นี่คือรูปวัดเรียวอันจิ (竜安寺) เมืองเกียวโต ประเทศญี่ปุ่น อายุร่วมหกร้อยปีแล้ว
เป็นวัดที่มีชื่อเสียงมากในทางศิลปะ นักเรียนสถาปัตยกรรมจะรู้
การจัดสวนหินในวัดนี้ถือว่าสุดยอดแห่งความเรียบง่าย และสะท้อนปรัชญาเซนอย่างชัดเจน
สตีฟ จ๊อบส์ ผู้ชื่นชมความเรียบง่ายของวิถีเซน ชอบมาหลบมุมที่ดินแดนแห่งเซนบ่อยๆ เขารักวัดเรียวอันจิมาก
เขากล่าวว่า "I have always found Buddhism, Japanese Zen Buddhism in particular, to be aesthetically sublime. The most sublime thing I've ever seen are the gardens around Kyoto. I'm deeply moved by what that culture has produced, and it's directly from Zen Buddhism."
aesthetically sublime คือสุดยอดสุนทรีย์
จึงไม่น่าแปลกที่ปรัชญาการออกแบบของ Apple ก็คือปรัชญาเซน
อาจารย์ 'mentor' ของผม อาจารย์แสงอรุณ รัตกสิกร แห่งคณะสถาปัตย์ฯ จุฬาฯ ก็ยกย่องสถาปัตยกรรมญี่ปุ่นมาก ท่านกล่าวว่ามันเข้าถึงธรรมชาติ เรียบง่าย เทคนิคการเข้าไม้จัดว่าเยี่ยมยอด หน้าที่ใช้สอยที่ต้านแผ่นดินไหวก็ดี ความงามของวัสดุปรากฏให้เห็นชัดเจน
อาจารย์แสงอรุณชื่นชมวัดเรียวอันจิและการจัดสวนหินที่นั่น ท่านว่า "ความงามของเรียวอันจิไม่ขึ้นกับตำราใด ๆ และไม่ขึ้นต่อประวัติศาสตร์ เพราะวิธีสร้างความงามแบบนี้ไม่เคยมีมาก่อน และมันอยู่มาจนถึงปัจจุบันนี้ ไม่ใช่ในฐานะแบบโบราณสถาน ผลของความงามที่ปรากฏขึ้นเช่นนี้เป็นเพราะผู้สร้างสวนแห่งนี้ได้ยกสภาวะของจิตของตนขึ้นด้วยการฝึกฝนจิตแบบเซน
เมื่อจิตสะอาดและหลุดจากกายหยาบ ความงามที่เกิดขึ้นจึงเป็นความงามที่อยู่ในสภาพละเอียด และยากที่จะพรรณนาด้วยถ้อยคำของมนุษย์กายหยาบอย่างเรา ๆ สวนแห่งนี้ไม่ได้สร้างขึ้นเพื่อให้คนทั่วไปดู แต่สร้างขึ้นเพื่อการอบรมฝึกฝนจิตของภิกษุในวัด เพื่อการค้นหา 'จิตเดิมแท้' ของตน"
ธรรมชาติเดิมของสรรพสิ่งก็คือ 'สัจจะ' ของมัน ธรรมชาติมนุษย์ก็คือจิตเดิมแท้
ดังนั้นคนทำงานศิลปะก็ควรเคารพและรักษาสัจจะของสิ่งที่ใช้รังสรรค์งาน ยกตัวอย่างการออกแบบสถาปัตยกรรม เมื่อใช้วัสดุใด ก็เคารพธรรมชาติของมัน เช่นเมื่อใช้อิฐก็เคารพความเป็นอิฐ ไม่ทาสีทับให้เสียความเป็นอิฐ เมื่อใช้ไม้ก็สำแดงความเป็นไม้ออกมาให้ดีที่สุด เมื่อใดก็ตามที่เราบิดเบือนธรรมชาติของมัน ก็เท่ากับเราตบหน้าธรรมชาติ และหลอกตัวเอง
อาจารย์แสงฯพูดถึงคนที่จัดสวนโดยวางนกกระยางพลาสติกในบ่อน้ำว่า ถ้าไม่มีปัญญาเรียกนกกระยางจริงมา ก็อย่าใส่นกพลาสติกเลย มันดูไร้สุนทรีย์อย่างยิ่ง ไร้รสนิยมอย่างที่สุด อีกทั้งกล่าวถึงพวกที่ทำสวนหินญี่ปุ่นในกรุงเทพฯว่าเป็นของแปลกปลอม เพราะบ้านเราเป็นแหล่งน้ำท่วม มีแต่ดินกับโคลน ไม่มีหินแบบญี่ปุ่น และมองพวกที่สร้างเรือนสมัยใหม่ แล้วสร้างเรือนไทยปลอม ๆ มาโปะทับลงไปว่า "ไร้สาระ เพราะมันปราศจากตรรกสัจ"
คนที่ชื่นชอบปรัชญาเซนจะเข้าใจศิลปะได้ง่ายขึ้น เพราะศิลปะที่ดีคืองานที่เรียบง่าย
ผมเองเคยไปนั่งในมุมหนึ่งของวัดนี้ บรรยากาศมันช่างสงบสงัดจริงๆ
และระลึกถึงคำสอนของอาจารย์แสงอรุณที่ว่า การกวาดทรายเป็นริ้วและการวางก้อนหินล้วนมีความหมาย เช่น ริ้วคลื่นคือสายน้ำ หินคือภูเขา ความอ่อนและความแข็งประสานเป็นหนึ่งเดียว
ทันใดนั้นก็พบว่ามันไม่ใช่การจัดสวนธรรมดา มันคือการเชื่อมตัวตนกับจักรวาล
[ติดตามข้อเขียนของ วินทร์ เลียววาริณ ได้ทุกวันที่เพจ https://bit.ly/3amiAvG และ blockdit.com]
- 13
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
