‘แนวคิดโลกของแบบ’ แก่นแท้ที่ไม่มีวันเปลี่ยน โดยเพลโต
.
คุณเคยสงสัยไหมว่าสิ่งต่าง ๆ บนโลกเกิดขึ้นมาได้อย่างไร แท้จริงแล้วมีอะไรอยู่เบื้องหลังโลกเราหรือไม่
.
The MemoLife อยากเชิญชวนให้คุณมารู้จักทฤษฎีโลกของแบบ - เพลโต หนึ่งในแนวคิดที่น่าสนใจเกี่ยวกับที่มาของจักรวาล โลก และมนุษย์ เพื่อตอบคำถามว่าแท้จริงแล้วสิ่งเหล่านี้เกิดมาจากอะไร
.
เพลโตเป็นนักปรัชญาชาวกรีกโบราณที่ยิ่งใหญ่คนหนึ่งของโลก เขาเป็นลูกศิษย์โสเครตีส และเป็นอาจารย์อริสโตเติล ตัวเพลโตเองมีความสนใจในอภิปรัชญาคือการว่าด้วยความแท้จริงของสรรพสิ่ง แนวคิดที่โด่งดังของเพลโตคืออภิปรัชญาโลกของแบบ
.
ที่มาของแนวคิดนี้ คือเพลโตต้องการสร้างรัฐในอุดมคติ เพื่อสนับสนุนแนวคิดของตนเอง เขาจึงสร้างพื้นฐานความคิดทางอภิปรัชญาขึ้น
.
เพลโตถือว่าโลกมีอยู่ 2 โลก คือโลกแห่งวัตถุ (Meterial World) และโลกแห่งแบบ (World Of Form Or Pattern)
.
โลกแห่งวัตถุ เป็นโลกที่รู้ได้ทางประสาทสัมผัสทั้งห้า ซึ่งทำให้มนุษย์รู้รูป เสียง กลิ่น รส และสัมผัส โดยเพลโตถือว่าเป็นโลกแห่งผัสสะ (Sensible World) โลกแห่งวัตถุนี้เป็นสิ่งที่มีอยู่แค่ชั่วคราว เปลี่ยนแปลงไม่คงที่ เป็นโลกมายา โลกแห่งความไม่สมบูรณ์
.
กล่าวได้ว่า โลกที่เราใช้ชีวิตกันอยู่ทุกวันนี้ ก็คือโลกแห่งวัตถุ
.
ส่วนโลกแห่งแบบ หรือโลกเหนือประสาทสัมผัส (Transcendental World)[1] หรือโลกแห่งมโนภาพ (World Of Idea)[2] เป็นโลกแห่งสัจจะแท้ (The Absolute Reality) ซึ่งไม่แปรปรวน มีความจริง เป็นนิรันดร และเป็นโลกที่สมบูรณ์
.
ในยุคของเพลโต มีทฤษฎีของพวกโซฟิสต์ ว่าความรู้แท้จริงที่ทุกคนรับรู้ร่วมกันไม่มีอยู่จริง เพราะสิ่งที่เรารับรู้เป็นสสารที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ทว่าทฤษฎีแห่งมโนภาพ (Idea) หรือแบบ (Form) ของเพลโต เสนอว่าแก่นแท้หรือสาระของสรรพสิ่ง เป็นมโนภาพที่ไม่กินเนื้อที่ ไม่มีรูปร่าง ดังนั้นความรู้ที่สมบูรณ์จึงมีอยู่ เพราะสิ่งที่เรารับรู้ไม่ใช่สสาร แต่เป็นมโนภาพที่เป็นอมตะและไม่เปลี่ยนแปลง
.
มโนภาพ คือทฤษฎีแห่งแบบ หรือความคิดรวบยอด (Concept) ที่มีต่อรูปธรรมและนามธรรมทั้งหลาย เช่น ผู้คนมีมากมาย ล้วนแตกต่างกัน มีความเป็นปัจเจกบุคคล เป็นสิ่งเฉพาะตัว เรียกว่า "สิ่งจำเฉพาะ"
.
แต่ก็ยังคงเป็นคนเหมือนกัน ลักษณะร่วมกันคือความเป็นคน หรือคนเมื่อเกิดมาแล้วต้องแก่เจ็บตาย แต่ความเป็นคนไม่ได้ตายตามไปด้วย ความเป็นคนนี้เองที่เรียกว่า "แบบ"
.
หรือแบบของม้า ก็ไม่ได้หมายถึงม้าตัวใดตัวหนึ่ง แต่หมายถึงม้าทั่วไป ลักษณะร่วมกันคือความเป็นม้า แบบของรถยนต์ ก็ไม่ได้หมายถึงรถคันใดหรือยี่ห้อไหน แต่หมายถึงรถยนต์ทั้งหมดที่มีลักษณะร่วมกันคือความเป็นรถยนต์
.
แบบแต่ละแบบนี้ เช่น คน ม้า รถยนต์ เพลโตเรียกว่า "สิ่งสากล" เป็นแม่แบบหรือแม่พิมพ์ มีลักษณะเป็นกลาง ๆ เช่น วงกลม จะเล็กหรือใหญ่ ก็มีลักษณะทางกายภาพร่วมกันคือวงกลม
.
เพลโตเชื่อว่าโลกแห่งวัตถุเป็นเพียงเงาหรือภาพสะท้อน หรือลอกแบบมาจากมโนภาพอีกทอดหนึ่ง เพลโตจึงถือว่าโลกแห่งมโนภาพหรือโลกแห่งแบบ เป็นโลกที่สำคัญที่สุดและสมบูรณ์ที่สุด ไม่ตกอยู่ภายใต้อำนาจความเปลี่ยนแปลง ที่เป็นบ่อเกิดแห่งนามธรรมหรือรูปธรรม
.
ยกตัวอย่างโลกของแบบ เช่น ในโลกแห่งวัตถุที่เราอาศัยอยู่นี้ มีโต๊ะทรงเหลี่ยมมากมาย แต่โลกแห่งแบบจะมีโต๊ะทรงเหลี่ยมที่สมบูรณ์ที่สุด เป็นแบบแห่งโต๊ะทรงเหลี่ยมทั้งปวง
.
หรือโลกนี้มีเก้าอี้มากมาย แต่โลกแห่งแบบจะมีเก้าอี้ตัวหนึ่งที่เป็นแบบของเก้าอี้ทั้งหมดในโลกนี้ สมบูรณ์ที่สุด จริงแท้ที่สุด
.
เป็นยังไงกันบ้างคะสำหรับแนวคิดโลกของแบบของเพลโต น่าสนใจและน่าคิดตามมากเลยใช่ไหมคะ ถ้าใครมีความคิดเห็นอย่างไรก็เข้ามาพูดคุยกันได้นะคะ
เชิงอรรถ
[1] โลกเหนือประสาทสัมผัส = เป็นโลกที่เราไม่สามารถรับรู้ได้ด้วยประสาทสัมทั้งห้า คือตา หู จมูก ลิ้น และกาย ทำให้ไม่สามารถรับรู้รูป เสียง กลิ่น รส และสัมผัส
[2] โลกแห่งมโนภาพหรือแบบ = สิ่งสากลที่มีอยู่จริงภายนอกความคิด เป็นสิ่งที่เรารับรู้ไม่ได้ด้วยประสาทสัมผัส เข้าถึงได้โดยการคิดโดยใช้เหตุผลแต่ไม่ใช่ผลผลิตของความคิด แม้เราจะเลิกคิดถึงมโนภาพนั้น มันก็ยังมีอยู่ต่อไปเป็นนิจนิรันดร์
เขียนและเรียบเรียงโดย แอดมินแพรวา
เครดิตภาพ : แอดมินวา
#โลกของแบบ #เพลโต #แนวคิด #TheMemoLife
- 23
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
