20 มี.ค. 2021 เวลา 01:06 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี
20 มีนาคม วันวสันตวิษุวัต (Vernal Equinox) วันแห่งความสมดุลทางแสงอาทิตย์ของสองซีกโลก
ภาพจำลองการรับแสงอาทิตย์อย่างสมดุลระหว่างสองซีกโลกในวันวสันตวิษุวัต โดย สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)
วันนี้เป็นวันสำคัญทางดาราศาสตร์วันหนึ่ง ที่ซีกโลกเหนือเอียงรับแสงอาทิตย์อย่างสมดุลกับซีกโลกใต้ ซึ่งจะเกิดปรากฏการณ์ลักษณะนี้ขึ้นเพียงปีละ 2 วัน
2
ทั้งนี้เนื่องจากแกนหมุนของโลกนั้นจะเอียงเล็กน้อยเป็นมุม 23.44 องศากับแนวดิ่ง ทำให้ช่วงเวลาเกือบทั้งหมดของปี แกนโลกจะเอียงหลบเอาซีกโลกฝั่งหนึ่งออกจากแนวแสงอาทิตย์มากกว่าซีกโลกอีกฝั่งหนึ่งตลอดเวลาฝั่งละครึ่งปี
ซีกโลกเหนือ (รวมถึงประเทศไทย) จะเอียงหลบแสงอาทิตย์ในช่วงปลายเดือนกันยายน ถึงปลายเดือนมีนาคม ทำให้ช่วงนี้กลางวันสั้น กลางคืนยาว และเอียงแอ่นเข้ารับแสงอาทิตย์ในช่วงปลายเดือนมีนาคม ถึงปลายเดือนกันยายน ทำให้กลางวันยาว กลางคืนสั้น
ภาพจำลองปรากฎการณ์สำคัญ 4 ปรากฏการณ์ในแต่ละปี โดย สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)
ปรากฏการณ์วสันตวิษุวัต คือวันเปลี่ยนผ่าน ที่โลกกำลังจะผลัดเอาซีกโลกเหนือแอ่นรับแสงอาทิตย์แทนซีกโลกใต้ ทำให้วันนี้ซีกโลกเหนือและใต้จะรับแสงอาทิตย์อย่างเท่าๆ กัน มีกลางวันเท่าๆ กับกลางคืน
จากนี้ไปครึ่งปีจนถึงเดือนกันยายน ซีกโลกเหนือจะมีอากาศอุ่น (ร้อน) ขึ้น กลางวันยาวขึ้น กลางคืนสั้นลง
ในวัฒนธรรมยุโรปและฝั่งสหรัฐอเมริกา จะถือเอาวันนี้เป็นวันเริ่มต้นของฤดูใบไม้ผลิอย่างเต็มตัว หิมะละลายหมด ฝนเริ่มตก อากาศหายหนาว สัตว์ตื่นจากจำศีล เป็นวันแห่งความสดใสที่จะคงอยู่ไปอีกครึ่งปีก่อนจะวนกลับเข้าฤดูหนาว
ในวัฒนธรรมจีน ญี่ปุ่น รวมไปถึงเกาหลี เวียดนาม จะเรียกวันนี้ว่า 春分 (อ่านว่า ชุนเฟิน ในภาษาจีนกลาง, ชุนบุน ในภาษาญี่ปุ่น) มีความเชื่อที่ตรงกันว่าเป็นวันที่ประตูเชื่อมระหว่างโลกหน้าจะเริ่มเปิดในวันนี้ยาวไปสองปักษ์
ในความเชื่อของชาวจีน แต่ละครอบครัวสามารถกำหนดวันเชงเม้งประจำปีล่วงหน้าได้ตั้งแต่วันนี้ (春分) หรือย้อนหลังได้ก่อนวันกู๋อฺวี่ (谷雨 เป็นชื่อเรียกช่วงเวลาหนึ่งตามตำราดาราศาสตร์ของจีน โดยทั่วไปจะเป็นวันที่ 20 เมษายน) ไม่จำเป็นต้องไปพอดีกับเทศกาลเชงเม้งจริงๆ
ในความเชื่อของชาวญี่ปุ่น จะไปไหว้บรรพบุรุษในวันนี้เช่นกัน อีกทั้งถือว่าเป็นวันแห่งการระลึกถึงพระคุณของธรรมชาติ มีของกินประจำเทศกาลคือขนม “โบตะโมจิ” (牡丹餅)
ขนมโบตะโมจิ ที่มา https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1f/Ohagi_Botamochi.jpg
ส่วนประเทศไทยซึ่งร้อนตลอดปีอยู่แล้ว วันวสันตวิษุวัตนี้จึงอาจไม่มีความหมายในการใช้ชีวิตประจำวันมากนัก อย่างไรก็ตามมันคือหมุดหมายที่สำคัญในการกำหนดฤดูกาลของหลายวัฒนธรรมมาแต่โบราณ หากใครคิดจะเริ่มต้นอะไรใหม่ๆ ที่เป็นเรื่องดีๆ ไม่ต้องรอถึงปีใหม่ปีหน้า เริ่มได้ตั้งแต่วันนี้ วันแห่งความสดใส "วสันตวิษุวัต"
โฆษณา