เรื่องกุศโลบายเป็นบทพระราชนิพนธ์บทละครพูดโดยแปลจากภาษาอังกฤษเรื่อง The Royal Family เมื่อปีพุทธศักราช 2464 โดยมีเนื้อหาธีมหลักของเรื่องเกี่ยวกับการเลือกคู่ครองด้วยตนเองโดยไม่ใช่การคลุมถุงชน การแต่งงานด้วยใจรักและผัวเดียวเมียเดียว ผ่านการช่วยเหลือของพระคาดินัลวางอุบายให้ชายและหญิงได้สมหวังในความรัก