[June Jakita] 📍:: จะทำอย่างไรถ้าผู้ออกหุ้นกู้เข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูกิจการ:: ในการลงทุนในตราสารหนี้ประเภทหุ้นกู้นั้น ผู้ลงทุนหรือผู้ถือหุ้นกู้อยู่ในฐานะเจ้าหนี้ของผู้ออกหุ้นกู้ โดยมีสิทธิในลำดับการรับชำระหนี้ตามประ

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

31 ธ.ค. 2020 เวลา 19:46 • หุ้น & เศรษฐกิจ

📍:: จะทำอย่างไรถ้าผู้ออกหุ้นกู้เข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูกิจการ::

ในการลงทุนในตราสารหนี้ประเภทหุ้นกู้นั้น ผู้ลงทุนหรือผู้ถือหุ้นกู้อยู่ในฐานะเจ้าหนี้ของผู้ออกหุ้นกู้ โดยมีสิทธิในลำดับการรับชำระหนี้ตามประเภทของหุ้นกู้ที่ตนถือ

ซึ่งถ้าเป็นหุ้นกู้มีประกันก็จะอยู่ในฐานะเดียวกับเจ้าหนี้มีประกันซึ่งมีบุริมสิทธิในการรับชำระหนี้จากทรัพย์สินที่เป็นหลักประกันเหนือเจ้าหนี้สามัญรายอื่น

หากต่อมาผู้ออกหุ้นกู้ถูกฟ้องล้มละลายเนื่องจากมีหนี้สินล้นพ้นตัวไม่สามารถชำระหนี้ได้และศาลได้พิพากษาให้ลูกหนี้เป็นบุคคลล้มละลาย จะมีการดำเนินการรวบรวมทรัพย์สินของลูกหนี้ออกขายทอดตลาดเพื่อจัดสรรเฉลี่ยเงินให้แก่เจ้าหนี้

แม้ว่าการที่ลูกหนี้เป็นบุคคลล้มละลายจะเปิดโอกาสให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เข้ามาจัดสรรทรัพย์สินที่ยังคงมีเหลืออยู่ให้แก่เจ้าหนี้ทุกรายอย่างยุติธรรมและเป็นการให้โอกาสแก่ลูกหนี้ที่สุจริตสามารถหลุดพ้นจากการล้มละลายและตั้งเนื้อตั้งตัวใหม่ก็ตาม แต่การล้มละลายจะทำให้กิจการของลูกหนี้ถูกแยกจำหน่ายเป็นส่วน ๆ ทำให้มีมูลค่ากิจการลดลง และหากลูกหนี้เป็นเจ้าของกิจการที่มีการจ้างงานบุคลากรจำนวนมากการล้มละลายย่อมไม่เป็นผลดีต่อสภาพการจ้างงานในพื้นที่ที่บริษัทลูกหนี้ตั้งอยู่

💡 หากกิจการของลูกหนี้ยังมีโอกาสฟื้นตัวและยังพอมีความสามารถที่จะดำเนินธุรกิจต่อไปและสร้างกระแสเงินสดได้ในระดับหนึ่ง การเข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูกิจการย่อมเป็นประโยชน์ต่อตัวเจ้าหนี้เนื่องจากมีโอกาสที่จะได้รับชำระหนี้ในจำนวนที่มากขึ้น และในบางกรณีเจ้าหนี้ที่อยู่ในแผนฟื้นฟูกิจการโดยการปรับโครงสร้างหนี้ใหม่อาจได้ประโยชน์เป็นสิทธิในการเข้าเป็นเจ้าของกิจการของลูกหนี้อีกด้วย และหากการฟื้นฟูกิจการประสบความสำเร็จลูกหนี้ก็ยังคงสามารถดำเนินธุรกิจต่อไปได้

ทั้งนี้ ในการทำแผนฟื้นฟูกิจการยังมีเงื่อนไขว่าเมื่อดำเนินการฟื้นฟูกิจการสำเร็จจะทำให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ไม่น้อยกว่ากรณีที่ศาลมีคำพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายหรือกรณีที่มีการชำระบัญชี

การฟื้นฟูกิจการยังมีข้อดีในแง่ที่ลูกหนี้มีความประสงค์จะเจรจาประนอมหนี้่กับเจ้าหนี้เพื่อปรับปรุงโครงสร้างหนี้ เนื่องจากลูกหนี้ไม่ต้องไปเจรจากับเจ้าหนี้แต่ละรายเอง ซึ่งทำให้ง่ายในการทำความตกลงกับเจ้าหนี้ และเป็นที่แน่ใจได้ว่าความตกลงระหว่างลูกหนี้กับเจ้าหนี้รายหนึ่งจะไม่ขัดกับความตกลงที่ลูกหนี้ได้ทำไว้กับเจ้าหนี้รายอื่น เนื่องจากในการฟื้นฟูกิจการ เจ้าหนี้ทุกรายที่ได้ยื่นคำร้องขอรับชำระหนี้ไว้ จะมีส่วนร่วมในที่ประชุมเจ้าหนี้เพื่อร่วมพิจารณาแผนฟื้นฟูกิจการนั่นเอง

เงื่อนไขในการขอฟื้นฟูกิจการคือเจ้าหนี้ ลูกหนี้ หรือหน่วยงานของรัฐ ยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการ โดยที่ลูกหนี้ต้องยังไม่ถูกศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาด

⚖ หลังจากที่ศาลมีคำสั่งรับคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการไว้พิจารณา กฎหมายล้มละลายได้วางหลักสภาวะการพักชำระหนี้โดยผลของกฎหมาย (Automatic Stay) ขึ้นมาเพื่อให้การฟื้นฟูกิจการของลูกหนี้ที่ประสบปัญหาได้ดำเนินกิจการไปอย่างต่อเนื่อง และเพื่อสงวนทรัพย์สินของลูกหนี้ที่มีอยู่ในวันที่ศาลมีคำสั่งรับคำร้องขอฟื้นฟูกิจการไว้เพื่อประโยชน์แก่การรวบรวมทรัพย์สินของลูกหนี้มาจัดสรรชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้อย่างเป็นธรรมและลดความกดดันทางการเงินจากการถูกเจ้าหนี้บังคับยึดทรัพย์สินหรือหลักประกัน

ℹ สภาวะการพักชำระหนี้มีผลนับแต่วันที่ศาลมีคำสั่งรับคำร้องขอไว้เพื่อพิจารณา จนถึง (1) วันครบกำหนดระยะเวลาดำเนินการตามแผน หรือ (2) วันที่ดำเนินการเป็นผลสำเร็จตามแผน หรือ (3) วันที่ศาลมีคำสั่งยกคำร้องขอ หรือจำหน่ายคดี หรือยกเลิกคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการหรือยกเลิกการฟื้นฟูกิจการหรือพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาด

โดยกิจการของลูกหนี้จะได้รับการคุ้มครองดังต่อไปนี้

🔹️ห้ามมิให้เลิกนิติบุคคลลูกหนี้

🔹️ ห้ามมิให้หน่วยงานกำกับดูแล เพิกถอนใบอนุญาตประกอบกิจการของลูกหนี้ หรือสั่งให้ลูกหนี้หยุดประกอบกิจการ เว้นแต่จะได้รับอนญาตจากศาลที่รับคำร้องฟื้นฟูกิจการ

🔹️ ห้ามมิให้ฟ้องลูกหนี้เป็นคดีแพ่งเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้ หรือเสนอข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการ ถ้ามูลหนี้นั้นเกิดก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยแผน

🔹️ ห้ามมิให้ฟ้องลูกหนี้เป็นคดีล้มละลาย

🔹️ ห้ามมิให้เจ้าหนี้ตามคำพิพากษาบังคับคดี ถ้ามูลหนี้ตามคำพิพากษานั้นเกิดก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยแผน

🔹️ ห้ามมิให้เจ้าหนี้มีประกันบังคับหลักประกัน เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากศาล หรือพ้นระยะเวลา 1 ปี นับแต่วันที่ศาลมีคำสั่งรับคำร้องขอ

🔹️ ห้ามมิให้เจ้าหนี้ซึ่งบังคับชำระหนี้ได้เองทำการยึดทรัพย์หรือขายทรัพย์สินของลูกหนี้

🔹️ ห้ามมิให้เจ้าของทรัพย์สินที่เป็นสาระสำคัญในการดำเนินกิจการของลูกหนี้ ตามสัญญาเช่าซื้อ สัญญาเช่า หรือสัญญาที่มีเงื่อนเวลาในการโอนกรรมสิทธิ์ ติดตามเอาคืนทรัพย์สินที่อยู่ในความครอบครองของลูกหนี้ เว้นแต่มีการผิดนัดการชำระเงินตามสัญญาให้สิทธิที่เกี่ยวข้อง 2 คราวติดต่อกัน หรือผิดสัญญาในข้อที่เป็นสาระสำคัญ

🔹️ ห้ามมิให้ลูกหนี้กระทำการใด ๆ อันเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้ เว้นแต่ เป็นการกระทำที่จำเป็นเพื่อให้การดำเนินการค้าตามปรกติของลูกหนี้สามารถดำเนินต่อไปได้ หรือตามคำสั่งศาลที่รับคำร้องขอ

🔹️ ให้ศาลที่รับคำร้องขอฯ สั่งระงับผลบังคับ หรือแก้ไขเปลี่ยนแปลง ในคำสั่งตามวิธีการชั่วคราวของศาลที่มีอยู่ก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งรับคำร้องฯ

🔹️ ห้ามมิให้ผู้ประกอบการสาธารณูปโภคงดให้บริการแก่ลูกหนี้ เว้นแต่ศาลที่รับคำร้องฯ จะอนุญาต หรือมีการผิดนัดการชำระค่าบริการ 2 คราวติดต่อกัน

ทั้งนี้ ผลของการสั่งให้ฟื้นฟูกิจการทำให้อำนาจหน้าที่ในการจัดการกิจการและทรัพย์สินของผู้บริหารของลูกหนี้สิ้นสุดลง โดยจะต้องอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จนกว่าจะมีการตั้งผู้ทำแผนฟื้นฟูกิจการ และสิทธิตามกฎหมายของผู้ถือหุ้นของลูกหนี้ระงับลงเว้นแต่สิทธิที่จะได้รับเงินปันผล โดยสิทธิดังกล่าวตกอยู่แก่ผู้บริหารชั่วคราวหรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จนกว่าจะมีการตั้งผู้ทำแผน ซึ่งผู้ทำแผนจะมารับช่วงในการบริหารจัดการทรัพย์สินดังกล่าวต่อไป

📝 โดยปรกติแล้วข้อกำหนดว่าด้วยสิทธิและหน้าที่ของผู้อออกหุ้นกู้และผู้ถือหุ้นกู้จะใส่เงื่อนไขว่า หากผู้ออกหุ้นกู้ได้เข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูกิจการจะเป็นเหตุผิดนัด ส่งผลให้หุ้นกู้ถึงกำหนดไถ่ถอนโดยพลัน

และสำหรับกรณีที่มีผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ (Bondholders’ Representative) ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จะดำเนินการส่งหนังสือแจ้งผิดนัดและเรียกให้ชำระหนี้โดยพลันไปยังผู้ออกหุ้นกู้ และจะดำเนินการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องซึ่งเป็นหน้าที่ตามสัญญาและตามกฎหมายของผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้เพื่อรักษาสิทธิของผู้ถือหุ้นกู้ ซึ่งรวมถึงการยื่นคำขอรับชำระหนี้ด้วย

ถึงแม้ว่าหนี้หุ้นกู้ดังกล่าวจะถึงกำหนดชำระแล้ว แต่เนื่องด้วยผู้ออกหุ้นกู้หรือลูกหนี้อยู่ในสภาวะพักการชำระหนี้โดยผลของกฎหมายทำให้ไม่สามารถชำระหนี้ตามหุ้นกู้ได้ ผู้ถือหุ้นกู้ไม่ว่าจะมีหลักประกันหรือไม่จึงต้องดำเนินการตามขั้นตอนของกระบวนการฟื้นฟูกิจการต่อไป ซึ่งก็คือเตรียมการเพื่อเข้าประชุมเจ้าหนี้เพื่อพิจารณาเลือกผู้ทำแผนหรือยื่นคำขอรับชำระหนี้กรณีที่มีการตั้งผู้ทำแผนแล้ว

ℹ สำหรับหุ้นกู้ชั่วนิรันดร์ (Perpetual Bond) หรือ “หุ้นกู้ด้อยสิทธิที่มีลักษณะคล้ายทุน” นั้น บางตัวอาจไม่ได้กำหนดให้กรณีที่ผู้ออกหุ้นกู้เข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูกิจการ ถูกพิทักษ์ทรัพย์ถาวร หรือล้มละลายเป็นเงื่อนไขที่ก่อให้เกิดเหตุผิดนัด โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรักษาสถานะของเงินที่ได้จากการออกและเสนอขายหุ้นกู้ชั่วนิรันดร์ดังกล่าวให้ยังคงเป็นทุน (Equity) ตามประกาศสภาวิชาชีพบัญชี ที่ 38/2562 เรื่อง มาตรฐานการบัญชีฉบับที่ 32 เรื่องการแสดงรายการเครื่องมือทางการเงิน (TAS 32)

ดังนั้น หนี้ของผู้ถือหุ้นกู้กลุ่มนี้จึงยังไม่ถึงกำหนดชำระและยังไม่มีเหตุผิดนัด อย่างไรก็ตาม หากมีการโฆษณาตั้งผู้ทำแผนแล้วเจ้าหนี้หุ้นกู้ประเภทนี้ก็อาจยื่นคำขอรับชำระหนี้ได้ เนื่องจากมูลแห่งหนี้ได้เกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการ

⚖ กรณีที่ศาลสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้วแต่ยังไม่ได้ตั้งผู้ทำแผน เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จะดำเนินการนัดประชุมเจ้าหนี้เพื่อพิจารณาเลือกผู้ทำแผนโดยจะมีการประกาศแจ้งคำสั่งศาลไปยังช่องทางต่าง ๆ เช่น เว็บไซต์กรมบังคับคดี ราชกิจจานุเบกษา หนังสือพิมพ์รายวัน รวมทั้งส่งประกาศแจ้งคำสั่งศาลให้แก่เจ้าหนี้ที่มีรายชื่อตามบัญชีรายชื่อเจ้าหนี้ที่ได้เสนอต่อศาล

โดยเจ้าหนี้ที่มีสิทธิออกเสียงในที่ประชุมได้ต้องมีมูลหนี้ที่เกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการ และต้องยื่นแบบพิมพ์ ฟ.19 ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ก่อนวันประชุม

ทั้งนี้ ในกรณีที่เลือกผู้ทำแผนไม่ได้ศาลจะมีคำสั่งยกเลิกคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการทำให้สิ้นสุดสภาวะพักชำระหนี้ลูกหนี้หรือผู้ออกหุ้นกู้กลับไปมีอำนาจจัดการกิจการและทรัพย์สินรวมทั้งสิทธิตามกฎหมายดังเดิม

หากที่ประชุมหุ้นกู้มีมติเลือกผู้ทำแผนได้แล้วและศาลมีคำสั่งแต่งตั้งผู้ทำแผนแล้ว เจ้าหนี้ทั้งหลายต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ภายใน 1 เดือนนับแต่วันโฆษณาคำสั่งตั้งผู้ทำแผน โดยมูลหนี้ที่ขอรับชำระหนี้ได้ต้องเกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการ

⭐ กรณีผู้ถือหุ้นกู้มีประกัน (Secured Bond) จะจัดเป็นเจ้าหนี้มีประกัน ย่อมมีสิทธิเหนือทรัพย์หลักประกันอยู่แล้วโดยไม่ต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้และอาจบังคับหลักประกันเองได้เลยถ้าพ้นระยะเวลา 1 ปี หลังจากศาลสั่งรับคำร้องขอฟื้นฟูกิจการหรือได้รับอนุญาตจากศาลให้บังคับหลักประกันได้ เพียงแค่ต้องยอมให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ตรวจดูทรัพย์นั้น เผื่อกรณีที่มูลค่าของทรัพย์นั้นเมื่อขายทอดตลาดแล้วจะท่วมเกินมูลหนี้ทำให้เหลือไปชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้รายอื่นอีกได้

อย่างไรก็ตาม หากไม่แน่ใจว่าการบังคับหลักประกันนั้นจะได้มูลค่าท่วมหนี้หรือไม่หรือมีแนวโน้มว่าบังคับหลักประกันไปแล้วจะได้รับชำระหนี้ไม่ครบ เจ้าหนี้มีประกันก็อาจยื่นขอรับชำระหนี้โดยอาจต้องยอมสละหลักประกันกลายเป็นเจ้าหนี้สามัญเพื่อที่จะขอรับชำระหนี้ได้เต็มจำนวนหนี้

*️⃣ แต่ถ้าไม่สละหลักประกันและยังไปขอรับชำระหนี้อีกกฎหมายจะถือว่าไม่สุจริตส่งผลให้สิทธิเหนือทรัพย์หลักประกันระงับโดยทรัพย์หลักประกันจะกลายเป็นทรัพย์สินกองกลางของลูกหนี้ทันที

ในกรณีที่ได้มีการบังคับหลักประกันไปหมดแล้วแต่ยังได้เงินคืนไม่ครบตามจำนวนหนี้ผู้ถือหุ้นกู้ก็ต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้สำหรับส่วนที่ยังขาดอยู่นั้นด้วย

ทั้งนี้ หากหุ้นกู้นั้นมีผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ (Bondholders’ Representative) ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จะดำเนินการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องเหล่านี้แทนและในนามผู้ถือหุ้นกู้ให้ด้วย ซึ่งตามปรกติแล้วกฎหมายกำหนดให้หุ้นกู้มีประกัน (Secured Bond) ทุกตัวจะต้องมีผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้อยู่แล้ว

ℹ หากผู้ถือหุ้นกู้ที่ไม่มีผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้คอยดำเนินการให้และไม่ได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ไว้ภายในเวลาที่กำหนดจะเสียสิทธิในการได้รับชำระหนี้ เว้นแต่แผนจะกำหนดไว้เป็นอย่างอื่น

เช่น แผนกำหนดให้ผู้ถือหุ้นกู้ A เป็นเจ้าหนี้กลุ่มที่ได้รับชำระหนี้ในอัตราร้อยละ 50 ของเงินต้นคงค้างแม้ว่าจะไม่ได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ไว้ หรือ แผนกำหนดให้เจ้าหนี้ค่าตั๋วเครื่องบินได้รับชำระหนี้ในอัตราร้อยละ 60 ของค่าตั๋ว เป็นต้น

ซึ่งในกรณีนี้ก็หวังได้แต่เพียงความเมตตาของผู้ทำแผนว่าจะกำหนดไว้ในแผนหรือไม่และต้องลุ้นกับที่ประชุมเจ้าหนี้ว่าจะมีมติยอมรับแผนนั้นหรือไม่

เมื่อที่ประชุมเจ้าหนี้ได้มีมติยอมรับแผนฟื้นฟูกิจการแล้วและศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยแผนนั้นแล้ว แผนฟื้นฟูกิจการดังกล่าวจะมีผลผูกมัดเจ้าหนี้ทั้งหลายของลูกหนี้ โดยจะมีผู้บริหารแผนจะทำหน้าที่ดำเนินการตามแผนฟื้นฟูกิจการนั้นจนกว่าจะสำเร็จตามแผน

หากการฟื้นฟูกิจการได้ดำเนินการเป็นผลสำเร็จตามแผนและศาลมีคำสั่งยกเลิกการฟื้นฟูกิจการแล้วผู้บริหารของลูกหนี้กลับมามีอำนาจจัดการกิจการและทรัพย์สินของลูกหนี้ และผู้ถือหุ้นของลูกหนี้กลับมีสิทธิในฐานะผู้ถือหุ้นตามกฎหมายต่อไป หลังจากนั้นลูกหนี้ก็จะดำเนินธุรกิจไปตามปกติโดยไม่ต้องตกอยู่ในการควบคุมดูแลของศาล และไม่ได้รับความคุ้มครองภายใต้สภาวะการพักชำระหนี้ (Automatic Stay) อีก

👼 จากข้อมูลข้างต้นจะเห็นได้ว่าผู้ถือหุ้นกู้ชนิด หุ้นกู้มีประกัน (Secured Bond) จะได้เปรียบเจ้าหนี้ประเภทอื่นของผู้ออกหุ้นกู้มากหากเกิดกรณีต้องเข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูกิจการ เนื่องจากหุ้นกู้ชนิดนี้จะมีผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ทำหน้าที่ดูแลสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ ของผู้ถือหุ้นกู้มีประกันตามกฎหมาย

แต่สำหรับกรณีหุ้นกู้ที่ไม่มีประกัน เจ้าหนี้อาจต้องคอยติดตามข่าวสารเพื่อดำเนินการต่าง ๆ ในกระบวนการฟื้นฟูกิจการเอง อย่างเช่นกรณีหุ้นกู้ที่ออกโดยบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) หรือ THAI

📚 อ้างอิง:

- เอกสาร ขั้นตอนและกระบวนการฟื้นฟูกิจการของลูกหนี้. สำนักฟื้นฟูกิจการของลูกหนี้. กรมบังคับคดี

- โชติพิพัฒน์ ฉัตรคูณบุญมัย. หุ้นกู้ตลอดกาล กับมาตรฐานทางบัญชีใหม่. Economic Hot Issue: ธ.ค. 2562

- อนุรักษ์ นิยมเวช. การฟื้นฟูกิจการภายใต้พระราชบัญญัติล้มละลาย. จุลนิติ: ก.ค.-ส.ค. 2553, หน้า 86-89

- พระราชบัญญัติล้มละลาย พุทธศักราช ๒๔๘๓

โฆษณา

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน