มือใหม่หัดภาวนา
กุลฉัตร ฉัตรกุล ณ อยุธยา
“ภาวนา” คำพูดที่เราได้ยินบ่อยมากๆ เป็นคำพูดที่ได้ยินเสมอๆ จากพระภิกษุสงฆ์ บาทหลวง นักบวช ภาพแรกที่นึกขึ้นได้มักจะเป็นภาพของพระสงฆ์ในอิริยาบถนิ่งๆ น่าเลื่อมใส ไม่พูดไม่จา สงบนิ่งและสำรวมมากๆ ซึ่งพระสงฆ์ท่านก็ไม่ได้แปลความ อธิบายใดๆให้ประชาชนทั่วไปให้รับรู้ ผมจึงพยายามหาความหมายของคำว่า “ภาวนา” มาระยะหนึ่ง พร้อมกับอรรถประโยชน์ของการได้ “ภาวนา” มาเล่าให้เพื่อนๆฟังกัน เพื่อให้เข้าใจความหมายจะได้ชักชวนกันปฏิบัติภาวนากัน
การภาวนาในความหมายแบบศาสนาทั่วๆไป คือ “ความพยายามจดจ่ออยู่กับสิ่งๆหนึ่ง สิ่งเดียวนั้นเป็นเวลาหนึ่ง” มีเรื่องเล่าอยู่ว่า หลวงปู่ขาว อนาลโย แห่งวัดถ้ำกองเพล จ.สกลนคร ในขณะที่ท่านกำลังฉันเพลและกำลังกินเงาะอยู่ พลันก็มีเด็กๆ มาป้วนเปี้ยนแถวนั้น ท่านก็เลยเอ่ยปากชวนเด็กๆให้มากินเงาะด้วย ซึ่งเด็กๆ ก็อยากกินมาก ท่านจึงออกอุบายให้หัดภาวนา ด้วยการชวนเด็กๆเหล่านั้นนั่งล้อมวงกันแล้วให้มองไปที่เงาะแล้วหลับตา พลันก็นึกภาพผลเงาะอยู่ในใจ แล้วลืมตาขึ้นมาดูผลเงาะของจริง แล้วหลับตานึกภาพเงาะในใจ สลับกัน ทำอย่างนี้เรื่อยๆไป แล้วจึงจะได้กิน
ทำไปสักพักจนจิตใจของเด็กๆเหล่านี้สงบนิ่งเพราะคิดถึงแต่เงาะ นี้ก็คือ การภาวนา รูปแบบหนึ่งโดยเอาการเพ่งมองผลเงาะเป็นอารมณ์ของจิตในขณะนั้น เรามักเคยได้ยินการกระทำแบบนี้ว่า “การเพ่งกสิณ ” สำหรับเด็กๆ ซึ่งมีใจจดจ่ออยู่กับ “เงาะ” แล้วจึงเป็นการฝึกฝนอารมณ์ของเด็กๆได้ผลดีนักตามอุบายของหลวงปู่ขาว อนาลโย
สรุปก็คือว่า การภาวนา มักใช้คู่กับ “การปฏิบัติสมาธิภาวนา” เป็นคำที่พ้องคล้องจองกัน ซึ่งการภาวนาอาจจะเลือกใช้กันหลายวิธีได้มากมาย เช่น การนั่งขัดสมาธิจนเหน็บกิน ก็ใช้ความเจ็บนั้นเป็นอารมณ์ของสมาธิ (ที่ผู้เขียนใช้อยู่บ่อยครั้งซึ่งเข้าขั้นซาดิสม์) หรือใช้วิธีการพูดบ่นในใจ (บริกรรม) เป็นคำพูดในใจว่า “พุทธโธ” หายใจเข้าก็ “พุทธ” หายใจออก “โธ” บริกรรมเช่นนี้เรื่อยไปจนจิตเป็นสมาธิ (เป็นวิธีการที่พระพุทธเจ้าใช้จน “ตรัสรู้”สำเร็จที่เรียกว่า “การทำอาณาปนสติ”) แต่มันมักจะเผลอไผลไปคิดเรื่องต่างๆนานา แล้วเราก็ดึงจิตให้กลับมาภาวนาเช่นเดิมเรื่อยๆไป ให้เริ่มทำอย่างนี้สัก 3-4 นาทีก่อนแล้วจึงค่อยๆเพิ่มเวลาเข้าไป 5-10 นาที จนถึง ครึ่งชั่วโมงในมือใหม่ที่หัดภาวนา ในขณะที่พระสงฆ์บางรูปได้คราวละ 3-4 ชั่วโมงไปจนถึงครึ่งวันเลยก็มี แต่ไม่แนะนำให้ใช้ลูกเงาะเป็นกสิณน๊ะครับ เพราะเดี๋ยวออกจากสมาธิแล้วเงาะอาจขาดตลาดได้
ผมจึงพอเข้าใจว่า ภาวนา หรือ การปฏิบัติสมาธิภาวนา นั้นทำอย่างไร จึงเอามาเผยแพร่กัน(ภาวนาก็เรียก สมาธิก็เรียก) เพื่อป้องกันความสับสนสำหรับเพื่อนๆที่ต้องการปฏิบัติในช่วงโควิดนี้ เพราะศัพท์ทางพระทางเจ้ามักใช้ปนๆกันไปค่อนข้างมากครับ
การปฏิบัติสมาธิภาวนาของหลวงปู่ชา สุภัทโท
กสิณ คือวิธีการปฏิบัติสมาธิแบบหนึ่ง มีความหมายว่า เพ่งอารมณ์ เป็นสภาพหยาบ สำหรับให้ผู้ฝึกจับให้ติดตาติดใจ เพื่อให้จิตใจจับอยู่ในกสิณใดกสิณหนึ่ง ให้มีอารมณ์เป็นหนึ่งเดียว จิตจะได้อยู่นิ่งไม่ฟุ้งซ่าน
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
