17 พ.ย. 2021 เวลา 04:36 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี
Silicon-Based Life
สิ่งมีชีวิตที่อาจประหลาดเกินกว่าจินตนาการ
1
สิ่งมีชีวิตนอกโลกมีอยู่จริงหรือไม่?
คำถามเรียบง่ายนี้ ขับเคลื่อนให้มนุษย์เสาะแสวงหาคำตอบอย่างจริงจังด้วยวิธีที่หลากหลาย ทั้งการพยายามตรวจจับสัญญาณในรูปแบบต่างๆจากนอกโลก มองหาดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะที่อาจเป็นบ้านของพวกเขาเหล่านั้น รวมทั้งการใช้เครื่องมือที่เรียกว่า 'จินตนาการ' วิเคราะห์ต่อยอดจากพื้นฐานความจริงอันหนักแน่นเพื่อคลำไปให้เข้าใกล้คำตอบที่สุด
2
ความจริงอย่างหนึ่งที่เรารู้กันดีคือ สารอินทรีย์ที่ประกอบเป็นร่างกายของสิ่งมีชีวิตบนโลก ล้วนมีธาตุคาร์บอนเป็นแกนกลาง เนื่องจากธาตุคาร์บอนเป็นธาตุหมู่ 4 จึงสามารถต่อกับธาตุอื่นๆได้มากถึง 4 ทิศทางและต่อกันเป็นสายยาวๆได้ มันจึงเป็นองค์ประกอบสำคัญของสารอย่างโปรตีน ไขมัน น้ำตาล คาร์โบไฮเดรต จนถึงดีเอ็นเอและอาร์เอ็นเอ สิ่งมีชีวิตบนโลกของเราจึงถูกเรียกว่า Carbon-based life
2
แล้วร่างกายของสิ่งมีชีวิตอื่นๆนอกโลก ประกอบขึ้นจากธาตุอื่นๆเป็นหลักได้หรือไม่?
สารอินทรีย์ล้วนมีคาร์บอนเป็นแกนกลาง
คำตอบหนึ่งที่นักวิทยาศาสตร์มองๆไว้ว่าเป็นไปได้คือ ธาตุซิลิคอน (Silicon) เพราะมันเป็นธาตุหมู่ 4 เช่นเดียวกับคาร์บอน อีกทั้งยังไม่ใช่ธาตุที่หายากด้วย
8
เปลือกโลกของเรามีมวลของธาตุซิลิคอนอยู่มากเป็นอันดับสองรองจากธาตุออกซิเจน เราพบเห็นมันได้ในทราย (silicon dioxide) แร่ควอตซ์ (Quartz) ไปจนถึง หินหลายชนิดโดยเฉพาะหินเหล็กไฟ (Flint) ซึ่งเป็นหินเก่าแก่ที่มนุษย์โบราณรู้จักนำมาใช้ทำอาวุธและเครื่องมือต่างๆ (การ์ตูนเรื่องมนุษย์หินฟลินท์สโตน หรือแร่ฟลินท์ที่ใช้ทำขวานในเกม Don't Starve ก็หินชนิดนี้แหละ) หากมองในแง่นี้ก็เป็นไปได้ว่าดาวเคราะห์หินอื่นๆในเอกภพก็ไม่น่าจะขาดแคลนธาตุซิลิคอน
2
หินเหล็กไฟ (Flint)
ที่น่าสนใจคือ สารประกอบของซิลิคอน นั้น ยังมีคุณสมบัติที่หลากหลาย มันอาจจะเป็นสารประกอบแข็งๆและใสอย่างแก้ว นุ่มหยุ่นอย่างซิลิโคนได้
มันชวนจินตนาการได้ว่าสิ่งมีชีวิตแบบ Silicon-Based Life อาจมีอวัยวะที่แกร่งแข็งใสเหมือนแก้ว หรือแม้แต่มีระบบประสาทที่สุดแสนจะซับซ้อนเกินกว่าสิ่งมีชีวิตบนโลกเพราะการส่งสัญญาณไฟฟ้าผ่านสารกึ่งตัวนำอย่างซิลิคอนอาจทำให้เกิดรูปแบบระบบประสาทแปลกๆก็ได้
5
แต่ปัญหาหนึ่งที่เห็นได้ชัดอย่างหนึ่งคือ ซิลิคอนเป็นธาตุที่หนักกว่าคาร์บอน ดังนั้นร่างกายสิ่งมีชีวิตที่เป็น Silicon-Based Life ก็อาจจะหนักมากกว่าสิ่งมีชีวิตบนโลกพอสมควรทีเดียว (อีกทั้งตัวทำละลายในร่างกายก็อาจจะไม่ใช่น้ำ) แต่เอาจริงๆ สิ่งมีชีวิตบนโลกของเราบางชนิดก็มีองค์ประกอบสำคัญของร่างกายเป็นซิลิคอน เช่น สาหร่ายไดอะตอม และ ฟองน้ำหลายชนิด ดังนั้นการมีองค์ประกอบหลักเป็นซิลิคอนจึงมีความเป็นไปได้
6
สาหร่ายไดอะตอม
แนวคิดเรื่อง Silicon-Based Life ขยับขยายความเป็นไปได้เกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตออกไปอย่างกว้างขวาง เพราะ เอาแค่บนโลกใบนี้ สิ่งมีชีวิตแทบทุกอย่าง ตั้งแต่แมลงสาบ ต้นโพธิ์ เห็ด ปลาวาฬสีน้ำเงิน ไดโนเสาร์ แมลง ที่เต็มไปด้วยความหลากหลายก็ยังเป็น Carbon-based life ทั้งสิ้น
Silicon-Based Life จึงอาจจะแปลกประหลาดจนเรานึกไม่ถึงเลยทีเดียว
1
ครั้งถัดๆไปผมจะเล่าให้ฟังถึงคุณสมบัติการนำไฟฟ้าของซิลิคอนที่สำคัญอย่างยิ่งอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งถ้าฟังเรื่องนี้แล้ว อาจทำให้จินตนาการเรื่องสิ่งมีชีวิต Silicon-Based Life กว้างไกลออกไปมากกว่าเดิมเสียอีก
โฆษณา