วัคซีน Covid สำหรับเด็กอายุ 5 -11 ปี จำเป็นหรือไม่
จะฉีดดีหรือไม่ฉีดดี ฉีดแล้วจะมีอันตรายไหม
Vaccine จะไปเปลี่ยนแปลง DNA ของลูกเราหรือไม่
เดี๋ยวผมจะเล่าให้ฟัง
เป็นประเด็นยอดฮิตอีกประเด็นหนึ่งที่ถูกถามบ่อย
ทั้งจากหมอด้วยกันเอง พี่พยาบาล รวมถึงคนรอบๆ ตัว
เกี่ยวกับวัคซีนเด็ก 5-11 ปี
จากข้อมูลล่าสุดพบว่า วัคซีนไฟเซอร์สำหรับ
เด็ก 5-11 ปี ล็อตแรกได้เดินทางมาถึงประเทศไทยแล้ว
แล้วจากไทม์ไลน์ของกระทรวง วางแผนจะเริ่มฉีดวันที่ 1 กุมภาพันธ์นี้
ทำให้ทางโรงเรียนเริ่มให้ลงชื่อแสดงความจำนงค์ เข้ารับวัคซีน
มารู้จักวัคซีน Pfizer สำหรับเด็กอายุ 5-11 ปี กันก่อนดีกว่า
วัคซีน Pfizer สำหรับเด็กก็คือ ตัวเดียวกับของผู้ใหญ่
เพียงแต่ว่าลดขนาดลงจาก 30 ไมโครกรัม เหลือเพียง 10 ไมโครกรัม
เนื่องจาก วิจัยแล้วพบว่า ขนาด 10 ไมโครกรัม
ก็เพียงพอต่อการสร้างภูมิต้านทานต่อเชื้อโควิคในเด็กแล้ว
เนื่องจากขนาด 10 ไมโครกรัมมีปริมาณน้อยมาก
ทำให้มีปัญหาเรื่อง ดูดยาให้ตรงตามปริมาณที่เหมาะสม
ทางบริษัท Pfizer ก็เลยเปลี่ยนตัวBuffer ที่อยู่ในตัววัคซีน
เพื่อทำให้ดูดได้ง่ายขึ้นและเก็บในตู้เย็นได้นานขึ้น
จาก 4สัปดาห์ เป็น 10 สัปดาห์
และ เพื่อป้องกันความสับสนกับของผู้ใหญ่ จึงเปลี่ยนสีฝาขวดเป็น สีส้ม
ดังนั้น วัคซีน Pfizer ของเด็ก อายุ5-11 ปี ฝาจะเป็นสีส้ม
ซึ่งหลายๆคนยังมีความกังวลและลังเลเกี่ยวกับ
การฉีดวัคซีน Pfizer ว่าจะปลอดภัยดีหรือไม่ เรามาคลายข้อสงสัยกัน
Q1. ไม่ฉีด Vaccine ก็ได้ ให้เด็กระวังตัว เอา
A1 :
อย่างที่ทุกคนทราบมาตรการป้องกันส่วนบุคคล
ทั้งเรื่องของการใส่หน้ากาก เว้นระยะห่าง ล้างมือ
เด็กเล็กมีแนวโน้มที่ ที่จะให้ความร่วมมือและปฏิบัติตามได้น้อยกว่าผู้ใหญ่
ทำให้เด็กมีความเสี่ยงติดเชื้อมากกว่าผู้ใหญ่
โชคดีที่ก่อนหน้านี้เราพบว่าการติดเชื้อในเด็กที่มักจะไม่รุนแรง
ถ้ารุนแรง ก็มักพบในเด็กที่มีโรคประจำตัว
แต่จากเชื้อ omicron ที่มีความสามารถในการแพร่กระจาย
และติดเชื้อได้สูงขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มที่ยังไม่ได้รับวัคซีน
ทำให้พบว่าเด็กอายุต่ำกว่า 11 ปี ซึ่งยังไม่ได้ฉีดวัคซีน
กลายเป็นเป้าหมายหลักของเชื้อ Omicron
จากข้อมูลยืนยันตรงกันหลายประเทศทั้งใน แอฟริกาใต้ US และยุโรป (Ref 2+3)
พบว่ายอดจำนวนผู้ป่วยติดเชื้อโอไมครอน
มีสัดส่วนที่เป็นเด็กที่อายุต่ำกว่า 12 ปีสูงขึ้น อย่างเห็นได้ชัดเจน
เทียบกับการระบาดของสายพันธุ์ก่อนหน้านี้
เมื่อติดเชื้อเยอะก็ย่อมมี จำนวนเด็กป่วยหนักหรือเสียชีวิตเยอะขึ้น
ทำให้ยอดผู้ป่วยเข้าโรงพยาบาลโดยเฉพาะกลุ่มเด็กเล็ก มีอัตราส่วนที่สูงขึ้นชัดเจนดังกราฟที่ 2
Q2: ติดก็ไม่เห็นเป็นไรเลย covid รักเด็ก เอ็นดูเด็กอยู่แล้ว
โอกาสเสียชีวิตจากติดเชื้อโควิดในเด็กต่ำมากอยู่แล้ว
ทำไมต้องไปเสี่ยงกับผลข้างเคียงของวัคซีน
ที่อาจจะสูงกว่าโอกาสเสียชีวิตจากโควิด
A2
ถึงแม้ว่าเมื่อเด็กติด covid แล้วอาจจะป่วยไม่หนัก หรือไม่เสียชีวิต
จากข้อมูลในข้อที่ 1 พบว่า การระบาดระลอกใหม่ของสหรัฐ
มีจำนวนผู้เสียชีวิตที่เป็นเด็กสูงขึ้น
ซึ่งก็เป็นผลมาเนื่องจาก ยอดผู้ติดเชื้อรวมที่สูงขึ้น
ณ ปัจจุบัน การระบาดของโอไมครอน
ได้คร่าชีวิตเด็กชาวอเมริกันไปมากกว่า 1,000 รายแล้ว
โดยโอกาสเสียชีวิตจากโควิด อยู่ที่ประมาณ 1 ใน 2-4 หมื่นคน
ซึ่งสูงกว่าโอกาสเสียชีวิต จาก การฉีด Vaccine
จากข้อมูลใน USA ฉีด Vaccine Pfizer ให้เด็ก 5-11 ปี ไปแล้ว
7.2 ล้าน dose (Ref 5) มีเด็กเสียชีวิต หลังฉีด 2 คน
ซึ่งทั้ง 2 คนเป็น ที่มี Complex medical history
เป็น สมองพิการ ชัก ไม่มีเด็กที่แข็งแรงเสียชีวิตแม้แต่คนเดียว
ดังนั้น จากข้อมูล จะพบว่า
โอกาสเสียชีวิตจากติดเชื้อโควิด = 1 ใน 2-40000 คน
โอกาสเสียชีวิตจาก วัคซีน Pfizer = 1 ใน 1.8 ล้านคน
Q3: ถ้าเด็กติด covid ขึ้นมาแล้ว
รู้ไหมว่าจะมีผลแทรกซ้อน และ ความผิดปกติในระยะยาวอะไรบ้าง
A3: Covid ทำให้เกิดอันตรายแก่ เด็ก ได้ 3 ระยะ
1. ระยะที่ยังมีเชื้อในร่างกาย ==> ลงปอด และทำลายอวัยวะต่างๆ
อันนี้ตรงๆตัว แม้ว่าเด็กมีโอกาสเกิดโรครุนแรงและเสียชีวิต น้อยกว่าผู้ใหญ่
ทำให้ ประโยชน์ด้านนี้ เยอะพอสมควร
แต่อาจจะไม่ชัดเจนเท่าผู้ใหญ่ หรือ ผู้สูงอายุ
แต่การฉีดวัคซีน ก็ลดโอกาสในการป่วยหนักได้มากกว่าไม่ฉีดชัดเจน
และพบว่าในเด็กที่ติดโควิด มีโอกาสในการเป็นเบาหวานมากขึ้น 2.66 เท่า
เมื่อเทียบกับเด็กที่ไม่ติดโควิด
2. Long covid syndrome แม้ว่าเชื้อจะตาย
แต่ก็อาจจะยังฝากรอยแผลไว้ในร่างกาย
ทำให้ยังคงมีอาการผิดปกติ หลงเหลืออยู่
ซึ่งพบบ่อยกว่าในผู้ป่วยที่อาการหนัก
แต่ผู้ป่วยที่อาการป่วยน้อยก็พบได้
อาการ Long covid syndrome ที่พบในเด็ก ได้แก่
- การรับรู้ การดมกลิ่นผิดปกติ จนมีผลต่อการทานอาหาร
และอาจจะมีผลต่อทั้งพัฒนาการการเติบโตและการเรียนรู้ได้
- อ่อนเพลีย ปวดข้อ ไม่มีแรง
- มึนงง สมองตื้อ จนอาจจะมีผลต่อการเรียนรู้ได้
Ref: (8-10)
3. MIS-C
Misc คือ อะไร : ภาวะการอักเสบทั่วร่างกายหลังหายป่วยจากโควิด
โดย เราพบว่า มีเด็กกลุ่มหนึ่ง
หลังจากที่ติดโควิดจนหายไม่เหลือเชื้อในร่างกายแล้ว
แต่มีอาการแทรกซ้อนตามหลังการติดเชื้อ ประมาณ 2-6 สัปดาห์
อาการแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นเป็นผลจากการอักเสบในอวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกาย
เนื่องจาก ระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ ไปทำลายร่างกายทั่วร่าง
ทั้ง หัวใจ ปอด ไต สมอง จนอวัยวะต่างทำงานบกพร่อง
และอาจมีภาวะแทรกซ้อนรุนแรงถึงแก่ชีวิตได้
จากรายงานของ US ภาวะนี้
พบได้ตั้งแต่ในเด็กอายุ 1-15 ปี อายุเฉลี่ย อยู่ที่ 8 ปี
โดบพบบ่อยที่สุดในช่วงอายุ 5-11 ปี
เด็กป่วยภาวะ MIS-C ส่วนใหญ่ เป็นเด็กปกติที่ไม่มีโรคประจำตัว
ถ้ามีก็คือ โรคอ้วน Ref : (11-13)
แม้ว่าจะพบไม่บ่อย คือ
1 ใน 3-4000 คน ถึง 1 ใน 5 หมื่น (ref 14) แล้วแต่ประเทศ
แต่อาการรุนแรง ผลการรักษาไม่ดี โดยพบว่า
ส่วนใหญ่ มีอวัยวะอักเสบรุนแรง มีอวัยวะล้มเหลวหลายระบบ
ทั้ง ชัก หัวใจวาย Shock ไตวาย ทำให้มีอัตรา
- เข้ารักษาใน ICU (61%)
- อัตราตายที่สูงประมาณ 2%
เรียกว่า
รอดจากโควิดลงปอด --> ก็เจอ Long covid
พ้นจาก Long covid--> ก็ลุ้นกับ Mis-C อีกเด้ง
กว่าจะชัวร์ว่าน่าจะรอดจากโควิดแน่ๆ น่าจะกินเวลาร่วมๆ 2 เดือน
และจะเห็นได้ว่า
> Covid ลงปอด เกิดในเด็กไม่แข็งแรง หรือ มีโรคประจำตัว
> Long covid เกิดได้ในเด็กทุกคนที่ติดโควิตไม่ว่าจะป่วยหนักหรือป่วยน้อย
แต่ป่วยหนักมีโอกาสเจอและรุนแรงมากกว่า
> Mis-c เกิดในเด็กแข็งแรงดี ไม่มีโรคประจำตัวได้
ดังนั้น
- ไม่ว่าจะเด็กแข็งแรง หรือไม่แข็งแรง
- จะป่วยหนัก หรือ ป่วยน้อย
ก็มีโอกาสเจอภาวะแทรกซ้อนกันถ้วนหน้า
Q4 : การฉีดวัคซีนจะช่วยลดอะไรได้บ้าง และมีประสิทธิภาพขนาดไหน
A4 :
เนื่องจาก Vaccine ที่ผ่านการอนุมัติที่ใช้ในเด็ก 5-17 ปีในประเทศไทย
มีเพียงชนิดเดียวก็คือ Pfizer ซึ่งมีข้อมูลศึกษาวิจัยในระยะที่ 1,2และ 3
ที่ตีพิมพ์ใน lancet ดังนี้
กลุ่มประชากร อายุ 5-11 ปี
Phase 1 : ทำในเด็ก 48 คน พบว่าขนาดยา ที่เหมาะสมคือ 10 ug
Phase 2 -3 ทำในเด็ก 4 ประเทศคือ US + Spain +
Finland + Poland จำนวน 2285 คน
อายุเฉลี่ย 8 ปี เป็น
Asian Race 6 % และ มีโรคประจำตัว ถึง 20 %
ผลการศึกษา
- ไม่พบผลข้างเคียงที่รุนแรง
ผลข้างเคียงที่พบจากการฉีดวัคซีน
ส่วนใหญ่เป็นเรื่องของ อาการปวดบวมแดงร้อนเฉพาะที่
นอกนั้นก็จะเป็นเรื่องของไข้ปวดเมื่อยตามตัวปวดหัว
ซึ่งมักจะหายเองภายใน 1-2 วัน
- เมื่อวิเคราะห์ถึงประสิทธิภาพของวัคซีน เทียบกับกลุ่มที่ได้วัคซีนหลอก
พบว่าวัคซีน Pfizer 10 ug มีประสิทธิภาพ
ในการป้องกันการติดเชื้อ(เดลต้า) ได้สูงถึง 90.7 เปอร์เซ็นต์
และสามารถกระตุ้นภูมิได้สูง
โดยมีระดับ Neutralizing Ab ใกล้เคียงกับผู้ใหญ่ที่ฉีด 30ug ครบ 2 dose
- ผลการฉีด vaccine ต่อ โอกาสการเกิด long covid syndrome
ไม่มีข้อมูลในเด็ก แต่ข้อมูลในผู้ใหญ่ พบว่า คนที่ได้รับ vaccine ครบ 2 เข็ม
ลดโอกาสการเกิด long covid syndrome ได้ถึง 50%
(odds ratio 0·51 [95% CI 0·32–0·82]; p=0·006)
- ผลการฉีด vaccine ต่อ โอกาสการเกิด MIS-C
จากจำนวนผู้ป่วยที่เป็น MISC ใน US จำนวน 102 คน
ตั้งแต่ 1ก.ค.- 9 ธ.ค. 64
พบว่า การฉีดวัคซีน PZ 2 เข็มในเด็กวัยรุ่น (12-18ปี)
** สามารถป้องกันการเกิดภาวะ MIS-C ได้สูงถึง 91% **
และถ้าเป็น MIS-C ขึ้นมา ก็ลดโอกาสที่จะ
- ป่วยหนักต้องเข้า ICU จาก 63 % (ถ้าไม่ฉีด) เหลือเพียง 20%
- ป่วยหนักมากๆๆ จนต้องใช้เครื่องช่วยหายใจหรือหัวใจเทียม
ไม่ฉีด 39% VS 0%
หมายความว่า
* ผู้ป่วย Mis-c ที่มีอาการรุนแรง ทั้งหมด เป็นเด็กที่ไม่ได้ฉีด vaccine
เด็กที่ฉีด Vaccine ต่อให้เป็น MIS-C ก็ไม่มีใครป่วยหนักมากๆๆ แม้แต่รายเดียว *
** ดังนั้น จะเห็นได้ว่า
การฉีดวัคซีน จะลดโอกาสเกิดฝันร้ายของพ่อแม่ได้ครบทั้ง 3 อย่างครับ **
Q5 : Vaccine m-RNA เป็นเทคโนโลยีใหม่ไม่เหมาะกับเด็กเล็ก
ฉีดไปแล้ว มีผลข้างเคียงรุนแรง เช่น กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ
ในระยะยาว อาจจะเกิดเป็นมะเร็ง DNA เปลี่ยน รู้หรือเปล่าเนี้ย
A5-1 :
สำหรับผลข้างเคียงของวัคซีน mRNA
มีข้อมูลของกรมควบคุมโรคของ USA พบว่า
ต้น ธค.64 USA ฉีดวัคซีนPfizer ให้เด็กอายุ 5-11 ปี
ไปแล้ว 7.1 ล้านโดส ประมาณคร่าวๆ ก็ 3.6 ล้านคน
มีเด็กเอเชีย อยู่ 7 % (2.5 แสนคน)
จาก ระบบรับแจ้งผลข้างเคียง (VAERS)
คล้ายๆกับในหมอพร้อมของไทย พบว่า
ส่วนมาก ผลข้างเคียง มักจะเกิดในช่วง 3 วันแรก
พบว่า แจ้งว่ามีผลข้างเคียง 3233 คน แบ่งเป็น
- รุนแรง 81 คน ไม่รุนแรง 3150 คน เสียชีวิต 2 คน
นั่น คือ มีเคสรุนแรงเพียง 83 คน จากจำนวนเด็กกว่า 3.6 ล้านคน
โดยอาการรุนแรงที่เจอ เป็นพวก ไข้ อาเจียน ปวดเมื่อยตามตัว
- จาก 81 ราย มีอาการ ร้ายแรง 22 คน คือ
= มีอาการชัก 8 คน
= กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ แจ้งมา 14 คนแต่ตรวจยืนยันแล้ว 8 คน
เป็น ชาย 4 คน ญ 4 คน
เกิดใน dose แรก 2 คน dose 2 6 คน
หายแล้ว 5 คน ทั้งหมดอาการไม่รุนแรง
- เสียชีวิต 2 คน
เด็กที่เสียชีวิต หลังฉีด 2 คน ทั้ง 2 คนเป็น ที่มี Complex medical history
เป็น สมองพิการ ชัก สุขภาพที่ไม่ค่อยดีอยู่แล้วก่อนจะฉีดวัคซีน
และจากรายงานล่าสุด เมื่อฉีดมากขึ้น เพิ่มเป็น 8.7 ล้านโดส
หรือประมาณ 4.3 ล้านคน
พบว่า เจอผลข้างเคียงมากขึ้นเป็น 4,249 คน (คิดเป็น 0.1%ของเด็กที่ฉีดไป)
ใน 4249 คน พบว่า 97.6 % ไม่รุนแรง
2.3% รุนแรง (คือ เจอแค่ 100 คน จาก 4.4 ล้านคน)
ซึ่งอาการที่เจอ ก็คือ พวกไข้ อาเจียน ปวดหัว
เจออาการร้ายแรงจริงๆ ก็คือ
- ชัก 12 คน (แต่ new onset of seizure แค่ 5 ราย)
- กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ 11 คน (แจ้งมา 15 แต่ตรวจยืนยันมี 11 คน)
11 คนนี้ หายแล้ว 7 คน กำลังจะหายอีก 4 คน
สรุปคือ
จากการฉีด Pfizer ให้แก่เด็ก 5-11 ปี จำนวน 8.7 ล้านโดส
** เด็กที่ฉีด 99.9% ไม่มีผลข้างเคียงที่รุนแรง **
0.1% มีผลข้างเคียงรุนแรง
ซึ่งผลข้างเคียงรุนแรงที่เจอ ก็คือ อาการ พวกไข้ อาเจียน ปวดหัว
มีอาการร้ายแรงประมาณ 4-5 ราย ใน 1ล้านคน
เจอกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบแค่ 1.25 คน/ ล้านโดส
( เมื่อเทียบกับติดเชื้อโควิดจริง
มีโอกาสเกิดกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ 1500 : 1 ล้านคน )
** และ ไม่มีเด็กที่แข็งแรงดี เสียชีวิตหลังจากฉีดวัคซีน แม้แต่คนเดียว **
A5-2 : สำหรับ m-RNA ไปเปลี่ยน DNA นั้น
ณ ขณะนี้ เราฉีด m-RNA ไปแล้วทั่วโลก มากกว่า 2 พันล้านโดส
มีการติดตามผลข้างเคียง จากประเทศทาง Europe และ US
ที่เป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว
มาประมาณ 18 เดือน มีการตีพิมพ์และเก็บข้อมูลจำนวนมาก
ยังไม่พบข้อมูลที่ทำให้ DNA เปลี่ยนแปลงไปครับ
และถ้าดูจากกลไกการออกฤทธิ์ของ vaccine m-RNA จะพบว่า
เมื่อ m-RNA เข้า cell แล้ววิ่งไปที่ โรงงานผลิตหนาม
โดยที่ไม่เข้า Nucleus ที่มี DNA
ดังนั้นจึงไม่มีโอกาสเปลี่ยน DNA ได้ครับ
และ mRNA ที่เข้าไปจะถูกสลายตามกระบวนการปกติของร่างกายอยู่แล้ว
เพราะ ร่างกายเรา เวลาจะผลิตโปรตีนอะไร
ก็ต้องผ่านการสร้าง mRNA อยู่แล้ว
คิดในทางกลับกัน ถ้าm-RNA อยู่ในร่างกายเราตลอดไม่หายไปไหน
เราคงมีภูมิตลอดเวลา ไม่ต้องเสียเวลาไป boost เข็ม 3 และ เข็ม 4 กันหรอก
สำหรับผลข้างเคียงระยะยาว 5-10 ปี
เป็นประเด็นเดียวที่ไม่สามารถตอบได้ ณ ขณะนี้
เนื่องจากมีข้อมูลไม่เพียงพอ เพราะต้องอาศัยเวลาเป็นเครื่องพิสูจน์
แต่ถ้าจะรอให้มีข้อมูลที่ชัดเจนก่อน
เด็กอาจจะติดโควิดจนเกิดผลเสียตามที่ได้กล่าวมาข้างต้น
สำหรับคนที่กังวลเกี่ยวกับเรื่องของผลข้างเคียงระยะยาว
ก็อาจจะเลือกฉีดวัคซีนเชื้อตาย
เช่นชิโนฟาร์มที่มีรายงานเฟส 1 เฟส 2 ตีพิมพ์ลงใน lancet
และอนุมัติใช้แล้วในหลายประเทศ ทั้งจีน บาห์เรน ชิลี กัมพูชา
แต่ไม่มีข้อมูล Phase 3 และข้อมูลการใช้งานจริงว่าได้ผลหรือไม่ในเด็ก
และไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องของการลดโอกาส
ในการเกิด Long covid และ MIS-C ได้หรือไม่
Q6 : ปิดแต่โรงเรียน แล้วเด็กจะได้เรียนเมื่อไร การเรียนรู้ของเด็ก ก็สำคัญนะ
A6 :
ใช่เลยครับ เพราะเด็กโดยเฉพาะเด็กเล็ก
มีช่วงเวลาวัยทองในการศึกษาเรียนรู้ทักษะในด้านต่างๆ ทั้ง
กีฬา ดนตรี มนุษยสัมพันธ์กับเพื่อนในวัยเดียวกัน
ซึ่งไม่สามารถเรียนทางออนไลน์ได้
ดังนั้นการที่จะทำให้เด็กสามารถกลับมาเรียนได้อย่างต่อเนื่อง
ไม่ต้องเปิดๆปิดๆ คือ สิ่งที่สำคัญและจำเป็น ต่อ อนาคตของชาติ
ปัจจัยหลักก็คือการฉีดวัคซีน
ซึ่งจะช่วยทำให้เด็กไม่ป่วยหนัก ไม่เจอ Long Covid หรือ MIS-C
อีกทั้งเมื่อฉีดวัคซีนได้ครอบคลุมมากพอ
โอกาสเกิดการระบาด ในวงกว้างก็จะลดลง
สรุป
เด็กอายุ 5-11 ปี ก็มีความจำเป็นที่จะต้องได้รับวัคซีนไม่แตกต่างจากผู้ใหญ่
แต่ประโยชน์หลักๆอาจจะไม่ใช่เรื่องของการลดความรุนแรงโรค
แต่เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการติดเชื้อโควิด
และทำให้เด็กสามารถกลับมาเรียนได้อย่างต่อเนื่องไม่สะดุด
การเลือกชนิดของวัคซีนที่จะฉีด ก็คงแล้วแต่ว่า
จะเชื่อใจ (believe) ในวัคซีนเชื้อตาย ที่ใช้เทคโนโลยีเก่า
ปลอดภัย โดยมีเวลา+ข้อมูลในอดีตเป็นที่พิสูจน์
แต่ไม่มีข้อมูลการวิจัยรองรับว่ามีประสิทธิภาพและปลอดภัยจริง
หรือเชื่อมั่นในวิทยาศาสตร์ (trust)
มั่นใจในเทคโนโลยีใหม่อย่าง m-RNA ที่มีงานวิจัยรองรับ
ทั้งด้านประสิทธิภาพครบทุกด้าน และความปลอดภัยระยะสั้น
แต่ในระยะยาว ยังไม่มีใครตอบได้ว่าจะปลอดภัยจริงไหม
คงต้องชั่งใจ ระหว่าง ประสิทธิภาพและความปลอดภัย ที่ได้รับ
ดังนั้น ถ้าวันเด็กที่ผ่านมายังไม่ได้ให้ของขวัญอะไรกับลูก
พาเขาไปฉีดวัคซีน เป็นของขวัญแทนสิครับ
เพราะ vaccine จะอยู่ช่วยป้องกันร่างกายเขาตลอดทั้งชีวิต
โดยเฉพาะเมื่อโควิคกลายเป็นโรคประจำถิ่น
Resource and Reference
- 31
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
