เมื่อเรามีสติสัมปชัญญะ ที่จะรักษาศีลจริง มันก็จะเกิดขึ้นมาอีกต่อหนึ่ง คือเรื่องราวของศีลที่จิต ศีลที่ระมัดระวัง อารมณ์กรรม อารมณ์โลภโกรธหลง ที่นำพาจิตของเราหมกมุ่น อยู่กับเรื่องราวการกิน การนอน พอเรามีการระมัดระวังอารมณ์มากขึ้น ก็จะเริ่มสังเกตุ เห็นการใช้กายเคลื่อนที่ไป วิญญาณหกไปสัมผัส สัมผัสแล้วมันติดมาเป็นอารมณ์ มีความซุ่มซ่าน หงุดหงิด วิตกกังวล ในเรื่องราวที่สัมผัส เอามาคิดมานึก ที่เรียกว่าอารมณ์นึกคิด มันก็เลยกดทับจิตเราโดยไม่รู้ตัว คิดไปเรื่อยเปื่อยก็มี หยุดอารมณ์หยุดความคิดไม่ได้ จิตมันก็เหนื่อล้า คิดแต่เรื่องคนนั้นคนนี้ ไม่หันกลับมามองจิตตัวเอง แล้วสติสัมปชัญญะจะมีมั้ย ความรู้สึกตัวมีมั้ย ว่ากำลังทำอะไรดีหรือไม่ดี มองกิริยากายวาจาใจของตนไม่ออก แก้ไขไม่ได้ จิตตัวเองก็เลยหาความสงบไม่ได้ แล้วมันสุขหรือทุกข์ของจิตล่ะ