วันก่อนเอ่ยถึงคำว่า preconceived idea ก็ถือโอกาสพูดต่ออีกนิด ไม่ต้องกลัวว่ายาก จะพยายามให้จบภายใน 8 บรรทัด
conceive แปลว่าเกิดขึ้น หรือปฏิสนธิ
เช่น "I was conceived in the States but was born in Mumbai." มีความหมายว่าแม่ของเขาตั้งครรภ์ขณะอยู่ที่สหรัฐฯ แต่มาคลอดเขาที่มุมไบ
conceive ยังหมายถึงการเกิดไอเดีย
preconceived จึงแปลว่าคิดล่วงหน้าหรือปรุงแต่งล่วงหน้า ผมเจอคำนี้ครั้งแรกในวงการออกแบบ อาจารย์พยายามสอนให้นักศึกษาอย่าคิดหาผลลัพธ์ก่อนการออกแบบจริงๆ ยกตัวอย่าง เช่น โจทย์ให้ออกแบบบ้านให้ทนายความคนหนึ่ง อ่านโจทย์ยังไม่ทันจบ ก็นึกภาพบ้านห้าห้องนอน มีห้องสนุกเกอร์ ห้องเล่นไพ่ หลังคาจั่ว หลังคาสีส้ม กำแพงบุหินกาบ อ้อ! เติมปล่องไฟบนหลังคาด้วยเพื่อความเท่
เอิ่ม! คุณพี่คิดเร็วไปมั้ย?
จบ 8 บรรทัดแล้ว อยากอ่านต่อมั้ย?
ตามหลักออกแบบก็ต้องคิดไปทีละขั้นว่า บ้านแบบไหนเหมาะกับครอบครัวนั้นมากที่สุด แล้วออกไปตามนั้น
เมื่อปล่อยความคิดเป็นอิสระ บางทีผลลัพธ์ที่ออกมาอาจไม่ใช่โครงสร้างเสากับคานที่คุ้นเคย กระบวนการขบคิดและออกแบบอาจลงท้ายด้วยบ้านใต้ดินก็ได้
preconceived idea เกิดขึ้นในทุกวงการศิลปะ บางทีได้ผลลัพธ์ก่อนตั้งโจทย์ก็ยังมี
เหล่านี้เป็นปัญหาเฉพาะตัวในการออกแบบ แต่ preconceived idea ที่หนักหนากว่าคือที่เกี่ยวกับโลกทัศน์ เช่น เห็นพีระมิด ก็เกิด preconceived idea ว่ามนุษย์ไม่มีทางสร้างเองได้ เพราะมันใหญ่โตเกิน เห็นจรวดไปดวงจันทร์หรือดาวอังคารก็ว่าไม่ได้ เพราะ "มันเป็นไปไม่ได้"
"มันเป็นไปไม่ได้" นี่มาจากความรู้สึกล้วนๆ ไม่ใช่มาจากความรู้ เป็นความเชื่อแบบปรุงแต่งล่วงหน้า ไม่ได้อิงหลักฐานใดๆ "ก็ฉันจะเชื่ออย่างนี้แหละ"
preconceived idea กับ bias จึงมักเดินคู่กัน
อย่างที่ อับราฮัม มาสโลว์ พูด "เมื่อเครื่องมือเดียวของคุณคือค้อน คุณก็มักมองทุกปัญหาเป็นตะปู"
ถ้าเชื่ออย่างนี้ไปเงียบๆ คนเดียว ก็ไม่มีปัญหาอะไรต่อสังคม แต่ที่แย่ที่สุดคือมี preconceived idea แล้วไม่ได้สนใจจะศึกษาหาความจริง แต่กลับป่าวประกาศต่อชาวโลกว่ามันคือความจริง
ช่วงนี้มี 'ความรู้' เรื่องวรรคseen มากมาย มีกูรูเยอะแยะไปหมด แต่จำนวนไม่น้อยพูดแบบใช้ preconceived idea เมื่อสิ่งที่พูดแพร่ไปถึงคนฟังที่นิยมโหมด preconceived idea ด้วย ก็ไปกันใหญ่
preconceived idea ในการใช้ชีวิตจึงเป็นอันตรายต่อการพัฒนาชาติอย่างใหญ่หลวง เพราะจะได้สังคมเบาปัญญาที่มีแต่คนพูด ไม่มีคนคิด เชื่อง่าย แชร์ง่าย และถูกจูงจมูกง่าย
แล้วจะแก้ยังไง?
ก็ศึกษา-คิด-วิเคราะห์-หาหลักฐาน หรือทดลอง จนได้ผลสรุป
ต่อเมื่อมีหลักฐานชัดเจน แจ่มแจ้ง และพิสูจน์ได้ ก็ค่อยประกาศต่อชาวโลก แล้วแก้ไขตำราเรียนให้ถูกต้องว่า มนุษย์ต่างดาวสร้างพีระมิด อารยธรรมโลกมาจากแอตแลนติส เส้นนาซกาที่เปรูเป็นลานบินของยานอวกาศจากต่างดาว ฯลฯ
จะไม่คิดไม่ศึกษาก็ได้ ไม่ว่าอะไร ขอร้องอย่างเดียวว่าอย่าพูดอย่าแชร์
"Better to remain silent and be thought a fool than to speak and to remove all doubt."
รู้ไหมว่าใครพูดประโยคนี้?
เกิน 8 บรรทัดไปไกลแล้ว ไปค้นหาคำตอบเอาเองก็แล้วกัน
.
[ติดตามข้อเขียนของ วินทร์ เลียววาริณ ได้ทุกวันที่เพจ https://bit.ly/3amiAvG และ blockdit.com]
- 43
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
