17 ม.ค. 2022 เวลา 16:45 • ปรัชญา
ความฝันกับจิตไร้สำนึก
คนไม่ค่อยฝัน เวลาฝัน
'ความฝัน' คือจิ๊กซอว์ทางความคิด
ความฝันที่เกิดจากจิตใต้สำนึกในระดับต่างๆ คือ กลไกหนึ่ง ในกระบวนการป้องกันของสมองและร่างกาย
ดังนั้นจิตใต้สำนึกที่คอยทำหน้าที่ป้องกันการเกิด 'โรคซึมเศร้า' จึงเริ่มทำงานโดยการเอาฝันร้ายมาโยนใส่เราในช่วงเวลาที่เราไม่รู้ตัว โดย ซิกมันด์ ฟรอยด์ (Sigmund Freud) จิตแพทย์ชาวออสเตรีย เรียกชื่อทฤษฎีนี้ว่า จิตใต้สำนึก (Subconcious mind) หรือจิตไร้สำนึก (Unconcious mind)
เหตุผลที่เป็นแบบนั้นเพราะว่า เมื่อเราตื่นจากฝันร้าย ร่างกายจะตื่นตัวและสดชื่นกว่าปกติ จาก อะดรีนาลีน ที่ถูกหลั่งออกมาตามธรรมชาติ รู้สึกสบายใจและโล่งใจเมื่อรู้ตัวว่าเรื่องทั้งหมดเป็นแค่ความฝัน
คล้ายๆกับความรู้สึกหลังจากที่เราแก้ปัญหาหรือคลี่คลายความกังวลใจได้แล้วทำให้เรารู้ตัวว่า แท้จริงแล้ว ความรู้สึกที่เก็บอยู่ในส่วนลึกของใจนั้นเป็นอย่างไรรู้สึกอย่างไร บางครั้งนักจิตวิทยาหรือ จิตแพทย์ ก็ใช้วิธีการช่วยเหลือผู้ป่วยด้วยการสอบถามผ่านความฝัน หรือวิธีสะกดจิตเพื่อดึงเอา จิตใต้สำนึกนึก ออกมาให้เกิดการยอมรับและก้าวผ่านเหตุการณ์ที่เจ็บปวดในชีวิต
ตัวอย่าง:
เรื่องราวความฝันของเบล ซึ่งฝันช่วงตี 3 - 4 ได้นั่งรสบัสส่วนตัวไปกัน 4 คนมีผู้ชายคนหนึ่งและแฟน เบลและเพื่อนสนิทชื่อ อเดล่า
รถบัสคันนั้นมีฝรั่งล่ำเป็นคนขับ ระหว่างทาง เหมือนมีโทรศัพท์จากที่บ้านตามเบลว่ารออยู่ จังหวะนั้นรถบัสได้จอดพัก 2 คนคู่ชาย-หญิง นั้นเดินลงไป เดินจากไปเหลือเบลกับอเดล่า
แล้วคนขับพาสองสาว ขับวนไปที่เปลี่ยวแบบตึกที่ไม่มีคน เหมือนเขาวงกต เจอผู้ชายอีกคนรออยู่ มันพาทั้งสองคน ลงหมายจะทำร้ายและข่มขืน จังหวะนั้นเบลหลุดออกมาได้ แต่มีสติ โทรหาผู้ชายคนนั้น บอกพิกัดขอร้องให้มาช่วยด้วย แต่ในฝันเหมือนเป็นการร้องขออย่างเดียว แบบไร้หนทาง ขณะเดียวกัน ก็เห็นผู้ชายสองคนนั้น จับล็อกอเดล่าไว้ เบลรู้สึกกลัวมาก เพราะรู้ว่าต้องเกิดเรื่องอะไรที่ไม่ดีที่สุด จะวิ่งหนีก็ได้ แต่ สุดท้ายเบลตัดสินใจเลือกช่วยเพื่อนไม่ว่าจะเกิดอะไรก็ตาม ในเคสที่ร้ายแรงที่สุด เบลหาท่อนไม้ยาวเจอและพุ่งเข้าฟาดหัวคนที่จับและฟาดที่ผู้ชายคนขับ
เรื่องราวไม่มีตอนจบ เพราะเบลกลัว รู้สึกเจ็บปวดมาก บังคับให้ตัวเองตื่นขึ้นมา นั่งกุมศีรษะ ความกลัวนั้นเหมือนเหตุการณ์จริง แต่ มันคือ 'ความฝัน'
วันต่อมา...เบลได้เล่าให้คุณหมอฟัง
คุณหมอได้ช่วยแกะรอยความฝันและดึงเอาความรู้สึกเบล ออกมา
ได้ความว่า เบลเพิ่งเลิกกับผู้ชายที่คบ เพราะไม่สามารถทนอยู่ในความสัมพันธ์แบบเรา 3 คน และก่อนเลิกมีการทะเลาะจบแบบไม่ดี
cr: pinterest :Bored panda
-ตีความจากความฝัน-
• ความรู้สึกลึกๆอยากให้ผู้ชายคนนั้นเป็นห่วง นึกถึงหรือเปล่า
• ความรู้สึกตอนที่เขาเลือกปกป้องแฟน
• เลยเอาไปฝันแบบ ปล่อยทิ้งกลางทางให้เคว้ง เผชิญความรู้สึกแย่ด้วยตัวเอง
• เพราะสุดท้ายเขาก็เลือกเปลือกทางสังคมที่เขาสร้างอย่างสวยงามเอาไว้
• เราแค่ไปเติมเค้าส่วนที่ขาด
สุดท้ายคนที่ต้องก้าวผ่านความเจ็บปวดตรงนั้น ก็คือ เบล การตัดสินใจหยิบไม้สู้คือ แสดงถึงการก้าวผ่านความรู้สึก ที่เจ็บปวดนั้นออกมาด้วยตัวเอง
จากเหตุการณ์นี้กลับมาที่ฟรอยด์ ผู้ที่ไม่เชื่อว่ามนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่ตัดสินใจอย่างมีเหตุผล และเป็นผู้กำหนดชีวิตของตนเอง
เนื่องจากประสบการณ์ส่วนใหญ่ของชีวิต อารมณ์ ความเชื่อ ความรู้สึก และแรงขับที่เป็นรากฐานของประสบการณ์ถูกเก็บไว้ภายใน 'จิตไร้สำนึก' ที่ซึ่งจิตรู้ตัว หรือ จิตสำนึกไม่สามารถเข้าถึงได้
แต่ส่วนที่ควบคุมไม่ได้นี้กลับมีอิทธิพลต่อพฤติกรรมและบุคลิกภาพของมนุษย์มากที่สุด
ในขณะที่จิตสำนึกเป็นเพียงส่วนน้อยของภาพรวมของจิตของบุคคลเท่านั้น โดยมีคำกล่าวว่า เมื่อเราตัดสินใจเลือกกระทำบางอย่างด้วยตนเอง จริงๆแล้วจิตไร้สำนึก ได้ตัดสินให้เราไปก่อนหน้านั้นแล้ว ไม่กี่วินาที ไม่ใช่เรา ผู้รู้ตัวที่เป็นผู้ตัดสินใจ
จิตมนุษย์แบ่งออกเป็น 3 ระดับคือ
1. จิตสำนึก (Concious)
เป็นส่วนที่รับรู้ความคิด ความรู้สึกและพฤติกรรมของตนเอง ใช้เหตุและผลทำงานประสานร่วมกับประสาทสัมผัสทั้งห้า เป็นเพียงแค่ส่วนเล็กน้อยที่ประกอบขึ้นเป็นบุคคล
2. จิตก่อนสำนึก จิตกึ่งสำนึก หรือ จิตใต้สำนึก (Pre-conscious/ Sub-conscious)
เป็นส่วนของจิตที่อยู่ภายใต้พื้นผิวของจิตสำนึกโดยตรงซึ่งประสบการณ์หรือความรู้บางอย่างถูกเก็บกดหรือฝังเอาไว้ ทำให้ไม่ปรากฎให้เห็นในจิตสำนึก แต่หากมีแรงกระตุ้นหรือถูกสืบค้นก็จะถูกปรากฏขึ้นมา
ภาพระดับการทำงานของจิต
3. จิตไร้สำนึก (Unconscious)
เป็นส่วนที่ใหญ่ที่สุดของภาพรวมของจิตบุคคล และมีอิทธิพลกับพฤติกรรมและบุคลิกภาพอย่างสูงสุด เป็นที่เก็บความต้องการตามสัญชาตญาณ ความรู้สึกหรือประสบการณ์ที่ถูกเก็บกดไว้ หากความปรารถนาที่ถูกเก็บกดไว้ในจิตไร้สำนึกไม่บรรลุผล อาจมีการแสดงออกในระดับจิตสำนึก ในรูปของ ความฝัน(dreams) การพลั้งหลุดคำพูด (parapraxes) อาการกลัว (phobias) หรือการเพ้อฝัน การสร้างวิมานในอากาศ (fantasy)
จึงมีการเปรียบเทียบภูมิลักษณ์ของจิตว่าเหมือนภูเขาน้ำแข็ง ที่มีส่วนที่รับรู้ได้เหนือน้ำเพียงเล็กน้อย ในขณะที่ส่วนใหญ่ถูกฝังไว้ใต้ผิวน้ำ
ขอบคุณภาพจาก: by histiricair-structural-iceberg.png by Jordangordanier, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/wcurid=1467156
รายการอ้างอิง:
- Freud's Structural and Topograpical Models of personality.Retrieves from http://allphych.com/phychology10
โฆษณา