การเรียนรู้อย่างทรงพลังด้วย Retrieval Practice
Image by Катерина Кучеренко from Pixabay
ระหว่างที่ผมเรียน Computer Science ในปี ค.ศ. 2000 ที่สหรัฐอเมริกา ก็ได้พบหนังสือเล่มหนึ่งที่เปลี่ยนมุมมองของผมด้านการเรียนไปตลอดกาล
หนังสือเล่มนี้คือ What Smart Students Know: Maximum Grades. Optimum Learning. Minimum Time. ของ Adam Robinson ซึ่งพูดเรื่องเทคนิคการเรียนของนักศึกษาที่เรียนเก่งว่า พวกเขาไม่ได้มีสมองที่ฉลาดมากกว่านักเรียนทั่วไป แต่การที่พวกเขาสอบได้คะแนนดี เพราะมีกลยุทธ์การเรียนที่ดีกว่า
กลยุทธ์ด้านการเรียนอย่างหนึ่งที่หนังสือเล่มนี้แนะนำคือ การอ่านหนังสือซ้ำหลาย ๆ เที่ยวอาจไม่มีประโยชน์ในการเตรียมตัวสอบเท่าไร เพราะเวลาสอบ เราต้องเขียนคำตอบในข้อสอบ
ดังนั้นเราควรฝึกเขียนคำตอบ ไม่ใช่อ่านซ้ำ เพราะข้อสอบไม่ได้วัดว่า เราอ่านมากแค่ไหน แต่วัดว่า เรา “ดึง” ความรู้ที่อยู่ในหัวเราออกมาเขียนได้หรือไม่
แค่เทคนิคนี้ก็เปิดหูเปิดตาผมได้มากเลยว่า การที่ผมทำข้อสอบบางข้อไม่ได้ทั้ง ๆ ที่อ่านหนังสือ ก็เพราะผมไม่ได้ฝึกเรื่อง “การดึง” หรือการเขียนคำตอบ แต่ไปฝึกเรื่อง “การอ่าน”
การ “ดึง” ข้อมูลที่หนังสือ What Smart Students Know แนะนำ คือ เทคนิคอย่างหนึ่งของ Retrieval Practice นั่นเอง
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
ผมรู้จักคำว่า Retrieval Practice ครั้งแรกจากหนังสือ Ultralearning: Master Hard Skills, Outsmart the Competition, and Accelerate Your Career ของ Scott Young ซึ่งบทหนึ่งในหนังสือเล่มนี้ได้เล่าเรื่อง Retrieval Practice ในแง่ของการเรียนรู้ทักษะสำคัญ
จากนั้น ผมได้อ่านหนังสือเรื่อง Powerful Teaching: Unleash the Science of Learning ของ Pooja K. Agarwal และ Patrice M. Bain ซึ่งกล่าวว่า Retrieval Practice เป็นเครี่องมือสำคัญที่ครูใช้ช่วยกระตุ้นการเรียนรู้ของนักเรียน
ดังนั้น เนื้อหาในบทความนี้จึงนำมาจากหนังสือสองเล่มนี้ครับ ถ้าคุณสนใจเรื่อง Retrieval Practice ขอแนะนำให้อ่านสองเล่มนี้ ซึ่งยังมีรายละเอียดอีกมากที่บทความนี้ยังไม่ได้กล่าวถึง
Retrieval Practice คืออะไร
Retrieval Practice คือการดึงความรู้หรือความจำออกมา โดยไม่เปิดดูหนังสือหรือแหล่งข้อมูล
ดังนั้น Retrieval Practice จึงเน้นที่ดึงข้อมูล (output) ไม่ใช่การอ่าน ซึ่งเป็นการป้อนข้อมูลเข้าไป (input)
บทความนี้จะแนะนำ Retrieval Practice 2 วิธีคือ การพูดและการเขียน
Photo by mentatdgt from Pexels
1. การพูด
1.1 พูดคนเดียว
การทำ Retrieval Practice แบบง่ายที่สุดโดยไม่ต้องใช้อุปกรณ์เลยคือ การพูดทุกสิ่งทุกอย่างที่จำได้หลังจากเรียนรู้เรื่องนั้นแล้ว
ตัวอย่างเช่น หลังจากอ่านหนังสือจบ 1 บทหรือชมคอร์สออนไลน์ 1 ตอน ก็หยุด แล้วพูดทุกอย่างที่จำได้ โดยไม่เปิดดูหนังสือ ไม่ดูบันทึกย่อ ใช้ความจำของตัวเองล้วน ๆ
ถ้าอยู่คนเดียว ก็พูดออกมาเลยครับ แต่ถ้าไม่สะดวกพูด เพราะอยู่ในที่สาธารณะ เช่น อยู่บนรถเมล์หรือ BTS ก็ใช้วิธีการคิดทบทวนในใจ ซึ่งเป็นวิธีที่ผมใช้บ่อย ๆ เวลาที่ไม่สะดวกพูดออกเสียง
1.2 พูดให้คนอื่นฟัง
อีกวิธีหนึ่งที่ดีมากคือ หลังจากที่เราเรียนรู้เรื่องใหม่แล้ว ลองเล่าให้เพื่อนหรือคนรู้จักฟัง ซึ่งเป็นการทบทวนความรู้ของเราได้ดีมาก และยังเป็นประโยชน์ต่อคนอื่นอีกด้วย
ผมเชื่อว่า คงมีหลายคนใช้วิธีนี้อยู่แล้ว เช่น เวลาไปดูหนังหรืออ่านหนังสือ เราก็เล่าหนังหรือหนังสือเล่มนั้นให้เพื่อนฟัง
1.3 สอนคนอื่น
เทคนิคที่ผมแนะนำลูกศิษย์เป็นประจำเวลาใกล้สอบคือ ควรจับกลุ่มติวหรือทบทวนให้เพื่อน เช่น ข้อสอบออก 5 บท แต่เราไม่มีเวลาอ่านทั้ง 5 บท อ่านได้แค่ 3 บทเท่านั้น ก็ขอให้เพื่อนอีกคนช่วยสอน 2 บทที่เราไม่มีเวลาทบทวน
ผู้ได้ประโยชน์มากที่สุดของวิธีนี้คือ คนสอนนั่นเอง เพราะคนสอนจะได้ทบทวนความรู้ ความเข้าใจของตนเองว่า ตัวเองจำหรือเข้าใจได้มากน้อยแค่ไหน ถ้าเราสอนคนอื่นไม่ได้หรือสอนแล้ว แต่คนอื่นฟังไม่รู้เรื่อง แสดงว่า เราอาจยังไม่เข้าใจเรื่องนั้นดีพอก็ได้
Photo by Amina Filkins from Pexels
2. การเขียน
2.1 Brain dump
Brain dump คือการเขียนทุกสิ่งทุกอย่างที่จำได้ในรูปแบบใดก็ได้ เช่น เขียนด้วยลายมือหรือพิมพ์ด้วยคอมพิวเตอร์ แต่ต้องปิดหนังสือหรือไม่ดูต้นฉบับ
เราเขียนในรูปแบบไหนก็ได้ที่ถนัด เช่น เขียนไปเรื่อย ๆ , เขียน Mind Map , เขียนเป็น bullet , เขียนเป็นข้อ ๆ , วาดรูปแบบ visual thinking , พิมพ์ในคอมพิวเตอร์
2.2 Two things
ถ้ารู้สึกว่า brain dump เขียนมากเกินไป ไม่มีเวลามากขนาดนั้น เขียนแค่ 2 ข้อก็พอ ซึ่งเป็นวิธีง่าย ๆ ที่ทุกคนทำได้และใช้เวลาน้อยมาก
คุณทดลอง Two things ตอนนี้ได้เลย ขอให้หยุดอ่านบทความนี้ แล้วเขียน 2 อย่างที่คุณจำได้จากบทความนี้
2.3 Flash card
คุณคงเคยเห็น flash card ในร้านหนังสือ เช่น การ์ดคำสอนภาษาต่างประเทศ การ์ดภาษาไทยสำหรับเด็กเล็ก ที่มีด้านหนึ่งเป็นรูป และอีกด้านหนึ่งเป็นตัวอักษร หรือ flash card ที่เป็นความรู้ทั่วไป
Flash card เหมาะกับการจับคู่ระหว่างคำถามกับคำตอบที่ชัดเจน ดังนั้น flash card จึงนิยมใช้ในการเรียนรู้ภาษาต่างประเทศ เช่น การ์ดด้านหนึ่งเป็นภาษาต่างประเทศ และอีกด้านหนึ่งของการ์ดเป็นภาษาท้องถิ่น
คุณสร้าง flash card ด้วยตัวเองก็ได้ เช่น นำการ์ดกระดาษแข็งเขียนคำถามที่ด้านหนึ่ง และเขียนคำตอบหรือเฉลยที่อีกด้านหนึ่ง
Photo by Ketut Subiyanto from Pexels
การใช้ Retrieval Practice ในชีวิตประจำวัน
1. ครู อาจารย์ วิทยากร
หนังสือ Powerful teaching แนะนำหลายวิธีที่ครู อาจารย์ใช้ Retrieval Practice ช่วยการเรียน การสอน แต่สิ่งสำคัญคือ ควรใช้ Retrieval Practice เพื่อช่วยการเรียนรู้ ไม่ควรใช้ในการประเมินผลการเรียน เช่น ไม่ควรใช้เก็บคะแนน
ตัวอย่างเช่น
- ก่อนเริ่มต้นบทเรียนใหม่ ให้นักเรียนทำ brain dump เขียนทุกอย่างที่จำได้เกี่ยวกับการเรียนครั้งที่แล้ว หรือใช้ Two things เขียน 2 อย่างที่จำได้เกี่ยวกับเนื้อหาครั้งที่แล้ว
- ระหว่างที่สอน ก็หยุดสักพัก แล้วให้นักเรียนเขียน Two things หรือจับคู่คุยกันว่า ได้เรียนอะไรไปแล้วบ้าง แล้วก็สอนเนื้อหาต่อไป
- ก่อนเลิกเรียน ให้นักเรียนเขียนสรุปสั้น ๆ หรือเล่าให้เพื่อนฟัง 2 เรื่องเกี่ยวกับความรู้ใหม่ที่ได้เรียนในวันนี้
โดยส่วนตัวแล้ว ผมชอบเทคนิค Two things มากที่สุด เพราะใช้เวลาสั้น ๆ และไม่ทำให้นิสิตรู้สึกว่าเป็นเรื่องยุ่งยาก ตัวอย่างเช่น ผมสอนออนไลน์ทาง Zoom ก็ใช้นิสิตเขียน 2 คำเกี่ยวกับสิ่งที่เรียนในคาบที่แล้วในช่อง chat ของ Zoom
ผมเคยให้นิสิตจุฬาฯ ในหลักสูตร CUVIP “เรียนเก่ง ทำงานเก่งด้วย Mind Map” จับคู่ 2 คน แล้วเขียน Mind Map สรุปว่า ได้เรียนรู้เรื่องอะไรบ้างเกี่ยวกับ Mind Map ใน 1 ชั่วโมงที่ผ่านมา และเพิ่งทราบทีหลังว่า นี่คือ Retrieval Pratice แบบหนึ่งนั่นเอง
2. นักเรียน นิสิต นักศึกษา
Retrieval Pratice มีประโยชน์มากในการช่วยเรื่องการเรียน ไม่ว่าจะเรียนระดับใดก็ตาม เช่น หลังจากที่เรียนรู้เรื่องอะไรแล้ว ก็ลองหยุดทบทวน แล้วพูดว่า ได้เรียนรู้อะไรมาบ้าง หรือเขียน Mind Map อย่างรวดเร็ว เพื่อสรุปเนื้อหา
หลังจากที่เรียนแต่ละบทแล้ว ลองทำ flash card ที่มีคำถามและคำตอบของบทเรียนนั้น จากนั้นก็ใช้ flash card เพื่อทบทวนบ่อย ๆ
ก่อนเตรียมตัวสอบ นิสิต นักศึกษาควรจับกลุ่มกับเพื่อน แล้วช่วยกันทบทวนให้เพื่อน เช่น สอนเพื่อน อธิบายให้เพื่อนฟัง ผลัดกันตั้งคำถามเหมือนกับเป็นคนออกข้อสอบ แล้วตอบคำถามให้ได้ โดยไม่ต้องเปิดหนังสือหรือชีต
3. คนทำงาน
เทคนิค Retrieval Practice ที่คนทำงานใช้ ก็จะคล้าย ๆ กับนิสิต นักศึกษา
ผมใช้เทคนิคนี้บ่อย ๆ เวลาอ่านหนังสือ คือ หลังจากที่อ่าน 2–3 หน้า ก็จะหยุดอ่าน จากนั้น คิดทบทวนหรือพูดว่า เมื่อสักครู่ได้อ่านอะไรไปบ้าง
ในยุคนี้ การเรียนคอร์สออนไลน์แทบจะกลายเป็นเรื่องปกติของคนทำงานแล้ว ดังนั้น หลังจากที่เรียนคอร์สออนไลน์แล้ว ก็เขียนสรุปว่า ได้เรียนรู้เรื่องอะไรบ้าง การสรุปเนื้อหาในเพจหรือ Medium ก็เป็นเทคนิคที่ดีมากในการฝึก Retrieval Practice ครับ
หัวข้อนี้เคยพูดใน Clubhouse
ผมพูดเรื่อง การเรียนรู้อย่างทรงพลังด้วย Retrieval Practice ใน Clubhouse เมื่อวันอาทิตย์ที่ 7 มีนาคม 2564 เวลาบ่ายสอง
คุณ Nut Newcastle (ชื่อใน Facebook) ได้ทำสรุปการพูดของผมใน Clubhouse เป็นภาพข้างล่างครับ
เชิญสมัครเป็นสมาชิกจดหมายข่าว “ไฟฉาย” ของผมที่จะส่องไอเดียน่าสนใจทุกวันที่ 1 และวันที่ 15 ของทุกเดือน เช่น แอป คอร์สออนไลน์ หนังสือ วิดีโอ บทความ เพจ ไฮไลท์จากหนังสือ เป็นต้น
สมัครเพื่ออ่านทางอีเมลได้อย่างสะดวกสบายได้ที่
- 207
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
