หัวใจอีสานคือธาตุพนม
____ก่อนอื่นต้องอธิบายว่าเนื้อหาที่จะเขียนต่อไปนี้อาจจะเป็นเพียงทัศนะของผู้เขียนเองจากข้อมูลที่ศึกษาจากการอยู่ในพื้นที่ของชุมชนและข้อมูลทางวัตถุที่ชุมชนให้ความสนใจ ไม่มีข้อมูลเชิงลึกหรือแหล่งอ้างอิงจากเอกสารสำคัญ
____การรับรู้ความเป็นศูนย์กลางทางศาสนาของอีสานในอดีตหรือเเม้แต่ในปัจจุบัน ต้องยอมรับว่าอาจจะไม่ใช่พุทธมณฑลในปัจจุบัน ความเป็นอีสานผูกพันกับพระธาตุพนมเป็นหลัก
____ที่กล่าวอย่างนี้ไม่ใช่ว่าในพื้นที่อีสานไม่มีเจดีย์อื่นเลยนอกจากพระธาตุพนมหรือเกิดจากการเดา แต่เพราะฟังเรื่องราวชั้นตำนานการสร้างบ้านแปงเมืองรวมถึงตำนานสถานที่สำคัญ แม้สถานที่เหล่านั้นจะอยู่ห่างจากพระธาตุหลายร้อยกิโลเมตร แต่กลับมีเรื่องราวในอดีตที่ล้วนถูกผูกเกี่ยวไว้กับพระธาตุพนมทั้งสิ้น
___ตำนานสถานที่เหล่านั้นมีการเล่าเรื่องที่เหมือนกัน คือ ยกตัวอย่างหมู่บ้านแห่งหนึ่งชื่อว่า บ้านขาม(ส่างลึก) (ส่าง=บ่อน้ำ) อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ จุดเด่นของหมู่บ้านนี้คือการที่มีบ่อน้ำที่ถูกขุดด้วยมือของชาวบ้าน เป็นบ่อน้ำที่ใช้สำหรับอุปโภคและบริโภคของชุมชน เชื่อกันว่ามีความลึกมาก แต่ตำนานเรื่องความลึกคงไม่กล่าว ณ ที่นี้ สำหรับเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับพระธาตุพนม กล่าวว่า
___มีกลุ่มชาวบ้านนำโดยพระสงฆ์ 1 รูป ได้ข่าวการสร้างพระธาตุพนมเพื่อบรรจุพระอุรัคธาตุของพระพุทธเจ้าที่ภูกำพร้า กลุ่มคนกลุ่มนี้จึงเตรียมข้าวของมีค่าเพื่อจะไปร่วมฉลองการก่อสร้างพระธาตุ เดินเท้ารอนแรมจนมาถึงป่ามะขามพื้นที่กว้าง จึงนักพักผ่อน ในระหว่างที่พักระหว่างทางเจอผู้คนเดินสวนทางกลับมาได้ข่าวแจ้งว่าการฉลองพระธาตุพนมสำเร็จแล้ว จึงเป็นเหตุให้กลุ่มชนที่ตั้งใจจะเดินทางไปร่วมฉลองนั้นเลือกที่จะตั้งหมู่บ้าน ณ บริเวณนั้นแทนการเดินทางกลับหรือไปต่อ จึงเกิดเป็นชุมชนใหม่ในภายหลัง
___หรือแม้กระทั้งตำนานการสร้างพระพุทธรูปภูค่าว อำเภอสหัสขันธ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ ได้กล่าวถึงการเดินทางไปเพื่อร่วมฉลองพระธาตุพนมเช่นเดียวกัน กลุ่มชนผู้เดินทางได้นำของมีค่าจำนวนหนึ่งเพื่อนำไปบูชาพระธาตุ ในระหว่างเดินทางได้ทราบข่าวการฉลองพระธาตุเสร็จแล้วจึงเลือกที่จะเดินทางกลับ แต่ด้วยตั้งใจนำสมบัติไปบูชาพระธาตุแล้วจึงฝั่งสมบัตินั้นไว้ ณ จุดที่เดินทางถึงพร้อมสร้างพระพุทธรูปปางไสยาสน์ตะแคงซ้าย โดยมีตำนานรองรับว่าหากใครเดินตามเส้นทางที่พระเนตรของพระพุทธรูปมองไปก็จะเจอสมบัติที่ฝั่งเอาไป
___นอกจากอิทธิพลของพระธาตุที่มีต่อการสร้างบ้านแปงเมือง แม้ลักษณะการใช้งานในพิธีกรรม โดยเฉพาะการสร้างธาตุน้อยหรือเจดีย์บรรจุอัฐิของผู้ตาย ชาวอีสานจะนำไม้ทั้งต้นมาถาก ตัด ให้เป็นทรงทรงสี่เหลี่ยมคล้ายกับพระธาตุพนม แล้วบรรจุอัฐิภายในธาตุไม้น้อยนั้น ลักษณะนี้ปัจจุบันเหลือจำนวนน้อย
___ในด้านสถาปัตยกรรม มีการสร้างพระธาตุพนมจำลองตามพื้นที่ต่างๆหรือสร้างในลักษณะเลียนแบบตามศิลปะของอาณาจักรศรีโคตรบูรณ์ซึ่งเชื่อเป็นลักษณะของศิลปะล้านช้างในภายหลัง เจดีย์ทรงสีเหลี่ยมยอดคล้ายดอกบัวได้รับความนิยมอย่างมากในสองฝั่งแม่น้ำโขง เช่น พระธาตุหลวงที่เวียงจันทร์ สปป.ลาว พระธาตุอิงฮังที่แขวงสะหวันนะเขต สปป.ลาว พระธาตุเรณูนคร จังหวัดนครพนม และอีกหลายที่ที่ไม่ได้กล่าว การสร้างจำลองพระธาตุพนมแม้ในสมัยรัชกาลที่ 3 ก็ได้รับการสร้างในกรุงเทพมหานคร สำหรับนัยยะในการสร้างผู้เขียนคงไม่กล่าวในที่นี้
___ในด้านความศรัทธา ปัจจุบันยังคงมีประเพณีการเดินธุดงค์เท้าจาริกไปแสวงบุญ ณ พระธาตุพนมช่วงเดือนแห่งวันมาฆบูชาประจำทุกปี นับตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
___จะเห็นได้ว่าพระธาตุพนมมีความสำคัญในแง่การรับรู้ของชาวอีสาน ทั้งความเป็นศูนย์กลางพุทธศาสนา ศูนย์กลางจิตใจ ศูนย์กลางความรู้งานเชิงช่างแขนงต่างๆ สืบเนื่องกันมาก่อนเรื่องรัฐชาติจะเกิดขึ้น
___อย่างไรก็ตามแต่แม้ในทางงานวิชาการ งานด้านโบราณคดีจะมีการสืบค้นหลักฐานการก่อสร้างว่ามีอายุไม่ได้มากไปถึงยุคพุทธกาลก็ตาม แต่ศรัทธาของชาวพุทธที่เชื่อว่าพระธาตุแห่งนี้คือที่บรรจุพระอุรังคธาตุนั้น เป็นชุดความรู้ที่เหนียวแน่น และยังไม่มีหลักฐานหรือข้อมูลใดที่จะทอนความศรัทธาของชาวสองฝั่งโขงให้หายไปจากพระธาตุพนมได้เลย
มงคลคุณ
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
