ซึก
"ซึก" มีความหมายหลายอย่าง
ดอกและฝักต้นซึก พฤกษ์ หรือจามจุรี ขอบคุณภาพจาก https://bit.ly/3iVIOvF
ซึก ๑ หมายถึงแทรกอยู่ เช่น “...เพียงนํ้าอมฤกซึกซาบ อิ่มอาบในทรวงดวงจิต...” (บทละครเรื่องพระศรีเมือง)
ซึก ๒ หมายถึงลึก ดังตัวอย่าง
"...ตระหง่านสูงซึกกว้างเซิด ไพรสณฑ์...” (นิราศไทรโยค)
"...บ้างดูซอกซอนซ้อนไศล แซกสลับกันไป บ้างเป็นถ้ำซึกลึกเห็น...” (ทีฆาวุคำฉันท์)
ใช้ซ้อนกับ “ซึ้ง” ที่หมายถึง “ลึก” เป็น “ซึกซึ้ง” หมายถึงลึกมาก ดังตัวอย่าง
"...รำพึงพุทโธวาท เวี่ยรัฏฐประศาสน์ซึกซึ้ง แสนสุขุมกลุ้มตรึ้ง เกลื่อนหาย...” (รุไบยาต)
หรือใช้เป็น “ซึ้งซึก” ก็มี ดังตัวอย่าง
"...เหมือนมหาสมุทรสุดซึ้งซึก น้ำลึกเหลือจะหยั่งกระทั่งดิน...” (ขุนช้างขุนแผน)
"...พิเคราะห์ดูก็เป็นท่าน่าสงสัย สมุทรไทยซึ้งซึกลึกนักหนา...” (นิราศเกาะแก้วกาลกัตตา)
"...สักรวาซึ่งตำรวจผมอวดเล่น คุณซ่อนเร้นซึ้งซึกลึกหนักหนา...” (ประชุมบทสักรวา เล่นถวายในรัชกาลที่ ๕)
และใช้ในความหมายเบียดเสียด หนาแน่นด้วย ดังตัวอย่าง
"...เขม้นเมินเดินตรงเข้าดงดึก ดูซึ้งซึกมิได้เห็นพระสุริย์ใส...” (นิราศเมืองแกลง)
"...ซึ้งซึกพฤกษครุมเครือ ค่างโครก โฮกแฮ...” (โคลงนิราศสุพรรณ)
ซึก ๓ หมายถึงต้นจามจุรีหรือต้นพฤกษ์
วรรณคดีมักกล่าวถึงต้นซึกร่วมกับต้นซากหรือต้นไทรเพื่อให้เกิดเสียงสัมผัสระหว่างคำที่มีพยัญชนะต้นเสียง /ซ/ ดังตัวอย่าง
"...ประดู่ชิงชันซึก ซากงิ้ว...” (โคลงดั้นนิราศตามเสด็จทัพลำน้ำน้อย)
"...ตะขบตะเคียนคูนแค สมอสมีแสมม่วงโมก ซากซึกโศกสนสัก รวกโรกรักรังรง...” (ลิลิตตะเลงพ่าย)
"...ต้นซึกซากโศกไทรมะไฟป่า เคี่ยมมะค่าคางแคแสมสาร...” (นิราศพระแท่นดงรัง หมื่นพรหมสมพัตสร)
"...เล็บนางงามแสล้ม ต้นนางแย้มแกมดองดึง สุพรรณิกากากระทึง ดอกราชพฤกษ์ซึกไทรไตร...” (กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง)
เรียกได้อีกว่า “ซิก” เช่น “...ซิกซากกระบากกระเบียน กระเบากระแบก กระบกแฮ...” (โคลงนิราศสุพรรณ)
ชินกาลมาลีปกรณ์ว่าเป็นต้นไม้ที่ตรัสรู้ของพระกกุสันโธ พระพุทธเจ้าองค์ที่ ๑ ในภัทรกัปตามคติเถรวาท
ต้นซึกหรือจามจุรีเป็นไม้ต่างชนิดกับจามจุรีแดงที่เรียกได้อีกว่าฉำฉาหรือก้ามปู
แต่คนชอบเข้าใจผิดเพราะต้นใหญ่ใบหนาเหมือนกันและมักตัดเรียก “จามจุรีแดง” ว่า “จามจุรี”
วิธีแยกคือให้สังเกตที่ดอกและฝัก
จามจุรีดอกอ่อนมีสีเขียวและขาว เมื่อดอกแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลือง ใกล้โรยเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอมแสด
ส่วนจามจุรีแดงที่เป็นต้นไม้ประจำจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมีดอกสีชมพู
จามจุรีฝักแบนยาวกว้าง ฝักอ่อนสีเขียว เมื่อแก่สีน้ำตาลอ่อน
ส่วนจามจุรีแดงฝักเป็นรูปขอบขนานบิดโค้ง โป่งและคอดเป็นตอนๆ ตามตำแหน่งเมล็ด
ต้นซึกมีชื่อเรียกเฉพาะถิ่นอีกมากมาย ศาสตราจารย์ ดร. เต็ม สมิตินันทน์ รวบรวมไว้ในหนังสือ "ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย" ดังตัวอย่าง
ชุงรุ้ง (ภาคกลาง); กะซึก (พิจิตร); กาแซ, กาไพ, แกร๊ะ (สุราษฎร์ธานี); ก้านฮุ้ง (ชัยภูมิ); กรีด (กระบี่); คางฮุง (อุดรธานี); จะเร (เขมร-ปราจีนบุรี); จ๊าขาม (ภาคเหนือ); ตุ๊ด (ตาก); ถ่อนนา (เลย); มะขามโคก, มะรุมป่า (นครราชสีมา) ฯลฯ
บ้านพ่อผมที่สุโขทัยเรียก “มะคึก”
ซึก ๔ เป็นภาษาถิ่นเพชรบุรี
คนเพชรออกเสียง /สึก/
หมายถึง ขูด (มะพร้าว) ด้วยเครื่องขูดไฟฟ้า
เรียกกิริยาที่เอามะพร้าวไปขูดกับเครื่องขูดไฟฟ้านี้ว่า “ซึกมะพร้าว”
เรียกมะพร้าวที่ได้จากการขูดด้วยเครื่องนั้นว่า “มะพร้าวซึก”
หนูน้อยคนหนึ่งหิ้วของพะรุงพะรังมายื่นให้แม่แล้วรีๆ รอๆ ที่จะพูดอะไรบางอย่าง
“ได้ไม่ครบนะแม่” หนูน้อยบอก
"ขาดอะไร” แม่ของหนูน้อยเอ่ยถามแล้วเดินมาแหวกดูถุงที่กองอยู่บนพื้น “มะพร้าวล่ะ” นางถามอีกครั้ง
"ไม่มีแม่”
"ไม่มีได้ไง ร้านออกใหญ่โต"
"--ไปร้านที่แม่บอกหรือเปล่า” นางสงสัย
“ไปแม่--แต่ไปแล้วก็ไม่มี--ไปหาร้านอื่นดูก็ไม่มี” หนูน้อยยืนยัน
“จะไม่มีได้ยังไง หน้าร้านก็มีป้ายบอก” นางเผลอขึ้นเสียงจึงรีบลดลงให้เป็นปรกติ
“--ที่เขียนว่าขาย ‘มะพร้าวซึก’ น่ะ”
หนูน้อยถูกดุทำหน้าเหยเกเหมือนจะร้องไห้
"ไม่มีจริงๆ แม่” เสียงยืนยันความบริสุทธิ์สั่นเครือขณะบีบมือตัวเองไว้แน่น
“ต้องมีสิ” แม่เริ่มเสียงดังอีกครั้ง
“ไม่มี!!!--” เด็กน้อยตะเบ็งเสียงให้ดังกว่าแม่
“--ก็มันมีแต่ที่เขียน ‘มะพร้าวซีก’ อะแม่” พูดแล้วก็ร้องไห้โฮออกมาดังๆ
ปรัชญา ปานเกตุเขียนเมื่อวันเสาร์ที่ ๑๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๖๔
ติดตามเพิ่มเติม
Facebook : https://bit.ly/3wIsi6r
Facebook page : https://bit.ly/35zxOvZ
#ศัพทาธิบาย #ศัพทานุกรม #ศัพทานุกรมวัฒนธรรมไทย #Lexicon of Thai Culture #ศัพทานุกรมวรรณคดีไทย # Lexicon of Thai Literature #วรรณคดี #วรรณกรรม #ประวัติศาสตร์ #ศิลปวัฒนธรรม #บทละครเรื่องพระศรีเมือง #นิราศไทรโยค #ทีฆาวุคำฉันท์ #รุไบยาต #ขุนช้างขุนแผน #นิราศเกาะแก้วกาลกัตตา #ประชุมบทสักรวา เล่นถวายในรัชกาลที่ ๕ #นิราศเมืองแกลง #โคลงนิราศสุพรรณ #โคลงดั้นนิราศตามเสด็จทัพลำน้ำน้อย #ลิลิตตะเลงพ่าย #นิราศพระแท่นดงรัง หมื่นพรหมสมพัตสร #กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง #ชินกาลมาลีปกรณ์ #ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย #ซึกซึ้ง #ซึ้งซึก #ซึก
ป้ายร้านขายมะพร้าวซึก ถนนพานิชเจริญ อ.เมือง จ.เพชรบุรี อภิรักษ์ พงษ์เถื่อน ถ่ายศุกร์๑๘มิถุนา๒๕๖๔
- 17
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
