7 มี.ค. 2021 เวลา 01:09 • ประวัติศาสตร์
ศาลเทพเจ้ากวนอู ณ บ้านเกิดฉางผิง
มีคำกล่าวของชาวจีนประโยคหนึ่งว่า
"ทุก ๆ อำเภอ มีเหวินเมี่ยว (ศาลบูชาจอมปราชญ์ขงจื่อ) ทุก ๆ หมู่บ้าน มีอู่เมี่ยว (ศาลบูชาเทพเจ้ากวนอู)"
县县有文庙,村村有武庙。
2
อนุสาวรีย์กวนอูนี้ มีขนาดความสูง ๖๑ เมตร เท่ากับอายุกวนอูเมื่อสิ้นบุญ (นับตามอายุคนจีน) มีขนาดฐานกว้าง ๑๙ เมตร เท่ากับอายุกวนอู เมื่อออกจากบ้านเกิดที่ฉางผิง
เพื่อน ๆ ลองประมาณดูว่า ทั่วโลกมีศาลเทพเจ้ากวนอูหรือกวนกง อยู่ประมาณสักเท่าไหร่ เฉพาะบ้านเรา ผมคิดว่าคงมีไม่น้อยกว่า ๓-๔๐๐ แห่ง ในกรุงเทพมหานคร ศาลเทพเจ้ากวนอูที่สำคัญเช่น ศาลกวนอูที่คลองสาน ตลาดพลู ตลาดเก่าเยาวราช สมาคมชาวฮากกา คลองบางไส้ไก่ เป็นต้น
ประมาณการว่า ใน ๓๐ ประเทศทั่วโลกที่มีชุมชนชาวจีนอยู่อาศัย มีศาลเทพเจ้ากวนอูไม่น่าจะต่ำกว่า ๓๐,๐๐๐ แห่งเลยทีเดียว!
1
ซุ้มประตูกวนหวางกู้หลี่ บ้านเกิดของกวนอู ทางเข้าสู่ศาลบ้านเกิดกวนอูที่หมู่บ้านฉางผิง อำเภอไห้โจว เมืองอวิ้นเฉิง ภาคใต้ของมณฑลซานซี สร้างในรัชกาลจักรพรรดิว่านลี่ มีอายุเกือบห้าร้อยปี รวมทั้งสิงโตคู่หล่อเหล็ก ร่วมยุคสมัยหมิงเช่นเดียวกัน
ในจำนวนนี้ ศาลเทพเจ้ากวนอู ที่สำคัญที่สุดในประเทศจีน มีอยู่ด้วยกันใน ๔ สถานที่คือ
1
๑. เมืองอวิ้นเฉิง (บ้านเกิดของกวนอู) มณฑลซานซี มีศาลสำคัญสองแห่ง คือ ไห้โจวกวนตี้จู่เมี่ยว 解州关帝祖庙
และ ฉางผิงกวนตี้เจียเมี่ยว 常平关帝家庙 ทำให้กวนอูได้รับการยกย่องให้เป็น ซานซีฟูจื่อ 山西夫子 จอมปราชญ์แห่งซานซี
๒. เมืองเกงจิ๋ว มณฑลหูเป่ย 荆州关帝庙 เมืองที่กวนอูเคยครอง
๓. เมืองลั่วหยาง มณฑลเหอหนาน สุสานกวนหลิน 关林 สถานที่ฝังศีรษะกวนอู
๔. เมืองตังหยาง มณฑลหูเป่ย สุสานกวนหลิง 关陵 สถานที่ฝังร่างของกวนอู
บรรดาศาลทั้งหมดนี้ ถือกันว่า ศาลที่ฉางผิงบ้านเกิดกวนอู ถือเป็นศาลแห่งแรก ที่ชาวบ้านและญาติพี่น้องของกวนอูได้ช่วยกันสร้างขึ้น
ตำหนักฉงหนิง ประดิษฐานรูปปั้นกวนอู ฉลองพระองค์จักรพรรดิ ด้านหน้ามีสนมังกร (ทางตะวันออก มีรูปทรงคล้ายมังกรทะยานเมฆ) และสนเสือ (ทางตะวันตก ที่โคนต้น ลำต้นปูดโปนออก มีรูปทรงคล้ายศีรษะพยัคฆ์) อายุราว ๑,๘๐๐ ปี เชื่อกันว่า สนทั้งสองต้นนี้ปลูกโดยกวนอู และต้องตามทิศของเต๋า คือ มังกรเขียว (ตะวันออก) เสือขาว (ตะวันตก) อย่างน่าอัศจรรย์!
โดยทุกวันนี้ ในวันเชงเม้ง (เซ่นไหว้บรรพบุรุษ) ยังมีอนุชนแซ่กวนจากที่ต่าง ๆ เดินทางมาเซ่นไหว้กวนอู ณ ศาลแห่งนี้ สิ่งสำคัญของศาลบ้านเกิดฉางผิง คือ ศาลแห่งนี้ตั้งอยู่ในบริเวณที่เชื่อกันว่า คือนิวาสถานเดิมของกวนอูและบรรพชน หลักฐานที่ยังคงเหลือคือ
๑. จู่ไจ๋ถ่า 祖宅塔 เดิมเป็นบ่อน้ำ ที่ใช้กันภายในครอบครัวของกวนอู กล่าวกันว่า ต่อมา เมื่อกวนอูต้องคดีทำร้ายขุนนางกังฉินท้องถิ่นผู้ข่มเหงราษฎรหลบหนีไป บิดามารดาของท่าน จึงได้กระโดดลงในบ่อน้ำ เพื่อมิให้กวนอูต้องกังวลใจ ชาวบ้านจึงสร้างเจดีย์นี้ขึ้น เพื่อเป็นอนุสรณ์ เจดีย์นี้มีรูปทรง ๖ เหลี่ยม สูง ๑๕ เมตร เป็นรูปแบบศิลปะสมัยราชวงศ์จิน (ปีค.ศ.๑๑๗๗) ภายหลังมีการบูรณะ โดยยังคงรูปแบบเดิมไว้
3
จู่ไจ๋ถ่า สถานที่เดิมเคยเป็นบ่อน้ำ เชื่อกันว่า บิดามารดาของกวนอู ได้กระโดดลงในบ่อน้ำนี้ หลังจากที่กวนอูต้องคดีหลบหนีไป ต่อมา ได้มีการสร้างเจดีย์เพื่อเป็นอนุสรณ์ รูปทรงที่เห็นนี้สร้างขึ้นในสมัยราชวงศ์จิน (กิมก๊ก) ปีค.ศ.๑๑๗๗ นับเป็นสัญลักษณ์สำคัญของศาลแห่งนี้คู่กับสนมังกรและสนเสือ
๒. สนมังกร 龙柏 และสนเสือ 虎柏 เป็นสนโบราณสองต้น ตั้งอยู่หน้าตำหนักฉงหนิง มีอายุกว่า ๑,๘๐๐ ปี เชื่อกันว่า เป็นสนสองต้นที่กวนอูได้ปลูกด้วยมือของท่านเอง ต้นด้านตะวันออก มีรูปทรงคล้ายมังกร กำลังทะยานเมฆ ต้นด้านตะวันตก บริเวณโคนต้นมีรูปทรงคล้ายหัวพยัคฆ์ ปูดโปนออกมาอย่างน่าอัศจรรย์ใจ!
1
๓. รูปเคารพกวนอู ฉลองพระองค์จักรพรรดิแบบสมัยหมิง มีขนาดเท่าตัวจริงคือ ๑.๘ เมตร ใบหน้าสีแดงสุกปลั่ง อยู่ในตำหนักฉงหนิง สร้างในสมัยจักรพรรดิซ่งฮุยจง
รูปปั้นกวนอู ฉลองพระองค์จักรพรรดิ แบบสมัยราชวงศ์หมิง อันเก่าแก่ และศักดิ์สิทธิ์ที่สุดแห่งหนึ่ง
๔. ด้านหลังตำหนักฉงหนิง มีตำหนักเหนียงเหนียง ภายในประดิษฐานรูปปั้นของภรรยากวนอู นางมีนามว่า หูเยว่ 胡玥 กล่าวกันว่า นับเป็นรูปปั้นศรีภรรยากวนอูที่หาชมได้ยากยิ่ง ถัดไปเป็นตำหนักไท่จื่อ (ลูกชายของกวนอู) รูปปั้นของกวนหินกับภรรยา และกวนเป๋ง (บุตรบุญธรรม) กับภรรยา
๕. บริเวณด้านหลังสุด เป็นตำหนักของบรรพชนกวนอู เซิ่งจู่เตี้ยน มีรูปเคารพบรรพชนกวนอูแห่งไห้โจว รูปเคารพบิดา ปู่ ทวด รูปเคารพมารดา ย่า ทวด ของกวนอูประดิษฐานอยู่
1
๖. บริเวณด้านหน้าทางเข้าศาล มีซุ้มประตูสี่เสา สามประตู เหนือประตูมีตัวอักษรว่า กวนหวางกู้หลี่ 关王故里 นิวาสถานของกวนอู ซุ้มประตูนี้มีอายุเกือบห้าร้อยปีแล้ว สร้างขึ้นในปีค.ศ.๑๕๙๒ รัชกาลจักรพรรดิว่านลี่แห่งราชวงศ์หมิง
รูปปั้นหูเยว่ ศรีภรรยาท่านกวนอู ที่หาชมได้ยากยิ่ง กล่าวกันว่า นางได้รับการฝึกฝนจากบิดา จนมีความสามารถ ทั้งบุ๋น บู๊ วิชาการแพทย์ และนาฎศิลป์ อีกทั้ง ยังอบรมกุลบุตรกุลธิดาได้เป็นอย่างดีน่ายกย่อง
ในหมู่บ้านฉางผิง อำเภอไห้โจว เมืองอวิ้นเฉิง ซึ่งเป็นบ้านเกิดของกวนอู ในปีค.ศ.๒๐๑๐ ได้มีการสร้างอนุสาวรีย์กวนอูขนาดใหญ่ขึ้น ด้านหลังของศาลเทพเจ้ากวนอู ณ บ้านเกิดฉางผิง
3
อนุสาวรีย์กวนอูนี้ มีขนาดความสูง ๖๑ เมตร เท่ากับอายุกวนอูเมื่อสิ้นบุญ (นับตามอายุคนจีน) มีขนาดฐานกว้าง ๑๙ เมตร เท่ากับอายุกวนอู เมื่อออกจากบ้านเกิดที่ฉางผิง สร้างขึ้นด้วยทองเหลือง มีน้ำหนัก ๒,๐๐๐ ตัน ตั้งอยู่บนเนินเขาสูง ๑๐๐ เมตร ทำพิธีเบิกเนตรเมื่อวันที่ ๑๓ กันยายน ค.ศ.๒๐๑๐ หรือเมื่อเกือบหกปีที่ผ่านมา
ตอนกลางมีตัวอักษรที่ปลูกด้วยหญ้าว่า 關 กวน และสี่ตัวอักษรหญ้าด้านล่างว่า 關聖帝君 ในเวลานั้น อนุสาวรีย์นี้นับเป็นรูปปั้นกวนอูขนาดใหญ่ที่สุดในสถานที่สำคัญที่สุดของกวนอู
อนุสาวรีย์กวนอู ณ บ้านเกิดฉางผิง เมืองอวิ้นเฉิง
ทั้งหมดนี้ คือส่วนหนึ่งของศาลเทพเจ้ากวนอู ณ บ้านเกิดฉางผิง ที่ถือเป็นศาลกวนอูแห่งแรกในบรรดาศาลเทพเจ้ากวนอูทั้งหลายในใต้หล้า!
โปรดติดตามศาลกวนอู ณ จวนว่าการเมืองเกงจิ๋วในตอนต่อไปครับ...
หมายเหตุ ภาพถ่ายและเนื้อหาของสารคดีนี้ เขียนขึ้นจากประสบการณ์การเดินทางตามรอยกวนอูของผู้เขียน มีรวมทั้งสิ้น ๕ ตอนครับ
โฆษณา