ความทุกข์คือ ความคุ้นเคยตั้งแต่คนเริ่มรับรู้ได้จนถึงคนใกล้ตาย อยู่คู่มนุษย์มาตลอด มากบ้างน้อยบ้าง จัดการได้ตามเหตุผลของแต่ละคน ทำไม่ได้ถ้าทุกข์มากก็ลาโลกไปก็มี ทุกข์ของคนบนโลก แตกต่างกันไปจึงได้ยินคำพูดทุกข์108 (แต่สุข 108 ไม่ค่อยคุ้นหู)เช่นไม่มีเงิน,เป็นหนี้,ตกงาน,ติดโรคฯลฯ โล่ป้องกันความทุกข์คือหลักธรรมะ/ศาสนาและเหตุผล แต่ความอยาก/กิเลส ก็จะเป็นหอกคอยทิ่มแทงอยู่ตลอดเวลา