากโตโยต้า ผู้คิดค้น Toyota Production System ซึ่งเดิมทีเรียกว่า baka-yoke หรือแปลว่า หลีกเลี่ยงไอ้โง่ แต่ถูกเปลี่ยนมาทำให้สุภาพมากขึ้น
แนวคิดแบบนี้โดนซ่อนอยู่เต็มไปหมด ตัวอย่างเข่น
1. ปลั๊กไฟสามขา ที่ออกแบบมาให้เสียบได้ในทิศทางเดียว เพื่อให้สามารถต่อสายที่ถูกต้อง เพื่อไม่ให้เป็นอันตรายกับผู้ใช้ได้ แต่พี่ไทยเราก็ไม่ชอบ และมักใช้ปลั๊กสองขามากกว่า แถมยังต่อสายไฟมั่วๆ อีกด้วย
2. แม่กุญแจ แบบที่เวลาไข ถ้ายังไม่ล็อกจะดึงกุญแจออกไม่ได้ เพื่อป้องกันการลืมกุญแจโดยไม่ตั้งใจ
3. บัตรโรงแรมที่ต้องเสียบไว้เวลาอยู่ในห้อง จะได้ไม่ต้องหาบัตรกันเวลาจะออกจากห้อง แถมยังเป็นวิธีในการประหยัดไฟเวลาไม่อยู่ที่ห้องอีกด้วย
4. กุญแจรถสมัยใหม่ที่เป็นแบบไม่ต้องเสียบกุญแจ เพียงเดินมาที่รถก็สามารถเปิดปิดประตูโดยการสัมผัสที่คันล็อกประตู เพื่อป้องกันการลืมกุญแจไว้ในรถ
5. อ่างล้างมือ ที่จะมีรูเจาะไว้ให้น้ำล้นไหลลงไปในท่อ เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำท่วมห้องน้ำ เวลาลืมเปิดก๊อกเอาไว้
6. สาย USB ที่เดิมที USB Type B ออกแบบมาให้เสียบได้ด้านเดียว แต่พอมาเป็น USB Type C และ Lightning Port ก็มีการออกแบบให้มีวงจรอิเล็คโทรนิคที่ทำให้เสียบด้านไหนก็ใช้งานได้เหมือนกัน
7. Sim card ถ้าสังเกตให้ดี ซิมที่เราใช้ในโทรศัพท์มือถือ จะมีการบากขอบไว้ด้านหนึ่ง เพื่อป้องกันการใส่ผิดข้าง จะได้ไม่ต้องใส่เข้าใส่ออกหลายครั้ง
8. ในร้านอาหาร ขวดเกลือ และพริกไทย มีการเจาะรูไม่เหมือนกัน ในขณะที่ขวดซอสมะเขือเทศ และมัสตาร์ด ก็จะสีไม่เหมือนกัน
ในโรงงาน poka yoke ก็ถูกนำไปใช้เช่นกัน เพื่อเพิ่มคุณภาพ และลดต้นทุน ไม่ว่าจะเป็นการออกแบบน็อตให้ใส่ได้เฉพาะที่ที่ต้องการ และเตรียมอุปกรณ์ที่ต้องใช้ในการประกอบล่วงหน้าสำหรับผลิตภัณฑ์แต่ละชิ้น การใช้ระบบคอมพิวเตอร์ และเซ็นเซอร์ต่างๆ เพื่อตรวจสอบคุณภาพของผลิตภัณฑ์
ในทางการแพทย์ poka yoke ก็มีการนำไปใช้ในการผ่าตัดที่เดิมที หมออาจจะลืมมีด ลืมกรรไกร ลืมผ้าก๊อซ ไว้ในพุงคนไข้ ในปัจจุบันก็มีการใช้ checklist และการตรวจนับอุปกรณ์ก่อนและหลังการผ่าตัดทุกครั้ง เพื่อให้มั่นใจว่าจะไม่ลืมอะไรไว้ในพุงคนไข้
ของพวกนี้เหมือนเป็นของที่ง่ายๆ แต่จริงๆ แล้วเป็นนวัตกรรมที่มีประโยชน์อย่างมากเลยนะครับ
สิ่งหนึ่งที่น่าสนใจ คือ มีคนชอบล้อว่า idiot proof concept ไม่ค่อยได้ผลหรอก เพราะ "Nothing is foolproof to a sufficiently talented fool" หรือ "If you make something idiot-proof, someone will just make a better idiot" หรือประมาณว่า ต่อให้เราทำอะไรเพื่อป้องกันความผิดพลาด มันก็ยังมีคนที่มีพรสวรรค์ในการสร้างสรรค์ความโง่ในรูปแบบใหม่มารับมือเสมอ
- 23
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
