เฮราคลีออน (Heracleion) เมืองอียิปต์โบราณที่จมน้ำมากว่าพันปี
วันนี้เราจะพาทุกคนมาอ่านเรื่องราวการขุดค้นทางโบราณคดีกันบ้าง เป็นการเที่ยวทิพย์ไปด้วย ในช่วงนี้ที่ยังเดินทางไปต่างประเทศได้ยาก
สำหรับตอนนี้เราจะพาทุกคนลงไปสำรวจโลกโบราณคดีใต้น้ำ ที่ครั้งหนึ่งเคยเชื่อกันว่าเมืองนี้เป็นเพียงตำนาน ไม่มีอยู่จริง
ไปกันที่เมืองอเล็กซานเดรีย เมืองหลวงของอียิปต์โบราณ ในยุคกรีก-โรมัน ห่างออกไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ประมาณ 30 กว่ากิโลเมตร และห่างจากชายฝั่งทะเลของอ่าว อาบูเคียร์ (Abu Qir) ไปอีก 2.5 กิโลเมตร เราจะพบกับเมืองท่าใต้น้ำที่ชื่อว่า เฮราคลีออน (Heracleion / Herakleion) ที่ครั้งหนึ่งในอดีตเคยเป็นดินแดนที่รุ่งเรืองอย่างมากเมื่อ 800 ปีก่อนคริสตกาล ช่วงอียิปต์โบราณตอนปลาย
จริงๆแล้วเมืองเฮราคลีออน มีชื่ออียิปต์ว่า โตนิส (Thonis) ทำให้ในบางครั้งจะเรียกรวมกันว่า Thonis-Heracleion
Credit : https://ancientneareast.tripod.com/Herakleion_Aboukir.html
เมืองเฮราคลีออนเป็นเมืองท่าที่ติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ครั้งหนึ่ง เฮโรโดตัส บิดาแห่งประวัติศาสตร์ ผู้อาศัยอยู่ในช่วง 500 ปีก่อนคริสตกาล เคยเล่าว่าเทพกรีก นามว่าเฮราคลีส เคยมาที่อียิปต์และมาเมืองท่านี้ และเล่าตำนานของเมืองนี้ไว้ว่า เฮเลนและเจ้าชายปารีส แห่งเมืองทรอย ได้เคยเดินทางมาเยือนเฮราคลีออนเช่นกัน ช่วงก่อนสงครามโทรจันจะเริ่มขึ้น
นักประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่าชื่อเมืองเฮราคลีออน อาจมาจากการบูชาเทพเฮราคลีส หรือ เฮอร์คิวลีส (Heraklis / Hercules) ของกรีกก็เป็นได้ เพราะเมื่อมีการค้นพบเมืองนี้ใต้น้ำแล้ว มีการขุดเจอวิหารที่สร้างขึ้นเพื่อบูชาเทพเฮราคลีสด้วย
นอกจากนี้ สตราโบ นักภูมิศาสตร์ชาวกรีกก็เคยได้บันทึกเกี่ยวกับเมืองนี้ไว้เช่นกันด้วย แต่นักอียิปต์วิทยาในยุคแรกไม่เคยเจอประจักษ์หลักฐานว่าเมืองนี้มีอยู่จริง ทำให้เชื่อกันในตอนแรกว่าเมืองนี้เป็นเพียงเมืองโบราณในตำนานแต่เพียงเท่านั้น
เมืองนี้เคยเป็นเมืองที่ไม่มีอยู่จริง จนกระทั่งในปี ค.ศ. 2000 นักโบราณคดีใต้น้ำชาวฝรั่งเศส แฟรงค์ กอดดิโอ (Franck Goddio) ร่วมกับสถาบันนักโบราณคดีใต้น้ำแห่งยุโรป และทีมนักวิจัยธรณีใต้น้ำ ได้ออกสำรวจอ่าวอาบูเคียร์ (Abu Qir) ด้วยความเชื่อจากหลักฐานที่เคยจดบันทึกว่าจะมีเมืองโบราณแห่งนี้อยู่จริงๆ
แฟรงค์ กอดดิโอ (Credit : https://alchetron.com/Franck-Goddio)
ลึกลงไปใต้ทะเลกว่า 10 เมตร มันไม่ง่ายที่พวกเขาจะหาหลักฐานใดๆเจอในครั้งแรก เพราะใต้ทะเลนั้นมีความมืด และหลักฐานทางโบราณคดีพวกนี้จมอยู่ใต้พื้นทรายกับตะกอนอีกทีหนึ่ง และแล้วพวกเขาก็ได้เจอเข้ากับเมืองเฮราคลีออน ที่จมอยู่ใต้น้ำจริงๆ เป็นข้อพิสูจน์หลักฐานทั้งหมดจากบันทึกของคนในอดีตว่าเมืองนี้มีอยู่จริงๆ
ทีมนักโบราณคดีใต้น้ำ ใช้เวลาสำรวจเมืองโบราณใต้น้ำแห่งนี้อยู่ 13 ปี ได้ค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีเบื้องต้นที่แสดงความรุ่งเรืองและมั่งคั่งของเมืองนี้ เช่น พบซากเรืออับปางกว่า 64 ลำ สมอเรืออีกกว่า 700 ชิ้น เหรียญทองคำ ข้าวของเครื่องใช้ เครื่องประดับที่ทำจากทองคำทั้งสิ้นอีกจำนวนมาก
นี่พอจะบอกเราได้ว่าเมืองเฮราคลีออนแห่งนี้เป็นเมืองท่าที่ทำการค้าขาย มีความเจริญรุ่งเรืองและมั่งคั่ง
เมืองเฮราคลีออนยังมีความสำคัญเป็นเมืองท่าที่ใหญ่ของทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ทำการค้ากับต่างประเทศ และยังเป็นศูนย์กลางของศาสนาที่สำคัญของชาวอียิปต์โบราณอีกด้วย จากหลักฐานที่นักโบราณคดีใต้น้ำได้ขุดค้นพบเทวรูปขนาดใหญ่ยักษ์ที่มีเทพเจ้าจากทั้งกรีกและอียิปต์ ซึ่งเป็นการบ่งบอกถึงความรุ่งเรืองทางศิลปะและศาสนาของเมืองนี้
รูปปั้นแกะสลักเทพเจ้าโอซิริส (Osirus) ของอียิปต์ที่อยู่ใต้ทะเล (Credit : https://greekreporter.com/2021/06/17/underwater-city-of-heracleion-egypt-gives-up-its-treasures/)
พร้อมกันกับที่พบซากมหาวิหารขนาดใหญ่ใต้ทะเลแล้ว ยังมีการค้นพบรูปปั้นแกะสลักขนาดใหญ่ของฟาโรห์ ความสูงประมาณ 16 ฟุต รูปปั้นแกะสลักเทพ และสฟิงซ์อีกมากมาย
ที่สำคัญ มีการค้นพบศิลาจารึกโบราณ ความสูงกว่า 1.9 เมตร สร้างจากหินเกรนิตสีดำ ชื่อว่า Stele of Thonis- Heracleion ซึ่งมีอายุกว่า 1,200 ปี ซึ่งแม้ว่าจะจมน้ำมาเป็นเวลานานนับพันปี ก็ยังมีสภาพที่ครบถ้วนสมบูรณ์มาก โดยถูกแกะสลักเป็นภาษาเฮียโรกลิฟิก
เนื้อหาของศิลาจารึก สรุปได้ว่า ฟาโรห์เนคทาเนโบที่ 1 (Nectanebo I) ได้เสด็จเยือนเฮราคลีออน เพื่อเก็บภาษีจากเรือบรรทุกสินค้าที่มาเทียบท่า และเดินทางมาที่แม่น้ำไนล์ รวมถึงมีการเรี่ยไรเงินบริจาคประจำปีเพื่อสร้างมหาวิหารเทพอมุน จารึกมีการบอกชื่อเมืองเฮราคลีออน ทำให้เราทราบได้แน่ชัดว่าเมืองนี้มีอยู่จริง และครั้งหนึ่งเป็นเมืองท่าที่มีความเจริญ มั่งคั่งจากการเก็บภาษีเรือต่างชาติด้วย
ผ่านไปกว่า 20 ปี ทีมนักโบราณคดีทั้งบกและน้ำ ได้ไขปริศนาเมืองเฮราคลีออน และจำลองภาพ 3 มิติของเมืองขึ้นมา ทำให้เราเห็นภาพว่าเมืองนี้ครั้งหนึ่งน่าจะมีพื้นที่กว้างถึง 4.8 ตารางกิโลเมตร หรือ กว่า 3,000 ไร่
ลักษณะของเมืองเฮราคลีออนที่เปรียบได้กับเมืองเวนิสแห่งลุ่มน้ำไนล์
ภาพจำลองเมืองเฮราคลีออน (Credit: https://www.theguardian.com/cities/2016/aug/15/lost-cities-6-thonis-heracleion-egypt-sunken-sea)
สาเหตุอะไรที่ทำให้เมืองเฮราคลีออนจมอยู่ใต้ทะเล ?
เมืองเฮราคลีออนถูกคาดการณ์ว่าจมลงสู่ใต้ทะเลเมื่อประมาณ ค.ศ. 749 ด้วยภัยธรรมชาติอย่างแผ่นดินไหว ที่ทำให้แผ่นดินกลายสภาพเป็นของเหลว (Liquefaction) ซึ่งพบมากบริเวณพื้นที่ปากแม่น้ำหรือริมชายฝั่งทะเล พื้นดินค่อยๆอ่อนตัวลง และเคลื่อนที่แยกออกจากกัน และเนื่องจากพื้นดินมีส่วนประกอบของเม็ดทราย หรือเป็นดินเหนียวปนตะกอนทรายค่อยๆดูดซึมน้ำ พื้นจึงยวบลง ก่อนที่จะจมลงสู่ก้นทะเลอย่างรวดเร็ว
หลักฐานสนับสนุนก็คือ การพบซากวิหาร สิ่งก่อสร้าง รูปปั้นที่จมลงสู่ก้นทะเล ซึ่งทั้งหมดล้มไปในทิศทางเดียวกัน
นักธรณีวิทยาใต้น้ำและนักโบราณคดี ยังได้พบอีกด้วยว่าเคยเกิดแผ่นดินไหว ความรุนแรงระดับ 7.0 ตามมาตราริกเตอร์ ที่บริเวณนี้ถึง 2 ครั้งในปี ค.ศ. 365 และ ค.ศ. 749 ซึ่งตรงกับข้อสันนิษฐานจากนักโบราณคดีว่า เป็นช่วงเวลาที่ทำให้เฮราคลีออนน่าจะจมลงสู่ใต้น้ำ
การค้นพบเหรียญทองคำจากจักรวรรดิไบแซนไทน์เป็นหลักฐานว่า เมืองเฮลาคลีออนน่าจะจมลงในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 8 เนื่องจากการใช้เหรียญเป็นอิทธิพลจากทางโลกอิสลาม ซึ่งมีบทบาทในช่วงเวลานั้น
การพบของมีค่าที่จมลงสู่ก้นทะเลเยอะเช่นนี้ เป็นหลักฐานได้ด้วยว่า เมืองเฮราคลีออนน่าจะได้เจอกับภัยพิบัติที่ไม่ทันได้ตั้งตัว ทำให้ชาวเมืองไม่มีเวลาเตรียมตัว ขนย้ายของ จริงทิ้งของมีค่าเอาไว้มากมายเช่นนี้
การค้นพบแหล่งโบราณคดีใต้น้ำที่สำคัญ ที่นำไปสู่การคลี่คลายตำนานว่าเมืองนี้ไม่มีอยู่จริง หลักฐานที่ค้นพบ ถูกนำขึ้นจากน้ำ เนื่องจากเกรงว่าหากปล่อยให้อยู่ใต้น้ำต่อไป น้ำทะเลจะกัดกร่อน ทำลายหลักฐานพวกนี้ จนมันอาจผุพังสลายไปตลอดกาลได้
หลักฐานทางโบราณคดีบางส่วนถูกกลับคืนไปที่ Grand Egyptian Musuem ณ กรุงไคโร ประเทศอียิปต์ นอกจากนี้ยังมีงานนิทรรศการชั่วคราวที่จัดขึ้นที่พิพิธภัณฑ์อื่นๆอีกรอบโลก หากใครสนใจสามารถเช็คข้อมูลได้จากเว็บไซต์มูลนิธิของแฟรงค์ กอดดิโอ
ครั้งหน้าเราจะพาทุกคนไปเที่ยวทิพย์และสำรวจโลกโบราณคดีที่ไหน อย่าลืมกดติดตามพวกเราไว้นะคะ
เขียนและเรียบเรียงโดยทีมงานคิดก่อน ไม่อนุญาตให้ดัดแปลง แก้ไขและคัดลอก โดยไม่ได้รับอนุญาต
References:
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
