4 เม.ย. 2021 เวลา 23:55 • นิยาย เรื่องสั้น
จริงไหมที่ปลาทำให้เรามีสิบนิ้ว
Blockdit Originals ซีรีส์บทความพิเศษ
4
แผงลอยข้าวแกงที่ข้าพเจ้าแวะไปกินประจำทุกเช้าตั้งอยู่ริมน้ำ เช้านี้ข้าพเจ้าสั่งข้าวราดฉู่ฉี่หมูกับไข่ดาว หลังกินเสร็จและแม่ค้าคิดราคา "40 บาทค่ะ" ข้าพเจ้าก็ถามแม่ค้า "ทำไม 40 บาท? ทำไมไม่ตั้งราคา 38.75 บาท หรือ 39.245 บาท?"
6
แม่ค้ามีสีหน้างุนงง
1
"คุณยังไม่สร่างเมาหรือคะ?"
2
"ผมไม่ได้เมา ผมแค่อยากรู้จริง ๆ"
"จนปัญญาตอบค่ะ..."
แม่ค้าชี้ไปที่ลูกค้าอีกคนหนึ่งที่นั่งใกล้ ๆ
4
"ถามคนนั้นซีคะ เขาชอบกินปลา คงจะฉลาดรอบรู้"
1
ข้าพเจ้าหันไปถามคนกินปลาว่า "คุณพอตอบได้มั้ย?"
คนกินปลาตอบว่า "ตอบได้สิครับ ราคาสินค้าเป็นเลขกลม ๆ ก็เพราะเราใช้เลขฐาน 10 ไง เรียกว่า Decimal ทุกอย่างจึงลงด้วยหลัก 10"
7
"แล้วใครเป็นคนเริ่ม Decimal? ทำไมจึงใช้เลข 10 ไม่ใช้ 12 หรือ 16 หรือ 36-23-38 ?"
1
"อยากรู้แบบลึกขนาดไหนล่ะ?"
6
"ลึกแค่ไม่เกินแปดบรรทัดก็พอ ตามมาตรฐานการศึกษาของเรา"
19
"นักวิชาการส่วนใหญ่เชื่อว่า เราใช้ฐาน 10 เพราะเรามีสิบนิ้ว จึงมีนิสัยที่จะนับด้วยนิ้ว ตอนเด็ก ๆ เวลาครูให้บวกลบ เราก็มักใช้นิ้วมือกัน คนเราอาจนับนิ้วมาก่อนที่จะประดิษฐ์วิชาคณิตศาสตร์ แต่อารยธรรมที่ใช้ฐาน 12 ฐาน 16 ก็มีครับ รวมทั้งฐาน 32 และฐานแปลก ๆ อย่างฐาน 27 แต่สำหรับ 36-23-38 นี่ผมจำไม่ได้จริง ๆ ว่ามีอารยธรรมไหนใช้เป็นฐานเลขบ้าง"
3
"ขอโทษ อย่าหาว่าผมไม่สุภาพเลย แล้วมีอารยธรรมไหนใช้นิ้วเท้าบ้างไหม?"
2
"ก็มีครับ พวกมายาใช้ฐาน 20 ซึ่งคงจะนับนิ้วมือนิ้วเท้ารวมกัน ส่วนพวกบาบิโลนใช้ฐาน 60 เช่นการใช้ 360 วันโดยประมาณในหนึ่งปี หรือมุมของวงกลม 360 องศาที่ใช้จนทุกวันนี้"
5
"งั้นทำไมในตอนนี้ใคร ๆ ก็ใช้เลขฐาน 10?"
3
"น่าจะเพราะความนิยมและเคยชินครับ มันก็เหมือนเสิร์ช เอ็นจีน นั่นแหละ เริ่มต้นมีหลายเจ้า แต่ตอนนี้เหลือ Google เป็นหลัก ตัวเลขก็เหมือนกัน จะใช้เลขฐานไหนก็ได้ อยู่ที่ความพอใจ แต่เลขฐาน 10 ก็สะดวกในการบวกลบคูณหารในใจมากกว่าเลขอีกหลายฐาน จึงใช้ในหลายอารยธรรม กรีก โรมัน จีน ทีนี้เมื่อใช้เลขฐาน 10 ราคาสินค้าก็มักลงที่ 10 ธนบัตรก็จึงเป็นฐาน 10 หรือ 5 เราจึงไม่เคยเจอข้าวแกงราคาจานละ 38.74 บาท ลูกชิ้นปิ้งไม้ละ 10.215 บาท ขนุนขีดละ 19.28 บาท"
8
"แน่ใจแค่ไหนว่าเลขฐาน 10 เกี่ยวกับนิ้วมือทั้งสิบ?"
1
"ค่อนข้างแน่ใจ"
"ยังไง?"
"อย่างนี้ต้องอธิบายเกินแปดบรรทัด"
"เอ้า! เกินก็เกิน"
6
"เหตุการณ์ทั้งหลายในโลกเราก็คือ cause and effect คือเหตุและปัจจัย ต่อเนื่องกันมาตั้งแต่วันแรกของโลก หากเราย้อนรอยนิ้วมือทั้งสิบไปในอดีต ก็จะพบว่าเลขฐาน 10 เกิดจากพวกปลา"
"ขออภัย เกิดจากปลา? ปลาที่ว่ายไปว่ายมา?"
"ใช่ ราคาข้าวแกงและสินค้าต่าง ๆ ถูกกำหนดโดยปลา"
"ปลาก็ใช้เลข 10?"
"เปล่า"
"ปลาก็รู็เรื่องคณิตศาสตร์?"
3
"เปล่าอีก"
3
"แล้วมันเป็นไปได้ยังไง?"
"ก่อนอื่นคุณต้องเข้าใจทฤษฎีวิวัฒนาการ"
1
"ของ ชาร์ลส์ ดาร์วิน?"
"ใช่"
"ที่ว่าคนมาจากลิง?"
2
"เปล่า คนไม่ได้มาจากลิง แต่คนมาจากบรรพบุรุษร่วมกับลิง"
3
"ขออนุญาตงงครับ"
3
"แปลว่าถ้าสืบสายตระกูลเรากับพวกลิงไปเรื่อย ๆ จะพบว่าบรรพบุรษทั้งของเราและลิงเป็นสิ่งมีชีวิตเดียวกัน แล้วแตกแยกเป็นสองสายทาง สายหนึ่งคือคน สายหนึ่งคือลิง สิ่งมีชีวิตทุกชนิดบนโลกก็เหมือนกัน เมื่อสาวย้อนกลับไปเรื่อย ๆ ก็จะถึงจุดจุดหนึ่งที่บรรพบุรุษร่วมของทุกสายพันธุ์คือบรรพบุรุษเดียวกัน สำหรับมนุษย์ ถ้าย้อนไปสัก 300-400 ล้านปีก่อน ก็จะพบว่าทั้งคนทั้งลิงสืบสายมาจากปลา"
9
ฟอสซิลปลายุคดีโวเนียน
"ไม่น่าเชื่อ"
"มีหลักฐาน"
"ฟอลซิล?"
"ไม่ต้องดูฟอสซิลหรอกครับ หลักฐานตำตาอยู่ที่นิ้วมือทั้งสิบของคุณนั่นแหละ"
2
"ยังไง?"
1
"นิ้วทั้งห้าของคนวิวัฒนาการมาจากกระดูกครีบปลาโบราณในยุคดีโวเนียน*Ž (*Devonian 416 - 359.2 ล้านปีก่อน) ปลายุคนั้นมีกระดูกครีบข้างละห้าเส้น รวมเป็นสิบ พอพวกปลาขึ้นบก วิวัฒนาการเป็นสัตว์บก ครีบปลาก็กลายเป็นเท้า"
6
"ทำไม?"
2
"อ้าว! ไม่เป็นเท้าแล้วจะเคลื่อนไปไหนมาไหนได้ยังไงเล่า มันเป็นวิวัฒนาการ ความจำเป็นที่ต้องเคลื่อนที่ไปบนบกทำให้มันแปลงครีบเป็นเท้าสี่เท้า สัตว์บกแทบทั้งหมดจึงเดินสี่เท้า มนุษย์ยุคแรกก็เดินสี่เท้า ต่อมายืนสองขาได้ สองเท้าหน้าก็กลายเป็นมือ ปรับให้ใช้จับของได้ แต่ตอนนี้ก็ใช้จิ้มคีย์บอร์ดเป็นหลัก"
5
"จู่ ๆ ปลากลายพันธุ์ ครีบกลายเป็นมืองั้นหรือ?"
1
"ไม่จู่ ๆ ครับ มันกินเวลานานเป็นหลายร้อยล้านปี การเปลี่ยนครีบเป็นตีนนี่ถือว่าเป็นการเปลี่ยนโฉมของชีวิตบนโลกเลย"
1
"แสดงว่านิ้วมือเป็นจุดสุดท้ายของวิวัฒนาการ?"
1
"เปล่า ยังไม่ใช่จุดสุดท้าย"
 
"คุณรู้ได้ยังไง?"
"ก็เรามีหลักฐาน"
"คือ?"
4
"หลักฐานก็คือค้างคาว"
3
"ยังไงครับ? ผมมองไม่เห็นมือค้างคาว เห็นแต่ปีกกับตีน"
2
"ค้างคาวก็มีมือนะครับ"
3
"มนุษย์ค้างคาวน่ะซี"
1
"ค้างคาวจริง ๆ! พวกมันเปลี่ยนมือเป็นปีก"
1
"เหลือเชื่อ คุณอำหรือเปล่า?"
1
"เคยดูปีกค้างคาวอย่างละเอียดไหม? จะเห็นแกนห้าแกนเป็นตัวยึดพังผืดที่เป็นปีก แกนทั้งห้าก็คือห้านิ้วนั่นเอง เหมือนนิ้วมือของคุณที่มีพังผืดเป็นปีก"
1
"จริงหรือ? งั้นปีกนกก็มาจากมือนก?"
"เปล่า ปีกของนกกับปีกของค้างคาววิวัฒนาการมาต่างสายกัน นกสืบสายมาจากไดโนเสาร์ ส่วนค้างคาวเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เมื่อศึกษาฟอสซิล เราจะเห็นภาพการเปลี่ยนแปลงทีละขั้นอย่างชัดเจน ทีละเฟรมเหมือนดูหนังอะนิเมชัน"
3
"แล้วทำไมนกจึงบินได้?"
"บรรพบุรุษนกไม่ได้ตั้งใจจะบิน มันเริ่มต้นจากความจำเป็นที่จะต้องกระโดดข้ามจากจุดหนึ่งไปอีกจุดหนึ่ง เช่น จากยอดไม้หนึ่งไปยังอีกยอดไม้หนึ่ง หรือต้องกระโดดข้ามช่องผา แรก ๆ อาจไม่ประสบความสำเร็จ นาน ๆ เข้า ร่างกายพยุงตัวดีขึ้น ก็วิวัฒนาการเป็นพังผืดที่ต้านลม ทำให้ร่อนข้ามยอดไม้ได้ ต่อมาก็วิวัฒนาการเป็นปีก วิวัฒนาการนี้กินเวลานับล้าน ๆ ปี"
6
"แปลว่าการที่มนุษย์เรามีประสาททั้งห้าของเรา มีตา มีหู ก็ล้วนเกิดจากความจำเป็น?"
2
"ถูกต้อง อวัยวะทุกส่วนของร่างกายมีที่มาที่ไป"
"งั้นไส้ติ่งก็มีหน้าที่หรือ?"
1
"ใช่ ตอนนี้นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าไส้ติ่งมีหน้าที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน ธรรมชาติสร้างอวัยวะแต่ละชิ้นให้เราก็เพราะมันมีหน้าที่ใช้สอย เรามีประสาททั้งห้า ตา หู จมูก ลิ้น สัมผัส ก็เพราะเราต้องการใช้มัน เพียงพอให้เอาชีวิตรอด เราไม่มีปีกเหมือนนกก็เพราะเราไม่จำเป็นต้องบิน เราไม่มีประสาทรับกลิ่นดีหรือได้ยินเสียงในระดับความถี่เหมือนสุนัข เพราะเราไม่จำเป็นต้องใช้มันในระดับนั้น..."
4
"แล้วเราเกิดนัยน์ตามาได้ยังไง?"
1
"ก็เพราะโลกมีแสงสว่าง แสงอาทิตย์อยู่คู่โลกมาตั้งแต่วันแรก สิ่งมีชีวิตก็สัมผัสกับแสงอาทิตย์มาแต่แรก สิ่งมีชีวิตแรกเริ่ม สัมผัสž แสงได้ คุณสมบัติจับแสงนี้มีในแบคทีเรีย สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว นานวันเข้า ก็วิวัฒนาการคุณสมบัตินี้จนกลายเป็นอวัยวะที่ใช้มองเป็นภาพได้ นัยน์ตาถือกำเนิดประมาณ 550 ล้านปีที่ผ่านมา กระบวนการที่เกิดนัยน์ตาอาจไม่กี่ล้านปี ที่เหลือเป็นการปรับให้เข้ากับสภาพแวดล้อม นัยน์ตาสัตว์แต่ละชนิดก็แตกต่างกันออกไป สัตว์นักล่าตาคมกว่า สัตว์ที่ล่าเหยื่อกลางคืนก็มองเห็นในความมืด บางครั้งมันก็แตกสายวิวัฒนาการออกไป เช่น ปลาที่อยู่ในทะเลลึกซึ่งมืดสนิท นัยน์ตาย่อมไร้ประโยชน์ ปลาหลายชนิดจึงพัฒนาเส้นรับสัญญาณเป็นแถบยาวตลอดลำตัว มันสามารถรับแรงสะเทือนและแรงกดดันของน้ำ"
11
"ที่แท้เป็นอย่างนี้เอง"
3
"หูคนเราก็เช่นกัน แรกเริ่มบรรพบุรุษไกลโพ้นของเราไม่มีหู จนเมื่อประสาทสัมผัสที่ผิวหนังรับแรงสั่นสะเทือนผ่านมาจากตัวกลางอากาศ ผ่านไปนานเข้า มันก็วิวัฒนาการเป็นอวัยวะใหม่ที่สามารถรับแรงสะเทือนแม้เพียงนิดเดียว ก็คือหู... ดังนั้นนิ้วมือของเราก็มีที่มา และกลายเป็นตัวกำหนดราคาสินค้าในวันนี้"
3
"สมมุติว่ากระดูกครีบปลาโบราณมี 12 มนุษย์ตอนนี้ก็จะมี 12 นิ้ว และระบบการค้าขายของเราก็คงเป็นเลขฐาน 12?"
7
"ถูกแล้ว ถ้าเรามีแปดนิ้ว เราก็อาจใช้เลขฐาน 8 ราคาข้าวแกงก็อาจเป็น 24 บาท หรือ 32 บาท ทุกอย่างมีที่มาที่ไป เมื่อเข้าใจว่าเราเป็นเพียงชีวิตที่พยายามปรับตัวเพื่อเอาตัวรอด เราก็อาจเข้าใจและมีเมตตาต่อชีวิตอื่น ๆ ด้วย"
8
แม่ค้าเดินมาเก็บจาน พูดกับข้าพเจ้าว่า "เห็นมั้ยกินปลาแล้วฉลาด รู้มาก พรุ่งนี้แวะมากินปลาซีคะ จะทำฉู่ฉี่ปลาให้"
5
ข้าพเจ้าสั่นหัว
4
"ผมกินบรรพบุรุษของผมไม่ลง"
20

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา