ประวัติ Vladimir Putin ตอนที่ 7 : Operation Energy
ทางตะวันออกของมอสโก เหนือเทือกเขาอูราล เป็นที่ตั้งบนที่ราบกว้างใหญ่ของแอ่งน้ำมันไซบีเรียตะวันตก นับตั้งแต่นักธรณีวิทยาของสหภาพโซเวียตค้นพบแหล่งน้ำมันและก๊าซขนาดใหญ่ที่นั่น ภูมิภาคนี้จึงกลายเป็นพลังงานเบื้องหลังความทะเยอทะยานระดับโลกของจักรวรรดิโซเวียต
ประวัติ Vladimir Putin ตอนที่ 7 : Operation Energy
เหล่าวิศวกร นักขุดเจาะ และนักธรณีวิทยาที่พัฒนาพื้นที่รกร้างว่างเปล่าเหล่านี้ได้รับการยกย่องว่าเป็นวีรบุรุษของสหภาพโซเวียต พวกเขาต่อสู้กับน้ำแข็งและอุณหภูมิที่ลดลงของฤดูหนาวเพื่อสร้างแท่นขุดเจาะและท่อส่งน้ำมันข้ามภูมิประเทศที่กลายเป็นทะเลสาบที่ผ่านไม่ได้และแอ่งน้ำที่มียุงระบาดในฤดูร้อน
แรงงานและหยาดเหงื่อแรงกายของพวกเขาช่วยเปลี่ยนสหภาพโซเวียตให้กลายเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจเมื่อปลายทศวรรษที่ 80 กลายเป็นผู้ผลิตน้ำมันและก๊าซรายใหญ่ที่สุดของโลก
นั่นทำให้น้ำมันและก๊าซที่สกัดได้ส่วนใหญ่จำหน่ายในประเทศในราคาที่คงที่ โดยให้เงินอุดหนุนการผลิตรถถังและอาวุธอื่น ๆ จำนวนมากเพื่อเป็นอาวุธแก่จักรวรรดิโซเวียตในการต่อต้านตะวันตก
โดยเฉพาะอย่างยิ่งการส่งออกน้้ำมันที่ถูกจับตามองโดย KGB ผลกำไรที่ Soyuzneftexport ผู้ส่งออกน้ำมันผูกขาดของสหภาพโซเวียตสร้างขึ้นมาจากความแตกต่างระหว่างราคาน้ำมันในโซเวียตกับราคาโลก ซึ่งต่างกันถึงหกเท่า
มันเป็นเงินทุนที่สำคัญมาก ๆ ของจักรวรรดิโซเวียต ที่ใช้เป็นทุนในการโจมตีตะวันออกกลางและแอฟริกา รวมถึงมาตรการเชิงรุกเพื่อขัดขวางตะวันตก
เมื่อสหภาพโซเวียตล่มสลายและสายการบังคับบัญชาของกระทรวงน้ำมันพังทลาย อุตสาหกรรมน้ำมันได้แตกออกเป็นสี่บริษัทที่แยกจากกัน Lukoil , Yukos , Surgutneftegaz และ Rosneft
แม้ว่าบริษัทเหล่านี้จะยังถูกควบคุมโดยรัฐในนาม แต่ส่วนใหญ่ถูกควบคุมโดยกรรมการ เหล่านายพลที่เคยบริหารสมัยโซเวียต ขณะที่กลุ่มอาชญากรที่อาละวาดในเมืองภูมิภาคของรัสเซีย พยายามลุกล้ำเข้ามา
เมื่อภาคส่วนที่มีกำไรมากที่สุดของอุตสาหกรรมดังกล่าวถูกขายออกไปในช่วงกลางทศวรรษที่ 1990 ภายใต้การประมูลเงินกู้เพื่อหุ้น ขุมทรัพย์ทองคำจำนวนมากสำหรับเครือข่าย KGB เหล่านี้ตกไปอยู่ในมือของเอกชน
Yukos และ Sibneft ผู้ผลิตน้ำมันไซบีเรียตะวันตกที่อยู่ใกล้เคียงถูกขายไปอยู่ในมือของนายธนาคารรุ่นเยาว์ที่มีความใกล้ชิดกับรัฐบาล Yeltsin นั่นก็คือ Khodorkovsky และหุ้นส่วนของ Berezovsky รวมถึง Roman Abramovich ด้วยราคาเพียง 300 ล้านดอลลาร์และ 100 ล้านดอลลาร์เพียงเท่านั้น
Khodorkovsky และ Abramovich เศรษฐีน้ำมันรุ่นใหม่ของรัสเซียในยุคนั้น (CR:GettyImage)
สำหรับ Putin และพรรคพวก KGB ของเขา แน่นอนว่าบริษัทน้ำมันเหล่านี้เป็นสิ่งเย้ายวนใจพวกเขาทันทีหลังขึ้นสู่อำนาจ ราคาน้ำมันโลกพุ่งขึ้นเกือบจะทันทีที่ Putin ได้รับการสืบทอดตำแหน่งของ Yeltsin ในฤดูร้อน 1999
Mikhail Khodorkovsky ซึ่งเริ่มต้นจากการเป็นนักศึกษาวิชาเคมีที่พูดน้อย กลายเป็นมหาเศรษฐีทีมีทรัพย์สิน 7 พันล้านดอลลาร์ การเปิดเผยอย่างเป็นทางการทำให้ Khodorkovsky กลายเป็นบุคคลที่ร่ำรวยที่สุดในรัสเซีย
ในขณะที่งบประมาณของรัฐรัสเซียทั้งหมดอยู่ที่ 67 พันล้านดอลลาร์ และมูลค่าตลาดของบริษัท Gazprom รัฐวิสาหกิจที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของรัสเซียอยู่ที่ 25 พันล้านดอลลาร์
กลุ่ม KGB มักมองว่าอุตสาหกรรมน้ำมันของประเทศเป็นหนึ่งในเกมอำนาจทางภูมิรัฐศาสตร์ และในมุมมองของพวกเขา การควบคุมทรัพยากรน้ำมันของรัสเซียจะมีความสำคัญทั้งในการรักษาตำแหน่งของตนเองในอำนาจและในการฟื้นฟูจุดยืนของรัสเซียต่อตะวันตก
แต่คำถามก็คือพวกเขาจะไปจัดการเรื่องนี้ได้อย่างไร เพราะตอนนี้มันไม่ใช่รัฐคอมมิวนิสต์เหมือนในอดีตที่จะยึดอะไรมาเป็นของรัฐได้ง่าย ๆ เหมือนเดิม
Putin เริ่มกระชับอำนาจด้วย Gazprom ที่เป็นของรัฐก่อน เขานำทีมงานจากเซ็นต์ปีเตอร์สเบิร์กเข้ามายึดครอง Gazprom นำโดยกลุ่ม Siloviki (กลุ่มคนวงในของ Putin) รวมถึงกลุ่มอาชญากร Tambov มันเป็นสัญญาณครั้งแรกที่ว่ากลุ่มพันธมิตรของ Putin กำลังจะเข้ามายึดครองทรัพย์สินในระดับรัฐบาลกลาง
หัวหน้าผู้บริหารคนใหม่ของ Gazprom คือ Alexi Miller อายุ 39 ปี ชายร่างเตี้ยที่มีหนวดเครา ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งรองผู้อำนวยการฝ่ายต่างประเทศของสำนักงานนายกเทศมนตรีเซ็นต์ปีเตอร์สเบิร์กของ Putin
กลุ่ม Siloviki เริ่มต้นสิ่งที่เรียกว่า ‘Operation Energy’ อย่างเงียบ ๆ ครอบครัว Yeltsin ยังคงรู้สึกปลอดภัยในความเชื่อที่ว่า Putin คงไม่ได้มีควาทะเยอทะยานเกินกว่าจะเป็นประธานาธิบดีมากกว่า 1 สมัย และยังคงเชื่อมั่นในความจงรักภักดีของ Putin ที่คิดว่าเชื่อฟังพวกเขาอยู่
แต่พวกเขาไม่รู้ถึงความทะเยอทะยานของ Putin ในอุตสาหกรรมน้ำมัน ที่พวกเขาเริ่มเตรียมแผนการที่จะแปรรูป Rosneft ซึ่งเป็นบริษัทน้ำมันรายใหญ่แห่งสุดท้ายที่เหลืออยู่
Roman Abramovich จับตาดูบริษัทนี้มานานแล้ว เขาและ Berezovsky หวังจะควบรวบกิจการเข้ากับ Sibneft เมื่อมันถูกกำหนดให้มีการแปรรูปในปี 1997
Abramovich วิ่งเต้นอย่างเงียบ ๆ เพื่อให้เส้นทางในการเข้าซื้อกิจการราบรื่น ทันใดนั้น ชุดสูทและรองเท้าอิตาลีชั้นดีก็ปรากฎขึ้นแขวนอยู่ที่โถงทางเดินของบ้านพักโนโว-โอกาเรโวของ Putin ซึ่งได้รับความอนุเคราะห์จาก Abramovich
ในบรรดาผู้มีอำนาจในมอสโก Khodorkovsky เป็นคนที่พยายามรวมบริษัทน้ำมันของเขาเข้ากับตะวันตกอย่างแข็งขันที่สุด ซึ่งมันได้ดึงดูดนักลงทุนและกลุ่มผู้นำชาวตะวันตกอย่างเปิดเผย
นั่นทำให้เกิดความขัดแย้งขึ้นกับกลุ่ม Siloviki ของ Putin เพื่อแย่งชิง Khodorkovsky ในการควบคุมบ่อน้ำไซบีเรียตะวันตกของ Yukos เป็นการประทะกันของวิสัยทัศน์สำหรับอนาคตรัสเซียและการต่อสู้เพื่อจักรวรรดิ มันคือการกำหนดการฟื้นคืนชีพของจักรพรรดิรัสเซียและความพยายามของ Putin ในการฟื้นฟูประเทศของเขาในฐานะกองกำลังอิสระต่อตะวันตก
การเข้าซื้อกิจการ VNK หรือ Eastern Oil Company ของ Khodorkovsky เป็นหนึ่งในการแปรรูปอุตสาหกรรมน้ำมันขนาดใหญ่ครั้งสุดท้ายในยุค 90 และมันก็เป็นฟางเส้นสุดท้ายสำหรับผู้ชายที่ชื่อ Vladimir Putin เช่นเดียวกัน
นั่นทำให้ Khodorkovsky เริ่มเดิมพันทั้งหมด เขาได้เร่งขยายอาณาจักรของเขา โดยขับเคลื่อนผ่านข้อตกลงมูลค่า 36 พันล้านดอลลาร์ที่จะรวม Yukos เข้ากับ Sibneft ของ Abramovich ทำให้เกิดผู้ผลิตน้ำมันรายใหญ่เป็นอันดับสี่ของโลก และใหญ่เป็นอันสองในแง่ของเงินสำรอง
Khodorkovsky เชื่อว่าการควบรวมกิจการจะช่วยให้เขาได้รับความคุ้มครองอีกชั้นหนึ่ง เขาเพิ่มแรงผลักดันในการบูรณาการกับชาติตะวันตก โดยเปิดการเจรจาเบื้องหลังประวัติศาสตร์เกี่ยวกับการขายหุ้นใน YukosSibneft ที่ควบรวมกิจการให้กับบริษัทน้ำมันของสหรัฐฯ ไม่ว่าจะเป็น ExxonMobil หรือ Chevron ซึ่งจะเป็นเกราะป้องกันอีกชั้นหนึ่งสำหรับ Yukos เพราะทำให้มันอยู่ไกลเกินเอื้อมจากเงื้อมมือของ Putin ที่รัสเซีย
ไม่นานก่อนที่จะมีการประกาศควบรวมกิจการระหว่าง Yukos และ Sibneft เขาได้ทำให้ความทะเยอทะยานทางการเมืองของเขาชัดเจนมากยิ่งขึ้น โดยบอกกับโลกว่าเขาต้องการลงจากตำแหน่งผู้นำของ Yukos เมื่ออายุครบสี่สิบห้าปี นั่นคือในปี 2007 ก่อนการเลือกตั้งประธานาธิบดีที่กำหนดไว้ในปี 2008 ดูเหมือนว่าเขาจะส่งสัญญาณถึงความตั้งใจที่จะลงสมัครและขึ้นมาท้าทาย Putin อย่างชัดเจน
อำนาจของ Khodorkovsky ที่มีอิทธิพลในรัฐสภาเริ่มที่จะท้าทายอำนาจของเครมลิน สถานการณ์ทั้งหมดเริ่มรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ในเดือนพฤษภาคม 2003 เมื่อ Khodorkovsky พยายามหาเสียงของรัฐสภาให้มากพอที่จะสกัดกั้นความพยายามของเครมลินในการปฏิรูปภาษีภาคน้ำมันซึ่งเป็นครั้งแรกที่มีเป้าหมายในการปรับโครงสร้างเศรษฐกิจรัสเซียให้พ้นจากการพึ่งพาน้ำมันมากเกินไป
ในไม่ช้า Putin ก็เริ่มแสดงความรู้สึกของเขาอย่างชัดเจน เขาได้เรียก Khodorkovsky, Abramovich และร้อยโทคนสำคัญของพวกเขามารับประทานอาหารค่ำแบบส่วนตัวในห้องรับแขกที่ปูด้วยไม้โอ๊คของบ้านพักโนโว-โอกาเรโว ของเขา
ระหว่างมื้ออาหาร พวกเขาจะหารือเกี่ยวกับข้อตกลงของ Exxon/Chevron แต่เมื่อพวกเขาเริ่มดื่มคอนยัคชั้นดี Putin สั่งให้ Khodorkovsky หยุดให้ทุนสนับสนุนคอมมิวนิสต์ เขาค้านโดยบอกว่าเขาตกลงที่จะให้เงินทุนกับ Voloshin และ Surkov หัวหน้าและรองเสนาธิการ แต่ Putin บอกเขาว่า ‘ปล่อยให้มันเป็นไป คุณมีบริษัทใหญ่ คุณมีธุรกิจมากมายที่ต้องทำ คุณไม่มีเวลาสำหรับสิ่งนี้’
และฟางเส้นสุดท้ายจริง ๆ ของ Putin ก็มาถึง ระหว่างการเยือนอเมริกา เขาได้รับเชิญให้เข้าร่วมประชุมที่ตลาดหลักทัพย์ของนิวยอร์ก ซึ่งเขาได้พูดคุยกับผู้บริหารระดับสูงของสหรัฐฯ หลายสิบคน และยืนยันกับพวกเขาถึงความมุ่งมั่นของรัสเซียที่มีต่อเศรษฐกิจแบบตลาด
Putin ได้พบปะเป็นการส่วนตัวกับผู้บริหารระดับสูงของ ExxonMobil อย่าง Lee Raymond ซึ่งเป็นผู้นำ Exxon ผ่านการควบรวมกิจการกับ Mobil เพื่อเป็นบริษัทที่ใหญ่ที่สุดในโลก ซึ่งมีมูลค่ากว่า 375 พันล้านดอลลาร์
Raymond เป็นที่รู้จักจากสไตล์ที่ดุดันและไม่เคยมีการประนีประนอม คำพูดของเขากับ Putin เป็นการส่งสัญญาณอย่างชัดเจนว่า เขาต้องการซื้อกิจการ YukosSibneft ในท้ายที่สุด แม้ตอนแรกจะเข้ามาถือหุ้นแค่ส่วนน้อยก็ตาม
Lee Raymond ผู้นำของ ExxonMobil หวังจะฮุบกิจการของ YukosSibneft (CR:Financial Times)
Putin ตกตะลึงอย่างชัดเจน เขาไม่เคยคิดถึงเหตุการณ์นี้ ที่ยักษ์ใหญ่ด้านพลังงานของสหรัฐฯ สามารถที่จะควบคุมทุนสำรองของรัสเซีย ผ่าน Khodorkovsky หรือกับ Abramovich เขาคิดว่า Exxon หรือ Chevron จะถือหุ้นในส่วนน้อยเพียงเท่านั้น
สำหรับ Putin การขายหุ้นที่มีอำนาจควบคุมใน YukosSibneft ให้กับ ExxonMobile นั้นเป็นไปไม่ได้อย่างแน่นอน เขาไม่อาจอนุมัติการขายการควบคุมทุนสำรองทางยุทธศาสตร์ของรัสเซียให้กับสหรัฐฯ อย่างเด็ดขาด มันขัดกับทุกสิ่งที่ Putin สายเลือด KGB ต้องยืนหยัดเพื่อพยายามฟื้นฟูอำนาจของจักรวรรดิรัสเซีย
Ree Raymond เดินทางมาถึงมอสโกในอีกหนึ่งสัปดาห์ต่อมา เห็นได้ชัดว่าหวังจะทำข้อตกลงให้เสร็จสิ้น มีรายงานข่าวจาก Financial Times ว่า Exxon กำลังเจรจาเพื่อซื้อหุ้น 40% ใน YukosSibneft เป็นเงิน 25 พันล้านดอลลาร์
แต่แทนที่จะได้รับการต้อนรับอย่างดีจากฝั่ง YukosSibneft Raymond กลับได้รับการต้อนรับจากหน่วยตำรวจลับมากกว่า 50 คนถือปืนกลและเสื้อเกราะกันกระสุนที่กำลังบุกเข้าไปในถานที่ที่เกี่ยวข้องกับ Yukos ทั่วมอสโก รวมถึงบ้านของหุ้นส่วนที่ใกล้ชิดของ Khodorkovsky ด้วย
เมื่อ Khodorkovsky ได้รับโทรศัพท์จากภรรยาของเขาว่าตำรวจกำลังจับกลุ่มอยู่นอกประตูรั้วบ้าน เขารีบส่งสัญญาณให้ Raymond เดินทางกลับไปก่อน
อย่างไรก็ตาม Khodorkovsky ปฏิเสธที่จะยอมจำนน โดยประกาศให้โลกรู้ว่าเขาพร้อมที่จะเข้าคุก หากนั่นคือสิ่งที่ต้องใช้เพื่อปกป้องบริษัทของเขา เขาจะไม่ออกจากประเทศและไม่มีทางยอมแพ้อย่างเด็ดขาด
ไม่นานก่อนรุ่งสางในเช้าวันเสาร์ที่ 25 ตุลาคม 2003 เครื่องบินเจ็ตส่วนตัวของ Khodorkovsky ลงจอดที่สนามบินในโนโวซีบีสค์เพื่อเติมเชื้อเพลิง ได้มีหน่วยคอมมานโดติดอาวุธของ FSB บุกเข้าไปที่เครื่องบินและตะโกนว่า ‘FSB! วางอาวุธลงบนพื้น! อย่าขยับ ไม่งั้นเราจะยิง!”
Khodorkovsky ถูกจับด้วยข้อหาฉ้อโกงและการหลีกเลี่ยงภาษี และในตอนเย็นเขาอยู่ในคุก Matrosskaya Tishina ที่โด่งดังของมอสโก แทบจะทันที
การจับกุม Khodorkovsky ทำให้ชุมชนธุรกิจทั้งหมดต่างตกตะลึง เขาเป็นคนที่ร่ำรวยที่สุดของประเทศ เป็นผู้สนับสนุนตลาดเสรีที่โดดเด่นที่สุด ชายที่ถูกเล่นงานจากการทำข้อตกลงแห่งศตวรรษ การขายบริษัทของเขาในราคา 25,000 ล้านดอลลาร์ เพียงเจ็ดปีหลังจากได้มาในราคาเพียงแค่ 300 ล้านดอลลาร์
แน่นอนว่า Putin ไม่มีทางถอยหลังอีกแล้ว แม้ว่าเขาจะปฏิเสธอย่างต่อเนื่องว่าไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจับกุม Khodorkovsky การจับกุม Khodorkovsky แสดงให้เห็นว่าเขาไม่เข้าใจหลักการพื้นฐานของกฎของ Putin ซึ่งต่อมาผู้มีอำนาจคนอื่น ๆ ต้องทำตามอย่างเคร่งครัด
“เมื่อคุณซื้อบริษัทน้ำมันขนาดใหญ่ในรัสเซียด้วยเงิน 150 ล้านดอลลาร์จากเงินฝากของกระทรวงการคลัง คุณต้องเล่นตามกฎของรัสเซีย” Dmitry Gololobov ทนายความคนหนึ่งซึ่งเคยทำงานกับ Khodorkovsky กล่าว
“คุณไม่สามารถพูดได้ว่าคุณเป็นเจ้าของที่ถูกต้องตามกฎหมาย การแปรรูปไม่ได้สร้างทรัพย์สินที่ถูกต้องตามกฎหมาย ผู้มีอำนาจคนอื่นเข้าใจเรื่องนี้ดี ไม่มีใครอ้างว่าเขาเป็นเจ้าของธุรกิจจริง ๆ”
วิธีคิดนี้เรียกได้ว่าขัดกับทุกสิ่งที่ Putin เคยประกาศไว้เมื่อเขาลงสมัครตำแหน่งประธานาธิบดี มันเป็นการหลอกลวงที่มีรากฐานมาจากความเชื่อของ KGB ที่พวกเขาใช้นักธุรกิจเป็นเครื่องมือเมื่อรัสเซียเปลี่ยนไปใช้ระบบแบบตลาดเสรี ทุกสิ่งทุกอย่างที่มหาเศรษฐีใหม่เหล่านี้ได้รับนั้นถือว่าเป็นหนี้พวกเขา
สิ่งที่เกิดขึ้นกับ Khodorkovsky คือการแก้แค้นให้กับยุคอดีต เมื่อ KGB พ่ายแพ้ในการช่วงชิงทรัพยากรของประเทศจากการแปรรูปรัฐวิสาหกิจครั้งใหญ่ พวกเขาถูกผลักไสจากมหาเศรษฐีที่เอนเอียงไปทางตะวันตก
“สิ่งที่เกิดขึ้นกับ Putin ในตอนนี้คือการที่ KGB ถูกปรับปรุงโฉมใหม่” อดีตเจ้าหน้าที่ข่าวกรองทหารระดับสูงคนหนึ่งกล่าว
‘KGB สร้างคณาธิปไตย และจากนั้นพวกเขาก็ต้องรับใช้มัน ตอนนี้พวกเขากำลังแก้แค้น”
ดังนั้นหลังจากการจับกุม Khodorkovsky มหาเศรษฐีที่เหลือของประเทศต่างจับตามองด้วยความสยดสยอง ในขณะที่อัยการเข้ายึดหุ้นมูลค่า 15 พันล้านดอลลาร์ของ Khodorkovsky ใน YukosSibneft
ในวันจันทร์หลังจากการจับกุม Putin ได้ตอบโต้อย่างรุนแรงและชัดเจนต่อการเรียกร้องของผู้มีอำนาจเพื่อความชัดเจน
“จะไม่มีการประชุมหรือเจรจาเกี่ยวกับกิจกรรมของหน่วยงานบังคับใช้กฎหมาย ตราบใดที่หน่วยงานเหล่านี้อยู่ภายใต้กฎหมายของรัสเซีย ทุกคนควรเท่าเทียมกัน โดยไม่คำนึงว่าใครจะรวยหรือจน ทุกคนอยู่ภายใต้กฎหมายเดียวกัน”
มันได้ก้าวสู่ยุคใหม่ของ Putin อย่างชัดเจนแล้ว Putin ได้ละทิ้งความลังเลใจในช่วงสองปีแรกของการเป็นประธานาธิบดี ต้องบอกว่าสถานการณ์มาถึงตอนนี้ Putin พร้อมที่จะท้าทายทุกอำนาจรวมถึงทรัพย์สินทางยุทธศาสตร์ของประเทศ เพื่อต่อสู้กับตะวันตก มันได้เดินทางมาถึงวันที่รัสเซียจะจะไม่มีวันเดินย้อนกลับไปจุดที่ตกต่ำเหมือนเดิมได้อีกต่อไปแล้ว
อ่านตอนที่ 8 : An Imperial Awakening
ย้อนไปอ่านตั้งแต่ตอนแรก & Credit แหล่งข้อมูลบทความ
◤━━━━━━━━━━━━━━━◥
หากคุณชอบคอนเทนต์นี้อย่าลืม 'กดไลก์'
หากคอนเทนต์นี้โดนใจอย่าลืม 'กดแชร์'
คิดเห็นอย่างไรคอมเม้นต์กันได้เลยครับผม
◣━━━━━━━━━━━━━━━◢
The original article appeared here https://www.tharadhol.com/vladimir-putin-part7-operation-energy/
ติดตามสาระดี ๆ อัพเดททุกวันผ่าน Line OA ด.ดล Blog
คลิกเลย --> https://lin.ee/aMEkyNA
อย่าลืมเข้าไปพูดคุยกันในกลุ่มสำหรับ Geek Forever Club พื้นที่ของการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร ความรู้ ด้านธุรกิจ เทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์ ใหม่ ๆ ที่น่าสนใจ
คลิกเลย --> https://bit.ly/3E2DdM8
รวม Blog Post ที่มีผู้อ่านมากที่สุด
——————————————–
ติดตาม ด.ดล Blog เพิ่มเติมได้ที่
=========================
Website : www.tharadhol.com
Blockdit : www.blockdit.com/tharadhol.blog
Fanpage : www.facebook.com/tharadhol.blog
Twitter : www.twitter.com/tharadhol
Instragram : instragram.com/tharadhol
TikTok : tiktok.com/@geek.forever
Youtube : www.youtube.com/c/mrtharadhol
Linkedin : www.linkedin.com/in/tharadhol
- 19
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
