ศัพท์ S&T ทันโลก ตอน 20
คอลลาเจน (collagen)
พูดถึงคำว่า “คอลลาเจน” สาวๆ ต้องคุ้นหูแน่นอน
ผิวหนังเป็นส่วนที่สาวๆ ให้ความสำคัญมาก. Photo by Christopher Campbell on Unsplash
หนุ่มๆ สมัยใหม่บางคนก็น่าจะคุ้นหูด้วยเช่นกัน อย่างน้อยที่สุดก็จากโฆษณาผลิตภัณฑ์ต่างๆ ทั้งชนิดใช้ทาหรือเครื่องดื่มสำเร็จรูปผสมคอลลาเจน ซึ่งอ้างว่าจะไปกระตุ้นหรือเพิ่มคอลลาเจนให้กับผิวหนังจนเด้งดึ๋งได้
ผลิตภัณฑ์พวกนี้ให้ผลดีแบบนั้นได้จริงหรือไม่ มาสำรวจกันสักนิดนะครับ
เส้นใยคอลลาเจน เมื่อมองด้วยกำลังขยายสูงขึ้น จะเห็นเกลียวของโปรตีนหน่วยย่อย. ที่มา: https://en.wikipedia.org/wiki/Collagen
* โปรตีนที่ร่างกายมีมาก (จริงๆ) *
คอลลาเจนเป็นโปรตีนชนิดหนึ่งครับ
เวลาพูดถึงโปรตีนเราก็มักจะนึกถึงเนื้อสัตว์ แต่อันที่จริงในพืชก็มีนะครับ เช่น โปรตีนในถั่วเหลือง
โปรตีนทำหน้าที่แตกต่างกันไปได้หลายอย่าง เช่น โปรตีนที่เป็น “เอนไซม์” ก็สามารถเร่งปฏิกิริยาชีวเคมีในร่างกายได้ เช่น น้ำลายเราก็มีเอนไซม์หลายชนิด เอาไว้เร่งปฏิกิริยาการแตกตัวของสารจำพวกคาร์โบไฮเดรต ให้เล็กลงจนกลายเป็นโมเลกุลน้ำตาลประเภทต่างๆ
ส่วนคอลลาเจนนี่เป็นโปรตีนหลักในโครงสร้างของร่างกายของเรา ที่บอกว่าเป็น “โปรตีนหลัก” ที่สำคัญมาก ก็เพราะว่าเป็นโปรตีนที่มีอยู่มากที่สุดในเนื้อเยื่อของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (รวมทั้งคนด้วย)
โดยคอลลาเจนมีปริมาณคิดเป็น 25-35%
ของโปรตีนทั้งหมดของร่างกายทีเดียว !
แต่คอลลาเจนไม่ได้มีอยู่แต่ในผิวหนังนะครับ
อันที่จริงมีอยู่มากมายหลายที่ทีเดียว แล้วแต่ว่ามีแร่ธาตุอะไรมาเป็นองค์ประกอบด้วย ซึ่งก็จะทำให้ความเป็น “เส้นใย” ของมันแตกต่างไปด้วย
เช่น คอลลาเจนในกระดูกก็จะแข็งเกร็ง
ส่วนคอลลาเจนในเอ็นก็จะยืดหยุ่นตัวมากกว่า แต่จะอ่อนหยุ่นมากขึ้นไปอีกหากเป็นคอลลาเจนในกระดูกอ่อน
และแน่นอนว่าถ้าอยู่ตามผิวหนัง ก็จะทำให้เต่งตึงน่าสัมผัส
คำว่า collagen มาจากคำในภาษากรีก kolla หมายถึง “กาว” และ –gen หมายถึง “สร้าง” แสดงให้เห็นถึงประวัติศาสตร์ว่า ในสมัยก่อนการที่จะได้กาวมาก็ต้องอาศัยการต้มผิวหนังหรือเอ็นสัตว์ เช่น ม้า นั่นเอง
* สารสารพัดประโยชน์ *
ในทางการแพทย์มีการนำคอลลาเจนมาใช้กับศัลยกรรมความงามอย่างกว้างขวาง คือใช้ตัวช่วยการฟื้นกระดูกและผิวหนังสำหรับผู้ป่วยจากแผลไฟไหม้และผู้ป่วยผ่าตัดฟันและอวัยวะอื่นๆ
ที่มา: Photo by Kamila Maciejewska on Unsplash
ทั้งคอลลาเจนจากคนและวัวก็ใช้เป็น “ฟิลเลอร์ (filler)” สำหรับรักษารอยเหี่ยวย่นและความเสื่อมชราของผิวหนัง
ด้วยเหตุนี้กระมังครับที่คนทั่วไปเลย คิดว่าน่าจะนำคอลลาเจนมาช่วยฟื้นบำรุงผิวให้กลายเป็น “สาว (หรือหนุ่ม) สองพันปี” ได้
มีข้อสังเกตว่าผู้ป่วยอาจเกิดอาการแพ้คอลลาเจนที่ผ่าตัดให้แบบนี้ได้นะครับ
ลักษณะคือจะมีผิวเป็นผื่นแดงไม่เลิกรา แต่วิธีป้องกันก็มีคือ มีวิธีทดสอบการแพ้อยู่ครับ
ข้อสังเกตอีกข้อหนึ่งก็คือ คอลลาเจนทางการแพทย์ส่วนใหญ่จะได้มาจากเนื้อลูกวัว ซึ่งต้องทดสอบอย่างพิถีพิถันว่าไม่มีเชื้อวัวบ้าปะปนมา ซึ่งหากปะปนมาก็จะก่อโรคร้ายแรงในคนได้นะครับ
นอกจากนี้แล้ว ตัวโครง (scaffold) ที่ทำด้วยคอลลาเจนยังนำมาใช้เป็นแกนสำหรับเพาะเลี้ยงเซลล์หรือเนื้อเยื่อ เพื่อใช้เป็นเนื้อเยื่อสำหรับเปลี่ยนถ่ายได้อีกด้วย โดยเฉพาะกระดูกเทียมและผิวหนังเทียม
ตอนหน้า มาดูกันว่า คอลลาเจนชนิดดื่มกินที่โฆษณากันปาวๆ นี่ มีประโยชน์แค่ไหนกันแน่ครับ
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
