[Histofun Deluxe] 🇮🇷 การปฏิวัติอิหร่าน | ฉบับรวบรัด ในปี 1925 นายพล เรซา ข่าน (Reza Khan) นายกรัฐมนตรีของอิหร่านในขณะนั้น ได้ก่อการรัฐประหารและล้มล้างอำนาจของราชวงศ์กาจาร์ (Qajar) ราชวงศ์ที่ปกครองอิหร่านมาตั้งแต่ปี 1

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

10 มิ.ย. 2021 เวลา 08:18 • ประวัติศาสตร์

🇮🇷 การปฏิวัติอิหร่าน | ฉบับรวบรัด

ในปี 1925 นายพล เรซา ข่าน (Reza Khan) นายกรัฐมนตรีของอิหร่านในขณะนั้น ได้ก่อการรัฐประหารและล้มล้างอำนาจของราชวงศ์กาจาร์ (Qajar) ราชวงศ์ที่ปกครองอิหร่านมาตั้งแต่ปี 1789

เรซา ข่าน ได้สถาปนาตนเองเป็นกษัตริย์ในนามของพระเจ้าชาห์ เรซา ปาห์ลาวี (Shah Reza Pahlavi) และสถาปนาราชวงศ์ปาห์ลาวีปกครองอิหร่าน

พระเจ้าชาห์ เรซา ปาห์ลาวี (ครองราชย์ 1925-1941) ปฐมกษัตริย์ราชวงศ์ปาห์ลาวี

ต่อมาในปี 1941 พระราชโอรสของชาห์ เรซา คือเจ้าชายโมฮัมหมัด ปาห์ลาวี ได้ขึ้นครองราชย์สืบต่อจากพระราชบิดา ทรงพระนามว่า พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี (Shah Mohammad Reza Pahlavi)

ในช่วงเวลาที่กษัตริย์หนุ่มขึ้นครองราชย์นั้น ก็เป็นช่วงเวลาเดียวกันกับที่อิทธิพลของชาติตะวันตกโดยเฉพาะสหรัฐฯ ได้เริ่มเข้ามาภายในอิหร่าน

พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี

ในปี 1952 สมัยรัฐบาลนายกรัฐมนตรี โมฮัมหมัด มอสซาเดก (Mohammad Mossadegh) มอซาเด็กมีนโยบายที่จะยกเลิกการค้ากิจการน้ำมันกับต่างชาติ

นั่นก็เพราะในช่วงเวลานั้น น้ำมันซึ่งเป็นทรัพยากรอันล้ำค่าของอิหร่านได้ตกอยู่ในมือของบริษัทค้าน้ำมันต่างชาติเกือบทั้งหมด มอสซาเดกจึงต้องการที่จะให้อิหร่านทวงคืนกิจการน้ำมันจากต่างชาติให้กลับมาเป็นของอิหร่านอีกครั้ง

นโยบายของมอสซาเดกได้สร้างความไม่พอใจเป็นอย่างมากให้กับอังกฤษและสหรัฐฯ อันเป็นสองชาติสำคัญที่ลงทุนค้าน้ำมันกับอิหร่าน

ส่งผลให้ในปี 1953 สำนักข่าวกรอง CIA ของสหรัฐฯ และ MI6 ของอังกฤษ ก็ได้ร่วมมือกันที่จะโค่นล้มอำนาจของมอสซาเดก โดยการไปสนับสนุนกองทัพอิหร่านให้ก่อการรัฐประหาร ในที่สุดเดือนสิงหาคม 1953 รัฐบาลของมอสซาเดกก็ถูกกองทัพอิหร่านรัฐประหารสำเร็จ

ทำให้หลังจากนั้น อำนาจทางการเมืองทั้งหมดของอิหร่านจึงตกอยู่ภายใต้อำนาจของพระเจ้าชาห์ ปาห์ลาวี แต่เพียงผู้เดียว

และที่สำคัญอิทธิพลของชาติตะวันตกโดยเฉพาะสหรัฐฯ ก็ได้เข้ามามีอำนาจและชักจูงการเมืองภายในของอิหร่านนับแต่นั้นมา

ในด้านการปกครองประเทศ พระเจ้าชาห์ ปาห์ลาวี ได้ทำการปฏิรูปประเทศในหลายด้าน ทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม รวมไปถึงด้านศาสนา วิถีชีวิตของชาวอิหร่านในช่วงเวลานั้นจึงตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของตะวันตกอย่างชัดเจน

สภาพสังคมของอิหร่านก่อนเกิดการปฏิวัติอิหร่าน

หนึ่งในนโยบายที่เห็นได้อย่างชัดเจน ก็คือนโยบายของสิทธิสตรี รัฐบาลของอิหร่านในขณะนั้นได้ให้สิทธิเสรีภาพกับสตรีชาวอิหร่านอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นด้านการศึกษา การแสดงออกทางการแต่งกาย รวมไปถึงการไม่บังคับให้สตรีสวมใส่ผ้าคลุมศีรษะ (หรือฮิญาบ) เมื่ออยู่ในที่สาธารณะอีกด้วย

แน่นอนว่าการปฏิรูปประเทศตามแนวทางตะวันตกของพระเจ้าชาห์ ก็ได้สร้างความไม่พอใจให้กับกลุ่มคนบางกลุ่ม โดยเฉพาะกับกลุ่มอนุรักษ์นิยมและกลุ่มคนที่เคร่งครัดในศาสนา

พวกเขามีความเชื่อว่า พระเจ้าชาห์คือหุ่นเชิดของพวกจักรวรรดินิยมตะวันตก และจะทำให้วัฒนธรรมและศาสนาอันดีงามของอิหร่านต้องถูกลบล้างบั่นทอนไป

โดยหนึ่งในผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการต่อต้านพระเจ้าชาห์ ก็คืออิหม่าม (ครูสอนศาสนาอิสลาม นิกายซีอะห์) นามว่า อยาตอลเลาะห์ รูฮอลเลาะห์ คอมัยนี (Ayatollah Ruhoolah Khomeini) หรือที่รู้จักกันในนาม อิหม่ามคอมัยนี (Imam Khomeini)

อยาตอลเลาะห์ คอมัยนี ผู้นำคนสำคัญในการต่อต้านพระเจ้าชาห์

คอมันนี้ได้ออกมาวิพากษ์วิจารณ์การปกครองประเทศของพระเจ้าชาห์ ผ่านการปราศรัยกับกลุ่มผู้สนับสนุน ส่วนใหญ่ผู้สนับสนุนของคอมันนีจะประกอบไปด้วย นักเรียนนักศึกษา กลุ่มเคร่งศาสนา กลุ่มชนชั้นกลาง รวมไปถึงกลุ่มฝ่ายซ้าย

ท่ามกลางการต่อต้าน พระเจ้าชาห์ได้ทรงก่อตั้งหน่วยตำรวจลับที่เรียกว่า หน่วยซาวัก (Savak) เพื่อทำหน้าที่จับกุมกลุ่มคนที่ต่อต้านและท้าทายอำนาจของพระเจ้าชาห์ หน่วยซาวักขึ้นชื่อในเรื่องของความโหดร้ายทารุณในการจัดการกับผู้ต่อต้านพระเจ้าชาห์

ด้วยการตกเป็นเป้าของหน่วยซาวักและการถูกรัฐบาลพระเจ้าชาห์หมายหัว ทำให้ในปี 1964 คอมัยนีพร้อมด้วยกลุ่มผู้สนับสนุนบางส่วน จึงได้ตัดสินใจลี้ภัยออกจากอิหร่านไป คอมัยนีได้อาศัยอยู่ในหลายประเทศ ไม่ว่าจะเป็นอิรัก ตุรกี รวมไปถึงฝรั่งเศส

ตั้งแต่ที่คอมัยนีลี้ภัยออกนอกประเทศ พระเจ้าชาห์ก็ยังทรงปกครองอิหร่านภายใต้อำนาจแบบเบ็ดเสร็จต่อไป กระแสต่อต้านพระองค์ภายในประเทศเริ่มมีมากขึ้น

พระเจ้าชาห์และสมเด็จพระราชินีฟาราห์ ปาห์ลาวี

ในที่สุดเดือนตุลาคม 1977 ประชาชนอิหร่านนับแสนคนก็ได้ออกมาชุมนุมประท้วงต่อต้านพระเจ้าชาห์ เหตุการณ์ในครั้งนี้คือจุดเริ่มต้นของ 'การปฏิวัติอิหร่าน' (Iranian Revolution)

ชาวอิหร่านที่ออกมาชุมนุมประท้วง พวกเขาก็คือกลุ่มคนที่สนับสนุนคอมัยนี โดยพวกเขาได้ใช้เรื่องของศาสนาเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญของการปฏิวัติ

พวกเขามีความต้องการให้คอมัยนีและหลักศาสนาอิสลามนิกายซีอะห์ มาปกครองประเทศแห่งนี้ ซึ่งก็คือการเรียกร้องให้ก่อตั้ง 'สาธารณรัฐอิสลาม' (Islamic Republic) แทนที่ระบอบกษัตริย์ที่ปกครองอิหร่านมานานหลายพันปี

Iranian Revolution (1977-1979)

กระแสการชุมนุมและการปฏิวัติเกิดขึ้นทั่วทั้งประเทศ อิหร่านตกอยู่ในสภาวะเป็นอัมพาต ผลสุดท้ายพระเจ้าชาห์ไม่สามารถทนต่อกระแสต่อต้านจากประชาชนได้อีกต่อไป

ในวันที่ 16 มกราคม 1979 พระเจ้าชาห์พร้อมด้วยครอบครัวและพระราชวงศ์ได้ตัดสินใจลี้ภัยออกจากอิหร่านไป นับแต่นั้นมาพระองค์จะไม่ได้กลับมาที่อิหร่านอีกเลย

พระเจ้าชาห์ลี้ภัยออกนอกประเทศ จุดสิ้นสุดของระบอบกษัตริย์อิหร่าน

หลังจากพระเจ้าชาห์ลี้ภัยออกนอกประเทศ ในเดือนกุมภาพันธ์ 1979 คอมัยนีผู้นำคนสำคัญของกลุ่มผู้ประท้วง ก็ได้เดินทางกลับมาที่อิหร่าน ภายหลังจากที่ต้องอาศัยอยู่ต่างประเทศยาวนานกว่า 15 ปี คอมัยนีได้รับการต้อนรับจากประชาชนอิหร่านอย่างล้นหลาม

วันที่ 11 กุมภาพันธ์ 1979 การปฏิวัติอิหร่านจบลงด้วยชัยชนะของประชาชนอิหร่าน ราชวงศ์ปาห์ลาวีล่มสลาย และระบอบกษัตริย์ของอิหร่านที่ดำรงมายาวนานกว่า 2,500 ปี ก็ได้ถึงจุดสิ้นสุดลง

วันที่ 1 เมษายน 1979 คอมัยนีได้สถาปนาสาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน (Islamic Republic of Iran) และดำรงตำแหน่งเป็นผู้นำสูงสุด (Supreme Leader) คนแรกของสาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน นับแต่นั้นอิหร่านจะถูกปกครองโดยระบอบเทวาธิปไตย (Theocracy) ระบอบการปกครองที่ใช้หลักการและกฎหมายของศาสนาในการปกครองประเทศ

ธงชาติสาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน

ราว 9 เดือนหลังจากการปฏิวัติอิหร่าน ยังได้เกิดเหตุการณ์ที่นักศึกษาอิหร่านได้บุกเข้าไปภายในสถานทูตสหรัฐฯ ประจำกรุงเตหะราน โดยได้เข้าจับกุมชาวอเมริกันจำนวน 52 คน เป็นตัวประกัน เพื่อแก้แค้นที่สหรัฐฯ ให้การช่วยเหลือพระเจ้าชาห์ในการลี้ภัย

ตัวประกันชาวอเมริกันถูกทางการอิหร่านควบคุมตัวนานกว่า 444 วัน ก่อนที่สุดท้ายพวกเขาจะได้รับการปล่อยตัวในปี 1981

การขึ้นสู่อำนาจของคอมัยนีและสาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน รวมไปถึงเหตุการณ์จับตัวประกันชาวอเมริกัน ก็นับเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญที่ทำให้สหรัฐฯ กับอิหร่านเกิดความขัดแย้งระหว่างกันมาจนถึงทุกวันนี้

*** Reference

- https://www.britannica.com/event/Iranian-Revolution

- https://en.m.wikipedia.org/wiki/Iranian_Revolution

- https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2019/01/24/the-iranian-revolution-a-timeline-of-events/

#HistofunDeluxe

โฆษณา

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน