[June Jakita] 📍:: การโอนหุ้น (บจก. และ บมจ.):: การโอนหุ้นหรือการเปลี่ยนตัวผู้ถือหุ้นของบริษัทในประเทศไทยแยกวิธีการเป็น 2 กรณี คือ การโอนหุ้นของบริษัทจำกัด และการโอนหุ้นของบริษัทมหาชนจำกัด ซึ่งทั้งสองกรณีมีความแตกต

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

4 ม.ค. 2021 เวลา 16:59 • หุ้น & เศรษฐกิจ

📍:: การโอนหุ้น (บจก. และ บมจ.)::

การโอนหุ้นหรือการเปลี่ยนตัวผู้ถือหุ้นของบริษัทในประเทศไทยแยกวิธีการเป็น 2 กรณี คือ การโอนหุ้นของบริษัทจำกัด และการโอนหุ้นของบริษัทมหาชนจำกัด ซึ่งทั้งสองกรณีมีความแตกต่างกันในทางปฏิบัติและข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง โดยกฎหมายกำหนดรายละเอียดวิธีการที่ต้องดำเนินการเพื่อให้การโอนหุ้นสำเร็จและมีผลใช้ยันกับบุคคลใด ๆ ได้ไว้ดังต่อไปนี้

🏠 #การโอนหุ้นของบริษัทจำกัด#

การโอนหุ้นของบริษัทจำกัดอยู่ภายใต้บังคับของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ใบหุ้นของบริษัทจำกัดแบ่งเป็น ใบหุ้นชนิดผู้ถือและใบหุ้นชนิดระบุชื่อ

โดยใบหุ้นประเภทออกให้แก่ผู้ถือซึ่งไม่ได้ระบุชื่อนั้นบริษัทจะออกได้เฉพาะกรณีที่มีระบุไว้ในข้อบังคับของบริษัทและไม่มีข้อจำกัดห้ามโอน ซึ่งการโอนหุ้นชนิดออกให้แก่ผู้ถือจะกระทำได้โดยการส่งมอบใบหุ้นให้แก่กัน

สำหรับการโอนหุ้นประเภทหุ้นระบุชื่อซึ่งเป็นกรณีปรกติที่พบได้ทั่วไปนั้น ไม่จำเป็นต้องชำระค่าหุ้นจนเต็มมูลค่าและอาจมีข้อจำกัดการโอนหุ้นได้ โดยข้อจำกัดการโอนหุ้นจะระบุไว้ในข้อบังคับของบริษัทและมักใช้กับการโอนหุ้นบุริมสิทธิ (preference share) เช่น ข้อบังคับของบริษัทอาจกำหนดไว้ว่า การโอนหุ้นบุริมสิทธิจะต้องได้รับความยินยอมจากที่ประชุมคณะกรรมการบริษัทก่อน หรือต้องให้สิทธิแก่ผู้ถือหุ้นเดิมซื้อหุ้นก่อนในราคาที่กำหนด

⚖ ทั้งนี้ การโอนหุ้นชนิดระบุชื่อจะต้องดำเนินการให้เป็นไปตามแบบที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์กำหนด โดยมีหลักเกณฑ์ดังต่อไปนี้

1) ต้องทำเป็นหนังสือ (ในรูปของ ตราสารการโอนหุ้น หรือสัญญาซื้อขายหุ้น)

2) ลงลายมือชื่อทั้งผู้โอนและผู้รับโอน

3) มีพยานอย่างน้อย 1 คน รับรองลายมือชื่อผู้โอนและผู้รับโอน

4) ระบุหมายเลขของหุ้นที่โอนเอาไว้ในตราสารการโอน

เมื่อได้ทำครบถ้วนตามแบบที่กำหนดไว้ข้างต้นแล้วการโอนหุ้นย่อมมีผลสมบูรณ์ในลักษณะที่เป็นบุคคลสิทธิใช้ยันกันได้ระหว่างผู้โอนและผู้รับโอน โดยผู้รับโอนจะได้กรรมสิทธิ์ของหุ้นทันที

ℹ อย่างไรก็ตาม หากการโอนหุ้นนั้นยังมิได้ดำเนินการจดแจ้งการโอนลงในสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นของบริษัท การโอนนั้นจะยังไม่สามารถใช้ยันกับบริษัทหรือบุคคลภายนอกได้

ดังนั้น เพื่อรักษาสิทธิของตัวเองผู้รับโอนต้องแจ้งไปยังบริษัทให้จดทะเบียนการรับโอนหุ้นเพื่อที่จะได้มีสิทธิในการรับเงินปันผลหรือสิทธิออกเสียงในฐานะผู้ถือหุ้น โดยบริษัทจะดำเนินการออกใบหุ้นให้ใหม่ระบุชื่อผู้รับโอนหุ้น และกรรมการบริษัทมีหน้าที่นำส่งสำเนาบัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้นฉบับใหม่ที่มีข้อมูลของผู้รับโอนไปยังกรมพัฒนาธุรกิจการค้าอย่างน้อยปีละครั้ง เพื่อที่บุคคลทั่วไปที่ต้องทำธุรกรรมกับบริษัทสามารถเข้าไปขอตรวจข้อมูลดังกล่าวได้หากกฎหมายอนุญาต

💰 เนื่องด้วยตราสารการโอนหุ้นนั้นเป็นตราสารแห่งบัญชีอากรแสตมป์ ท้ายหมวด 6 ในลักษณะ 2 แห่งประมวลรัษฎากร จึงต้องเสียอากรคิดตามราคาหุ้นที่ชำระแล้วหรือตามราคาในตราสาร แล้วแต่อย่างใดจะมากกว่า ที่อัตรา 1 บาท ต่อทุกจำนวนเงิน 1000 บาท หรือเศษของ 1,000 บาท หรือที่เรานิยมเรียกกันเป็นโค้ดว่าพันละบาท

โดยผู้มีหน้าที่เสียอากร by default คือผู้โอน เนื่องจากผู้โอนมักจะได้ประโยชน์จากการรับชำระค่าหุ้นนั่นเอง

*️⃣ หากละเลยไม่เสียอากรตามที่กฎหมายกำหนด ตราสารการโอนดังกล่าวจะไม่สามารถนำไปใช้เป็นหลักฐานในคดีแพ่งกรณีเกิดข้อพิพาทขึ้น และหากเจ้าพนักงานสรรพากรตรวจพบจะต้องระวางโทษปรับ และต้องเสียเงินเพิ่มค่าอากร อีกด้วย

💡 กล่าวโดยสรุป การโอนหุ้นของบริษัทจำกัดที่มีผลสมบูรณ์ใช้ยันได้กับทุกคนจะต้อง

1) ทำตามแบบของการโอน

2) จดแจ้งการโอนไปยังบริษัทเพื่อให้ระบุในทะเบียนผู้ถือหุ้น และ

3) เสียอากรให้ถูกต้อง

โดยมีเอกสารสำคัญที่เกี่ยวข้องคือ ตราสารการโอนและใบหุ้น

🏢 #การโอนหุ้นของบริษัทมหาชนจำกัด#

การโอนหุ้นของบริษัทมหาชนจำกัดจะแบ่งเป็น 2 กรณีคือ การโอนหุ้นที่เป็นหลักทรัพย์จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย และการโอนหุ้นที่ไม่ใช่หลักทรัพย์จดทะเบียนหรือการโอนหุ้นนอกตลาด

ซึ่งการโอนหุ้นทั้งสองประเภทมีข้อแตกต่างกันที่สำคัญคือนายทะเบียนหุ้นหรือนายทะเบียนหลักทรัพย์และกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

โดยการโอนหุ้นนอกตลาดจะต้องดำเนินการให้เป็นไปตามข้อกำหนดของพระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ. ๒๕๓๕ และการโอนหุ้นในตลาดต้องดำเนินการตามพระราชบัญญัติหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. ๒๕๓๕

ทั้งนี้ บริษัทมหาชนเป็นบริษัทที่ตั้งขึ้นเพื่อระดมทุนจากประชาชนจึงไม่อาจมีข้อจำกัดในการโอนหุ้นได้ เว้นแต่ข้อจำกัดนั้น ๆ จะเป็นไปเพื่อรักษาสิทธิและผลประโยชน์ที่บริษัทพึงจะได้รับตามกฎหมายหรือเพื่อเป็นการรักษาอัตราส่วนการถือหุ้นของคนไทยกับคนต่างด้าว

💸 ♡การโอนหุ้น บมจ. นอกตลาด♡

กรณีที่หุ้นของบริษัทมหาชนนั้นไม่ได้เป็นหลักทรัพย์ที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ บริษัทมีหน้าที่ออกใบหุ้น และดำเนินการจดแจ้งการเปลี่ยนแปลงทางทะเบียนต่าง ๆ ในสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้น โดยนายทะเบียนหุ้นในที่นี้คือบุคคลที่บริษัทมอบหมายหน้าที่ให้ ซึ่งมักจะเป็นเลขานุการบริษัทหรือพนักงานในฝ่ายงานที่เกี่ยวข้อง

การโอนหุ้นในกรณีนี้จะต้องพิจารณาถึงข้อจำกัดการโอนที่อาจระบุไว้ในข้อบังคับของบริษัท และต้องดำเนินการสลักหลังใบหุ้นตามหลักเกณฑ์ของกฎหมาย ดังต่อไปนี้

1) สลักหลังใบหุ้น โดยระบุชื่อผู้รับโอน

2) ลงลายมือชื่อ ผู้โอนและผู้รับโอน

3) ส่งมอบ ใบหุ้นที่สลักหลังแล้วแก่ผู้รับโอน

เมื่อได้มีการสลักหลังและส่งมอบใบหุ้นแล้ว การโอนหุ้นของบริษัทมหาชนนอกตลาดนี้ย่อมมีผลสมบูรณ์ในลักษณะที่เป็นบุคคลสิทธิใช้ยันกันได้ระหว่างผู้โอนและผู้รับโอนเท่านั้น โดยผู้รับโอนจะได้กรรมสิทธิ์ของหุ้นทันที

ℹ แต่การโอนหุ้นจะใช้ยันบริษัทเพื่อรับสิทธิต่าง ๆ ของผู้ถือหุ้นได้เมื่อผู้รับโอนส่งคำขอลงทะเบียนการโอนหุ้นให้บริษัทและบริษัทได้รับแล้ว และจะใช้ยันบุคคลภายนอกได้ต่อเมื่อบริษัทได้ลงทะเบียนการโอนหุ้นแล้ว

โดยบริษัทมีหน้าที่ลงทะเบียนให้ภายใน 14 วัน หรือหากจะปฏิเสธการลงทะเบียน จะต้องปฏิเสธภายใน 7 วัน

ทั้งนี้ หลังจากดำเนินการโอนหุ้นเรียบร้อยแล้ว ผู้รับโอนหุ้นอาจขอให้บริษัทออกใบหุ้นให้ใหม่ภายในหนึ่งเดือนก็ได้ หรือจะถือใบหุ้นเดิมไว้ก็ไม่มีปัญหา เนื่องจากได้มีชื่อของผู้รับโอนหุ้นสลักอยู่หลังใบหุ้นแสดงความเป็นเจ้าของหุ้นแล้ว

และเช่นเดียวกับกรณีบริษัทจำกัด บริษัทมหาชนมีหน้าที่นำส่งสำเนาบัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้นฉบับใหม่ที่มีข้อมูลของผู้รับโอนไปยังนายทะเบียนมหาชนอย่างน้อยปีละครั้ง หรือตามวาระอื่นที่กฎหมายกำหนด

💰 และเช่นเดียวกับกรณีของบริษัทจำกัด การโอนใบหุ้นของบริษัทมหาชนนอกตลาดต้องเสียอากร โดยคิดคำนวณในหลักการเดียวกันตามราคาหุ้นที่ชำระแล้วหรือตามราคาในตราสาร แล้วแต่อย่างใดจะมากกว่า ที่อัตราพันละบาท โดยผู้มีหน้าที่เสียอากร by default คือผู้โอน

📝 สรุปหลักเกณฑ์การโอนหุ้นของบริษัทมหาชนจำกัดนอกตลาด คือ

1) สลักหลังและส่งมอบใบหุ้น

2) จดแจ้งการโอนไปยังบริษัทเพื่อให้ระบุในทะเบียนผู้ถือหุ้น และ

3) เสียอากรให้ถูกต้อง

โดยมีเอกสารสำคัญที่เกี่ยวข้องคือ ใบหุ้นและคำขอลงทะเบียนการโอนหุ้น

📈 ♡การโอนหุ้นในตลาด♡

การโอนหุ้นที่เป็นหลักทรัพย์จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์จะอยู่ภายใต้บังคับของทั้ง พระราชบัญญัติหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. ๒๕๓๕ และพระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ. ๒๕๓๕ เนื่องจากหุ้นดังกล่าวยังคงมีสถานะเป็นหุ้นของบริษัทมหาชน

ทั้งนี้ นายทะเบียนหุ้นหรือนายทะเบียนหลักทรัพย์คือ บริษัท ศูนย์รับฝากหลักทรัพย์ (ประเทศไทย) จำกัด (TSD) ที่เราน่าจะคุ้นเคยกันดี โดยบริษัทจะต้องทำหนังสือมอบอำนาจให้ TSD ดำเนินการเป็นนายทะเบียนหลักทรัพย์ และลงนามในใบหุ้นหรือใบหลักทรัพย์แทนกรรมการของบริษัทได้

แม้ว่าหุ้นที่ซื้อขายในตลาดนี้จะมีแบบไร้ใบหุ้น (scripless) ที่สะดวกต่อการทำธุรกรรมโอนมากก็ตาม แต่ ประกาศสมาคมบริษัทหลักทรัพย์ ที่ กส. 1/2559 เรื่อง หลักเกณฑ์ เงื่อนไข และวิธีการโอนหลักทรัพย์ การถอนและออกใบหลักทรัพย์ และการนำฝากหลักทรัพย์ กำหนดให้การโอนหลักทรัพย์นอกเหนือจากการรับโอน หรือโอนในชื่อของตนเอง หรือคู่สมรส หรือบุตรโดยชอบด้วยกฎหมาย หรือตามคําสั่งศาล หรือเพื่อการทําธุรกรรมตามที่ได้รับความเห็นชอบโดยสํานักงานก.ล.ต. หรือตลาดหลักทรัพย์ฯ ผู้โอนและผู้รับโอนจะต้องติดต่อทำธุรกรรมผ่าน TSD เท่านั้น

ℹ ซึ่งการโอนหุ้นในตลาดจะต้องเป็นไปตามระเบียบหลักเกณฑ์ของ TSD ที่ใช้ใบหุ้นตัวจริง (script) โดยมีวิธีการคร่าว ๆ ดังต่อไปนี้

1) สลักหลังใบหุ้น โดยผู้โอนลงลายมือชื่อสลักหลังในช่องผู้โอน และผู้รับโอนลงลายมือชื่อสลักหลังในช่องผู้รับโอน

2) ผู้รับโอนนำใบหุ้นฉบับจริง คำขอลงทะเบียนรับโอนหลักทรัพย์ตามแบบของ TSD และเอกสารแสดงตนต่าง ๆ ของทั้งผู้โอนและผู้รับโอนไปยื่นจดทะเบียนโอนหุ้นที่ TSD

3) รอรับใบหุ้นฉบับใหม่

เมื่อได้ดำเนินการข้างต้นเรียบร้อยแล้ว ผู้รับโอนอาจขอฝากใบหุ้นกับ TSD ในระบบไร้ใบหุ้น เพื่อสะดวกในการโอนกรณีอื่น ๆ ที่เป็นไปตามกฎหมาย

เช่น โอนไปเพื่อการทำจำนำ ซึ่งการโอนดังกล่าวไม่ต้องสลักหลังใบหุ้นไปติดต่อกับ TSD แต่สามารถติดต่อกับทางบริษัทหลักทรัพย์ที่เกี่ยวข้องเพื่อให้ดำเนินการได้เลย

💰 ทั้งนี้ เนื่องจากการโอนหุ้นในตลาดเป็นการโอนหลักทรัพย์จดทะเบียนที่บุคคลซึ่งได้รับอนุญาตจากคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และ ตลาดหลักทรัพย์เป็นนายทะเบียนหลักทรัพย์ ดังนั้น การโอนใบหุ้นกรณีนี้ผู้โอนจึงได้รับการยกเว้นไม่ต้องเสียอากรแสตมป์

📚 [อ้างอิง]

- ทิพย์ชนก รัตโนสถ. (2552). คำอธิบายเรียงมาตรา กฎหมายลักษณะห้างหุ้นส่วนและบริษัท. กรุงเทพฯ: โครงการตำราและเอกสารประกอบการสอน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- พระราชกฤษฎีกาออกตามความในประมวลรัษฎากรว่าด้วยการยกเว้นรัษฎากร (ฉบับที่ 351) พ.ศ. 2542

- ประมวลรัษฎากร

- ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

- พ.ร.บ.บริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ. ๒๕๓๕

- พ.ร.บ.หลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. ๒๕๓๕

โฆษณา

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน