4 มี.ค. 2021 เวลา 04:00 • ปรัชญา
ความสมบูรณ์แบบคือมารในคราบมิตร
ลึกๆแล้วถ้าไม่เป็นการเหนื่อยจนเกินไป ผมก็อยากให้สิ่งที่ผมทำออกมาสมบูรณ์แบบที่สุด อย่างเช่นตอนเรียนหนังสือ หากเลือกได้ว่าไม่ต้องทนอ่านหนังสือแต่ก็มีความรู้พร้อมสอบได้ ผมก็อยากได้คะแนนเต็มจนเป็นที่น่าภูมิใจ ลงแข่งประกวดงานเขียนหรือการRap ผมก็อยากกวาดตำแหน่งแชมป์มาครอบครองถ้าเป็นไปได้ ถ้าจำเป็นต้องแลกด้วยความทุ่มเทอย่างสาหัสจนเบียดเบียนเวลาเล่นเกมและดูหนังของตัวเอง และเมื่อเราเคยได้แชมป์หรือประสบความสำเร็จระดับหนึ่ง คราวต่อไปก็มักจะมีแรงกดดันคาดคั้นเราหนักหน่วงขึ้น
แต่ปัญหาก็คือเมื่อเราไขว่คว้าหาความสมบูรณ์แบบ สมองเราตีความไปในทางตรงข้ามด้วยว่ากลัวความไม่สมบูรณ์แบบ เปรียบเทียบง่ายกับบางคนที่ตอนแรกอยากมีเงินมากๆ แต่ไปๆมาๆกลับกลายเป็นกลัวจะไม่มีเงินมากกว่า จากที่กล้าเสี่ยงลงทุนเพื่อสิ่งที่หวังก็สามารถกลับกลายเป็นเก็บเงินฝังบัญชีธนาคารไว้ ไม่ยอมเสี่ยงกับการขาดทุน ย้อนกลับมาที่เรื่องการทำสิ่งต่างๆที่คาดหวังความสมบูรณ์แบบ หากคาดหวังจุดนี้มากเกินไปสุดท้ายก็อาจกลายเป็นไม่ยอมทำอะไรเลย
คนที่วัยเด็กถูกผู้ใหญ่ประทับตราว่าเป็นอัจฉริยะเผชิญกับปัญหานี้กันมาก เราสามารถเห็นได้ในภาพยนตร์ การ์ตูน และชีวิตจริง กล่าวคือนิยามคำว่าอัจฉริยะคือสามารถทำได้ดีโดยไม่ต้องอาศัยความพยายาม หากตราประทับอัจฉริยะฝังติดใจแน่นจนเกินไป ความพยายามจะถูกตีความว่าเป็นตัวลดคุณค่าของความอัจฉริยะ หากคุณเก่งจากการฝึกซ้อมแสดงว่าคุณไม่ใช่อัจฉริยะ
อาจจะจริงที่รหัสพันธุกรรมกำหนดให้คุณมีระบบประสาทที่พร้อมตอบสนองต่อบางเรื่องได้ไวกว่าคนอื่นหรือที่เรียกว่าพรสวรรค์ แต่ประวัติศาสตร์สิ่งมีชีวิตที่ผ่านมาก็พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าการดิ้นรนสามารถเอาชนะสิ่งที่กำหนดมาก่อนแล้วได้ จากสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวพัฒนามาถึงคนหนึ่งคนที่มีชีวิตจิตใจได้ ดังนั้นจึงไม่แปลกที่พรสวรรค์หยุดนิ่งวันหนึ่งจะถูกหมารองบ่อนใช้ความพยายามวิ่งแซงสำเร็จ และตัวของคนที่ถูกตีตราเป็นอัจฉริยะเองก็อาจจะตระหนักถึงจุดนี้ลึกๆ หลายคนจึงเลี่ยงโอกาสที่จะได้รับความก้าวหน้า ไม่กล้าเสี่ยงรับความพ่ายแพ้เพียงเพื่อถนอมความเป็นอัจฉริยะตัวเองไว้ดุจไข่ในหิน สุดท้ายเวลาก็ค่อยๆพรากความหมายจากพรสวรรค์นั้นไปจนหมดสิ้น
บุคคลระดับโลกที่ขึ้นชื่อเรื่อง Perfectionism คนหนึ่งนั่นก็คือ Steve Jobs มีเครื่องคอมพิวเตอร์อยู่รุ่นหนึ่งที่เขาเคยออกแบบ เขาต้องการให้เป็นกล่องสี่เหลี่ยมสีดำที่มีความเป็นสี่เหลี่ยมเท่ากันที่สุด มีความย้อนแย้งประการหนึ่งคือการที่จะทำให้สายตามนุษย์รู้สึกว่าเครื่องกล่องสี่เหลี่ยมที่ว่าดูตรงและเท่ากันสมบูรณ์แบบที่สุด เขาพบว่าต้องออกแบบให้แท้จริงมีความยาวที่ต่างกันเล็กน้อย แล้วสายตาเราก็จะหลอกตัวเองให้มันดูเท่ากันยิ่งขึ้น นี่อาจจะเป็นการสะท้อนสัจธรรมบางอย่างของชีวิต ชีวิตมนุษย์ที่สะท้อนความไม่สมบูรณ์แบบอาจจะดูเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์แบบมากกว่ามนุษย์ที่สมบูรณ์แบบทุกอย่าง จุดอ่อนคือความสวยงาม คือจุดที่โอบอุ้มโดยจุดแข็งเพื่อสะท้อนลักษณะแห่งการมีชีวิต
ความสมบูรณ์แบบคอยขัดขวางหลายคนไม่ให้เริ่มต้นทำสิ่งที่ใฝ่ฝัน รอให้ความสามารถพร้อม ต้นทุนเหลือเฟือ ฤกษ์งามยามใช่ สุดท้ายโอกาสที่เหมาะสมที่สุดก็อาจจะหลุดลอยไปก่อนแล้ว มันเป็นศัตรูที่มาในรูปแบบมิตรแสดงความหวังดี “ถ้าเธอรอต่อไปอีกสักนิด สิ่งที่ทำออกมาจะดีที่สุด” หรือ “เธอสมบูรณ์แบบอยู่แล้ว เธอมีเครดิตที่ต้องรักษา อย่าดิ้นรนต่อไปให้เครดิตตัวเองเสียเลย” และความสมบูรณ์แบบที่มากเกินควรจะชักจูงให้เราเป็นนักอนุรักษ์นิยมมากกว่าผู้บุกเบิกพัฒนาสิ่งใหม่ เราจะโหยหาแบบบางอย่างเพื่อแทรกตัวตนของตัวเองให้เข้าไปอยู่ข้างในนั้นจนมิด ทั้งๆที่ตัวตนเรายิ่งใหญ่กว่าแบบนั้นมากมาย
ระหว่างเรากับความสมบูรณ์แบบควรหาระยะห่างที่เหมาะสม เราใช้ประโยชน์จากมันได้แต่ไม่ควรอยู่ใกล้จนมันจนเกินไป การที่โหยหาเข้าไปสนิทกับมันก็เหมือนกับถูกหลอกให้วิ่งตะครุบหางตัวเองจนเหนื่อยโดยใช้เหตุ วิ่งวนจนไม่เห็นว่ามีเป้าหมายแห่งใหม่ที่น่าไปยิ่งกว่า แล้วจะรู้ว่าการเป็นคนไม่สมบูรณ์แบบที่ยอมให้ตนเองเติบโตผ่านความล้มเหลวนั้นน่าค้นหาและมีความหมายเพียงใด
โฆษณา