Bitcoin Story ตอนที่ 6 : Free State?
มีผู้ฟังหลายคนที่ได้ยินบทสนทนาเกี่ยวกับ Silk Road จากการออกอากาศที่ Free Talk Live ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือ Roger Ver ผู้ประกอบการชาวอเมริกันที่อาศัยอยู่ในโตเกียวที่ห่างจาก Mark Karpeles ไปเพียงไม่กี่ไมล์
Silk Road กำลังจะถูกเล่นงานจากหน่วยงานของรัฐบาล
Roger เปิดตัวธุรกิจ Memory Dealers ในช่วงปีแรกที่ De Anza College ในเมืองคูเปอร์ติโน แต่หลังจากฟองสบู่เทคโนโลยีแตก บริษัทเขาล้มละลาย และเริ่มขายฮาร์ดแวร์คอมพิวเตอร์ในราคาถูก เขารวบรวมฮาร์ดแวร์ทั้งหมดที่หาได้และขายมันออนไลน์
ธุรกิจนี้ประสบความสำเร็จมากจนเขาต้องลาออกจากการเรียน บริษัทของเขาเติบโตจนมีพนักงานสามสิบคนและมียอดขายประมาณ 10 ล้านเหรียญต่อปี ซึ่งเพียงพอที่จะจ่ายเงินให้กับ Lamborghini Gallardo และอพาร์ทเมนต์สุดหรูของเขาในโตเกียว ซึ่งห่างเพียงไม่กี่ช่วงตึกจากศูนย์กลางย่านการค้าของชิบูย่า .
ในเดือนเมษายนปี 2011 หลังจากได้ยินเกี่ยวกับ Bitcoin ใน Free Talk Live เขาเริ่มดำดิ่งสู่ Bitcoin เขาส่งเงิน 25,000 ดอลลาร์ไปยัง Mt.Gox ในนิวยอร์กซึ่งเป็นที่อยู่บัญชีของ Jed เพื่อเริ่มซื้อ Bitcoins
ในช่วงสามวันถัดมาการซื้อของ Roger แทบจะครองตลาด และช่วยผลักดันราคาของเหรียญขึ้นเกือบ 75 เปอร์เซ็นต์จาก 1.89 ดอลลาร์เป็น 3.30 ดอลลาร์
ในเวลาเดียวกันกับที่เขากำลังซื้อ Roger ได้ประกาศบนฟอรัม Bitcoin ว่า บริษัท ตัวแทนจำหน่ายหน่วยความจำคอมพิวเตอร์ของเขาจะเริ่มรับการชำระเงินเป็น Bitcoin ทันที
ไม่นานหลังจากนั้นเขาได้เปลี่ยนโฆษณาของ Memory Dealers ที่เขาจ่ายให้กับ Free Talk Live เป็นโฆษณา Bitcoin และรวบรวมข้อมูลสำหรับโฆษณาจากฟอรัม Bitcoin
ในไม่ช้าเขาก็วางป้ายโฆษณาสีทองและสีดำที่ด้านข้างของทางด่วนในซิลิคอนวัลเลย์โดยมีสัญลักษณ์ Bitcoin ขนาดมหึมาและวลี “We Accept Bitcoin” บนที่อยู่เว็บ Memory Dealers ผู้คนในฟอรัมต่างพากันสรรเสริญเขา
Roger ได้ทุ่มเทเวลาหลายชั่วโมงในแต่ละวันเพื่อคิดหาวิธีใหม่ ๆ ในการโปรโมตเทคโนโลยี : “Bitcoins เป็นสิ่งประดิษฐ์ที่สำคัญที่สุดนับตั้งแต่มีอินเทอร์เน็ต มันจะเปลี่ยนวิธีการทำธุรกิจของคนทั้งโลก”
Silk Road กำลังจะถูกเล่นงานจากหน่วยงานของรัฐบาล
ในตอนนี้ Roger รู้ว่า Bitcoin พึ่งพาการอยู่รอดของ Mt.Gox และเขาต้องการให้แน่ใจว่า Mt. Gox จะอยู่รอดเพื่อให้ Bitcoin สามารถที่จะอยู่รอดได้เช่นกัน
ในเดือนกรกฎาคม Bitomat บริษัทแลกเปลี่ยน Bitcoin ขนาดเล็กของโปแลนด์ได้ประกาศว่าได้ลบไฟล์โดยไม่ได้ตั้งใจซึ่งเก็บคีย์ส่วนตัวไปยังที่อยู่ Bitcoin ซึ่งเก็บไว้ 17,000 Bitcoins ของลูกค้าของเขา เหรียญยังคงปรากฏให้เห็นบน blockchain แต่หากไม่มีคีย์ส่วนตัวก็ไม่สามารถทำอะไรกับเหรียญได้
สิ่งนี้ชี้ให้เห็นถึงอันตรายที่เป็นอีกด้านหนึ่งของจุดแข็งของ Bitcoin Satoshi Nakamoto ได้ออกแบบ Bitcoin เพื่อให้ผู้ใช้แต่ละคนสามารถควบคุมเหรียญในที่อยู่ของตนได้อย่างสมบูรณ์
เนื่องจากมีเพียงบุคคลที่มีคีย์ส่วนตัวสำหรับที่อยู่เท่านั้นที่สามารถเข้าถึงเหรียญที่กำหนดให้กับที่อยู่นั้นได้ รัฐบาลจึงไม่สามารถยึดเหรียญได้และธนาคารก็ไม่มีความจำเป็นใด ๆ ที่จะมายุ่งเกี่ยวกับเหรียญเหล่านี้
การออกแบบนี้ยังหมายความว่าเหรียญเองไม่ได้เก็บไว้ในคอมพิวเตอร์เครื่องใดเครื่องหนึ่ง หากคอมพิวเตอร์ที่ถือไฟล์กระเป๋าสตางค์ที่มีคีย์ส่วนตัวขัดข้องเหรียญจะยังคงอยู่ในบล็อกเชนตราบใดที่เจ้าของเหรียญยังคงมีสำเนาของคีย์รหัสส่วนตัวอยู่
อีกเหตุการณ์หนึ่งเพียงไม่กี่วันหลังจากการสูญเสียครั้งใหญ่ Bitomat เตือนทุกคนว่า บริษัท ที่ถือ Bitcoins ของลูกค้ามีช่องโหว่อีกประการหนึ่งนั่นคือความซื่อสัตย์ของผู้ที่ดำเนินงานใน บริษัท
ซึ่งความสูญเสียในครั้งนี้เกิดขึ้นกับลูกค้าของ MyBitcoin เว็บไซต์ซึ่งเปิดให้บริการมานานกว่าหนึ่งปีแล้ว ซึ่งให้บริการกระเป๋าเงินออนไลน์ และได้ทำการถือกุญแจส่วนตัวสำหรับลูกค้าทั้งหมดดังนั้นลูกค้าจึงไม่ต้องกังวลว่าจะทำกุญแจหาย
ปลายเดือนกรกฎาคมเหรียญเริ่มหายไปอย่างลึกลับจากกระเป๋าเงิน MyBitcoin ผู้ก่อตั้งเว็บไซต์ชายคนหนึ่งที่เรียกตัวเองว่า Tom Williams ไม่ตอบสนองใด ๆ และในไม่ช้ากระเป๋าสตางค์ทั้งหมดก็ถูกปิด
ลูกค้าตระหนักว่าพวกเขาไม่รู้ว่าแท้จริงแล้ว Tom Williams คือใคร ในฟอรัมผู้ใช้กลุ่มหนึ่งได้จัดตั้งกองกำลังศาลเตี้ยออนไลน์เพื่อพยายามตามล่า Williams แต่ก็พบกับความล้มเหลว
เห็นได้ชัดอย่างรวดเร็วว่า Tom Williams ไม่ว่าเขาจะเป็นใครตอนนี้เขาได้หายไปพร้อมกับ Bitcoins ของทุกคน และไม่มีใครสามารถทำให้เขากลับมาได้ ซึ่งในช่วงไม่กี่วันหลังจากที่เขาหายตัวไปราคาของ Bitcoin ก็ได้ลดลงเหลือ 6 ดอลลาร์
ราคา Bitcoin ที่ลดลงอย่างต่อเนื่องในช่วงฤดูร้อนปี 2011 ได้ขับไล่ฝูงชนส่วนใหญ่ที่ถูกดึงเข้ามาในช่วงที่ราคาพุ่งขึ้นเมื่อไม่กี่เดือนก่อนหน้านี้ อนาคตของ Bitcoin ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่อาศัยการรักษาความไว้วางใจของผู้ใช้ดูเหมือนจะกำลังอยู่ในภาวะสงบนิ่งเหมือนอย่างที่เคยเป็นมา
สำหรับคนอย่าง Gavin Andresen และ Jeff Garzik ปัญหาที่ Mt. Gox และ MyBitcoin เป็นหลักฐานว่าเหตุใดจึงจำเป็นต้องมีเครือข่ายทางการเงินแบบกระจายอำนาจเช่น Bitcoin
ทั้ง Mt. Gox และ MyBitcoin เป็น บริษัท ที่รวมศูนย์และเห็นได้ชัดว่ามันล้มเหลว เนื่องจากจำนวนเงินที่อยู่ในมือของ Mt. Gox แฮ็กเกอร์เพียงแค่แฮ็กรหัสผ่านเพียงรหัสเดียวเพื่อเข้าถึงระบบทั้งหมด
ลูกค้าาไม่สามารถตรวจสอบซอฟต์แวร์หรือให้คำแนะนำและการปรับปรุงที่อาจช่วยหลีกเลี่ยงการแฮ็กได้ ในทางกลับกันโปรโตคอล Bitcoin ได้รับการปรับปรุงอย่างช้าๆ เมื่อเวลาผ่านไป ทุกคนที่ Bitcoin.org ยังคงทำงานต่อไปตามที่ตั้งใจไว้ตลอดช่วงวิกฤตต่าง ๆ ที่ถาโถมเข้ามา
ในขณะที่ Roger Ver กลับมาที่โตเกียว เขาหมกมุ่นอยู่กับการวางแผนแคมเปญ Bitcoin ครั้งใหญ่ครั้งต่อไปของเขากับชายวัยยี่สิบหกปีที่เดินทางมาหาเขาในระหว่างการประชุมที่นิวยอร์ก และส่งนามบัตรที่เขียนว่า “ผมเป็นเพื่อนกับ Satoshi” ภายใต้ชื่อ Erik Voorhees
“เราควรคุยกัน” Erik บอกกับ Roger
ด้วยความมั่นใจและความสุขุมที่โดดเด่นสำหรับคนอายุอย่างเขา Erik อธิบายกับ Roger ว่าตั้งแต่เขาได้เรียนรู้เกี่ยวกับ Bitcoin จากการโพสต์ Facebook เพียงไม่กี่สัปดาห์หลังจาก Roger เข้ามา Erik ก็ได้เฝ้าดูผลงานของ Roger ทางออนไลน์อย่างตั้งใจและเชียร์เขาจากทางไกลและทำในสิ่งที่คล้าย ๆ กันเพื่อเผยแพร่ Bitcoin ทุกครั้งที่ทำได้
หลังจากวิกฤตการเงิน Erik รู้สึกทึ่งเป็นพิเศษกับบทบาทของธนาคารกลางในการรักษาอำนาจของรัฐบาล เขาเชื่อว่าการพิมพ์เงินเท่านั้นที่รัฐบาลสามารถจ่ายสำหรับงบประมาณและการทำสงครามได้
นโยบายการเงินเป็นหนึ่งในประเด็นที่เขาหลงใหลมากที่สุดเมื่อเขาเข้าร่วมโครงการ Free State แต่เมื่อเขาค้นพบ Bitcoin เขาเห็นทางลัดในการบรรลุเป้าหมายของเขาในโลกที่ปราศจากอำนาจของรัฐบาล
ในการพูดคุยกันระหว่าง Erik และ Roger ทั้งสองคนได้ให้คำมั่นเกี่ยวกับความจริงที่ว่าแม้แต่ในโลกเสรีนิยมที่ Bitcoin น่าจะมีช่วงเวลาที่ง่ายที่สุดในการชนะใจแฟน ๆ แต่ดูเหมือนมันก็ยังคงดำเนินไปอย่างช้าๆ ทั้งสองได้ต่อสู้กับนักเสรีนิยมจำนวนมากที่สงสัยในเงินดอลลาร์อเมริกัน แต่ก็ไม่เห็นว่า Bitcoin เป็นทางเลือกที่มั่นคงกว่าแต่อย่างใด
ปัญหาสำหรับนักเสรีนิยมหลายคนคือความเชื่อที่ฝังแน่นของพวกเขาที่ว่าเงินต้องได้รับการสนับสนุนจากบางสิ่งที่มีมูลค่าที่แท้จริงเช่นทองคำ หนึ่งในบุคคลที่มีอิทธิพลต่อแนวคิดนี้ก็คือคาร์ล เมเกอร์ นักเศรษฐศาสตร์ ที่ได้โต้แย้งว่าเงินที่ประสบความสำเร็จทั้งหมดเกิดจากสินค้าที่มีมูลค่าที่แท้จริงก่อนที่มันจะกลายเป็นเงิน
จากมุมมองนี้ Bitcoin ดูเหมือนจะไม่มีโอกาส ไม่มีความต้องการสำหรับโทเค็นเสมือนเหล่านี้บนบล็อกเชน แต่ Erik แย้งว่ามันเป็นลักษณะเสมือนจริงของ Bitcoin ที่ทำให้มันมีค่ามาก ซึ่งแตกต่างจากทองคำคือสามารถโอนได้อย่างง่ายดายและรวดเร็วจากที่ใดก็ได้ในโลกในขณะที่ยังคงมีคุณสมบัติของการตรวจสอบได้
Erik และ Roger ได้วางแผนที่จะเริ่มเอาชนะผู้ที่สงสัยในลัทธิเสรีนิยม เป้าหมายของพวกเขาคือการนำ Bitcoins ที่แท้จริงให้มาอยู่ในมือของผู้คนทั้งหมดหนึ่งหมื่นห้าพันคนในโครงการ Free State
Roger เสนอที่จะบริจาคเหรียญด้วยตัวเอง ต้องใช้เวลาเจรจากับคณะกรรมการของโครงการ Free State ด้วยความกังวลเกี่ยวกับความเป็นส่วนตัว องค์กรจึงไม่ต้องการส่งมอบอีเมลของสมาชิกให้
แต่ Roger เสนอที่จะส่งเหรียญให้คณะกรรมการเพื่อให้พวกเขาส่งเหรียญออกไปให้สมาชิกเอง ในการส่งมอบเหรียญ 0.01 Bitcoin สำหรับสมาชิกแต่ละคน Roger และ Erik ใช้โปรแกรมใหม่ที่ Erik พัฒนาร่วมกับโปรแกรมเมอร์ที่เขารู้จักในโคโลราโด
เป้าหมายส่วนหนึ่งคือการแสดงให้เห็นว่า Bitcoin อนุญาตให้ทำธุรกรรมที่เป็นไปไม่ได้ ได้อย่างไรหรืออย่างดีที่สุดก็ทำสิ่งที่ไม่ใช่เรื่องง่ายในระบบการเงินแบบดั้งเดิม
Roger โอนเงินบริจาคจากญี่ปุ่นไปยังนิวแฮมป์เชียร์โดยไม่มีค่าธรรมเนียม ในขณะเดียวกันจำนวนเงินที่ส่งไปยังสมาชิกแต่ละคนมีจำนวนน้อยพอที่ค่าธรรมเนียมที่เกี่ยวข้องในการส่งการชำระเงินดังกล่าวหากใช้ PayPal หรือเช็คนั้นไม่มีทางทำมันได้
ยิ่งไปกว่านั้นโครงการ Free State สามารถส่งเงินให้กับสมาชิกโดยไม่ต้องการข้อมูลส่วนบุคคลใด ๆ ซึ่งแสดงให้เห็นว่านี่คือเงินสดดิจิทัลอย่างแท้จริง
Bitcoin ประสบความสำเร็จตามเป้าหมายในการให้ผู้ใช้ควบคุมเงินของตนเองโดยไม่ต้องมีธนาคารหรือคนกลางใด ๆ ในการทำธุรกรรม
แต่สิ่งที่ตลกก็คือ แม้แต่ตัว Roger Ver เองก็ส่งเหรียญให้กับ Mt. Gox และ MyBitcoin แทนที่จะถือเหรียญไว้ในที่อยู่ของตนเอง ซึ่งสิ่งนี้ทำให้เกิดคำถามว่าผู้คนต้องการมันจริง ๆ หรือสามารถใช้ประโยชน์จากการกระจายอำนาจที่ Bitcoin เสนอได้จริงหรือไม่
ผู้คนอาจเชื่อถือรหัสคีย์ที่เป็นรากฐานของ Bitcoin แต่พวกเขาไม่จำเป็นต้องเชื่อใจตัวเองว่าจะจัดการกับรหัสนั้นอย่างถูกวิธี ดังนั้นพวกเขาจึงหันไปหาผู้เชี่ยวชาญจากภายนอกเพื่อรักษาความปลอดภัยให้กับเงินของพวกเขา
ในขณะเดียวกันบริการที่ได้รับความนิยมอย่างมากในชุมชน Bitcoin ช่วยอธิบายว่าเหตุใดรัฐบาลและหน่วยงานที่รวมศูนย์เช่นหน่วยงานกำกับดูแลจึงมักได้รับอำนาจในโลกแห่งความเป็นจริง
เมื่อผู้คนมอบความไว้วางใจให้กับสถาบันการเงินโดยทั่วไปแล้วพวกเขาไม่มีความเชี่ยวชาญหรือมีเวลาเพียงพอที่จะตรวจสอบให้แน่ใจว่าสถาบันกำลังทำอะไรกับเงินของพวกเขาอยู่
หน่วยงานของรัฐจึงถูกสร้างขึ้นเช่น Federal Deposit Insurance Corporation ซึ่งจะทำการสำรองบัญชีธนาคารอเมริกันจากการสูญเสียและตรวจสอบเพื่อให้แน่ใจว่าธนาคารจะไม่ทำให้เงินฝากของประชาชนตกอยู่ในอันตราย
แต่ประสบการณ์ของ Bitcoin ชี้ให้เห็นว่าการลงโทษที่ตลาดได้รับ มักจะทำหลังจากการกระทำที่ไม่ดี หรือได้เกิดความเสียหายไปเป็นที่เรียบร้อยแล้วอย่างในกรณีของ MyBitcoin หรือ Bitomat นั่นเอง
ส่วนของ Silk Road นั้นเป็นตัวอย่างที่ดีสำหรับวิธีการที่ตลาดที่ไม่เปิดเผยตัวตนและสกุลเงินแบบกระจายอำนาจสามารถทำงานได้จริง
ในช่วงต้นปี 2012 Silk Road ยังคงเป็นสถานที่เดียวที่ผู้คนใช้ Bitcoin เป็นประจำเพื่อทำธุรกรรมออนไลน์แบบไม่ระบุตัวตนและระบบก็ทำงานได้ดี
ลูกค้าของ Silk Road มักส่งการชำระเงินหลายพันดอลลาร์หรือหลายร้อย Bitcoins ไปยังผู้ขายในอีกฟากหนึ่งของโลก ในช่วงต้นปี 2012 มีผู้จำหน่ายในอย่างน้อย 11 ประเทศและหลายแห่งยินดีที่จะส่งสินค้าข้ามพรมแดนระหว่างประเทศ ทั้งหมดนี้ทำได้โดยใช้ที่อยู่ Bitcoin และคีย์ส่วนตัวที่ไม่ต้องการให้ทั้งสองฝ่ายให้ข้อมูลส่วนบุคคลใด ๆ
Silk Road ยังแสดงให้เห็นถึงวิธีที่ตลาดสามารถทำงานเพื่อให้ชุมชนที่ไม่มีใครได้รับการตรวจสอบแม้แต่ชุมชนที่สมาชิกในชุมชนใช้ชื่อแปลกประหลาดมาก ๆ ก็ตามที
เครื่องมือที่นำความรับผิดชอบมาสู่ตลาดที่ไม่ระบุตัวตนนี้เป็นกลไกแบบเดียวกับที่ eBay และ Amazon ใช้ เมื่อลูกค้าได้รับผลิตภัณฑ์ Silk Road ทางไปรษณีย์เขาหรือเธอจะถูกขอให้ให้คะแนนตั้งแต่ 1 ถึง 5
แม้ว่าจะไม่มีใครทราบชื่อจริงของผู้ขาย แต่บทวิจารณ์ที่แนบมากับชื่อหน้าจอของผู้ขายจะ อนุญาตให้ลูกค้าตรวจสอบว่าผู้ขายรายนั้นน่าเชื่อถือหรือไม่ บทวิจารณ์ที่ไม่ดีเพียงเล็กน้อยอาจทำให้ธุรกิจของผู้ขายแย่ลงทันที ซึ่งมันก็ไม่ต่างจากการขายสินค้าบน eBay หรือ Amazon
แน่นอนว่ารัฐบาลไม่ได้นิ่งเฉยกับสิ่งที่เกิดขึ้น ในขณะที่เทคโนโลยีของ Bitcoin นี้ถูกใช้เพื่อสนับสนุนตลาดขายยาเสพติดออนไลน์ ในฤดูใบไม้ร่วงปี 2011 สำนักงาน Baltimore ของ Homeland Security Investigations หรือ HSI ซึ่งเป็นหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายของกระทรวงความมั่นคงแห่งมาตุภูมิได้เปิดบัญชีบน Silk Road และเริ่มทำการทดลองซื้อสินค้า
Silk Road กำลังจะถูกเล่นงานจากหน่วยงานของรัฐบาล
สิ่งนี้ทำให้ตัวแทนของรัฐบาลกลางสามารถแกะรอยไปถึงประตูบ้านของชายหนุ่มคนหนึ่งในเขตชานเมืองที่ยากจนแห่งหนึ่งของบัลติมอร์ซึ่งเป็นที่รู้จักใน Silk Road ในนามว่า DigitalInk
ในชีวิตจริงชื่อของ DigitalInk คือ Jacob George และเขาเคยซื้อยาเสพติด และเป็นพ่อค้าเฮโรอีนรายใหญ่ในบัลติมอร์ และนำมาขายต่อทางออนไลน์ ซึ่งกลายเป็นหนึ่งในผู้ขายที่ได้รับความนิยมมากที่สุดใน Silk Road หลังจากเข้าร่วมไซต์นี้ ในเดือนกรกฎาคม 2011
หลังจาก DigitalInk ถูกจับกุมเมื่อต้นปี 2012 เขาตกลงที่จะร่วมมือกับตำรวจทันที แต่บันทึกการทำธุรกรรม Bitcoin ของเขาให้ข้อมูลที่จำกัด เกี่ยวกับตัวตนของลูกค้าเนื่องจากไม่มีข้อมูลส่วนบุคคลที่เชื่อมต่อกับที่อยู่ Bitcoin
แต่มันเป็นจิ๊กซอว์ชิ้นแรก ๆ สำหรับเจ้าหน้าที่ในการเริ่มทำการสืบสวนต่อ และในเดือนมีนาคมสำนักงาน HSI ในบัลติมอร์ได้รับการอนุมัติจากอัยการท้องถิ่นให้จัดตั้งหน่วยงานร่วมกับหน่วยงานของรัฐบาลกลางอื่น ๆ ซึ่งจะมุ่งเป้าไปที่ตลาดยาเสพติดที่มีการเข้ารหัสลับเพิ่มเติม
หน่วยเฉพาะกิจได้รับการตั้งชื่อว่า Marco Polo เพื่อให้สอดคล้องกับชายที่สำรวจเส้นทางสายไหมดั้งเดิม ซึ่งเพียงไม่นานตัวแทนในบัลติมอร์ได้สร้างตัวตนที่ซ่อนเร้นให้กับตัวเองบน Silk Road โดยใช้ชื่อนามแฝงว่า nob
ต้องบอกว่าถือเป็นการย้อนรอยสอบสอนของทางตำรวจได้อย่างเจ็บแสบเลยทีเดียว ด้วยการสร้างนามแฝงที่ไร้ตัวตน เพื่อตามสืบกระบวนการซื้อขายบน Silk Road แล้วจะเกิดอะไรขึ้นกับตลาดยาเสพติดเสรีออนไลน์ที่ใหญ่ที่สุดในโลกที่ถูกขับเคลื่อนด้วย Bitcoin แล้วอนาคตของ Bitcoin จะเป็นเช่นไร โปรดอย่าพลาดติดตามต่อในตอนหน้านะครับผม
อ่านตอนที่ 7 : The Winklevoss Twin
เครดิตแหล่งข้อมูลบทความ
=========================
ร่วมสนับสนุน ด.ดล Blog และ Geek Forever Podcast
เพื่อให้เรามีกำลังในการผลิต Content ดี ๆ ให้กับท่าน
——————————————–
ติดตาม ด.ดล Blog ผ่าน Line OA เพียงคลิก :
=========================
ฟัง PodCast เรื่องเกี่ยวเทคโนโลยีใหม่ ๆ ได้ที่ Geek Forever’s Podcast
——————————————–
ฟังผ่าน Podbean :
——————————————–
ฟังผ่าน Apple Podcast :
——————————————–
ฟังผ่าน Google Podcast :
——————————————–
ฟังผ่าน Spotify :
——————————————–
ฟังผ่าน Youtube :
——————————————–
ติดตาม ด.ดล Blog เพิ่มเติมได้ที่
=========================
Website : www.tharadhol.com
Blockdit : www.blockdit.com/tharadhol.blog
Fanpage : www.facebook.com/tharadhol.blog
Twitter : www.twitter.com/tharadhol
Instragram : instragram.com/tharadhol
TikTok : tiktok.com/@tharadhol.blog
Linkedin : www.linkedin.com/in/tharadhol
- 9
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
