Creative Commons ดูอย่างไร ?
picture from https://unsplash.com/photos/fIq0tET6llw
ก่อนที่จะรู้ว่า Creative commons (CC) คืออะไร ต้องรู้เกี่ยวกับกฎหมายลิขสิทธิ์สักเล็กน้อย
ปัจจุบันเราเข้าถึงสื่อ online ต่างๆได้อย่างง่ายดาย ซึ่งบางครั้งเราเห็นว่าสื่อนั้นดี น่าแชร์ต่อ หรือเอามาดัดแปลงแล้วเพิ่มเติมของเราเข้าไปนิดหน่อยก็แชร์ต่อเป็นของเราแบบนี้ ...มันอาจจะเสี่ยงละเมิดลิขสิทธิ์ได้นะครับ
ของที่เราเอาของคนอื่นมาใช้ต้องพิจารณาก่อนว่ามีลิขสิทธิ์ไหม ไม่ว่าจะเป็น บทความ ภาพ วีดีโอ สื่อต่างๆ เป็นต้น เพราะหากละเมิดลิขสิทธิ์แล้ว เสี่ยงทั้งคุกและต้องชดใช้ค่าเสียหายทางแพ่งด้วย
หลักการพิจารณาเรื่องลิขสิทธิ์ พิจารณาแบบง่ายๆก็ประมาณนี้
1. เป็นงานอันมีลิขสิทธิ์ไหม (บางอย่างไม่มีลิขสิทธิ์)
2. หากมีลิขสิทธิ์ มีกฎหมายยกเว้นหรือไม่
3. หากมีลิขสิทธิ์ ไม่มีกฎหมายยกเว้น แล้วเจ้าของอนุญาตให้ใช้ไหม
สุดท้ายหากไม่มีข้อยกเว้นอะไรเลย อย่างนี้ต้องของอนุญาตเจ้าของตรงๆก่อนนำไปใช้นะครับ ลองดูแผนภาพข้างล่าง (คราวหน้าค่อยลงรายละเอียดเรื่อง ลิขสิทธิ์)
อ้างอิง พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537-2565
ทีนี้ก็เข้าเรื่องของบทความวันนี้ ซะที
การที่เจ้าของต้องการเผยแพร่ผลงาน ก็อาจจะแสดงเป็นสัญลักษณ์ของระบบ Creative commons ได้ ซึ่งปัจจุบัน ใช้เวอร์ชั่น 4 แล้ว : Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
Creative Commons เป็นองค์กรไม่แสวงหากำไร (nonprofit organization) ตั้งขึ้นมาเพื่อเป็นตัวกลางในการแสดงสัญลักษณ์ต่างๆเกี่ยวสับสิทธิ์ในการเผยแพร่ผลงาน (copy right) ให้กับงานที่บุคคล องค์กร หรือหน่วยงานสร้างขึ้นมาแล้วนำไปเผยแพร่
คือ พูดง่ายๆว่า ใครอยากเผยแพร่งานตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นรูปภาพ infographic หรืองานอื่นๆ แล้วให้คนอื่นนำไปใช้ได้ตามสิทธิ์ที่เราอยากจะให้ใช้ เราก็ใช้สัญลักษณ์สากลนี้ติดที่งานนั้นไปด้วย เพราะหากเราไม่ติด ใครจะไปรู้ว่า เราอนุญาตเผยแพร่งานเราได้แค่ไหน จริงม๊ะ
ประโยชน์ของ CC
- 1.เป็นการสร้างองค์ความรู้ให้เกิดขึ้นทั่วโลก คือ เมื่อมีการแชร์ต่อได้เรื่อยๆ ก็จะมีคนนำความรู้ไปใช้เป็นทวีคูณ
- 2.มีการแชร์การแสดงออกซึ่งวัฒนธรรม (culture) ไปทั่วโลก เนื่องจากความรู้หรือสื่อที่แสดงออกไป สามารถบ่งบอกวัฒนธรรมของสังคมต่างๆได้
- 3.การมี CC ก็เหมือนนำของที่ใช้แล้วมา Reuse ด้วย ลดการใช้ทรัพยากร (อย่างน้อยก็ลดภาะของที่เก็บของ server แหละน่า)
ประโยชน์อีกอย่าง สำหรับคนที่อยากเผยแพร่งานตัวเองแล้วให้คนอื่นนำไปใช้มากๆ มีบริการ cc search (https://wordpress.org/openverse/?referrer=creativecommons.org) ซึ่งใช้หาผลงานที่แผยแพร่ได้ สามารถกรองการค้นหาได้ตามแบบสิทธิ์ที่ต้องการ (ปัจจุบันมีงานที่เป็นแบบ audio ซึ่งอยู่ในขั้นทดลองใช้ด้วย)
แล้วจะอ่านสัญลักษณ์อย่างไร
หลักการคือ (ดูภาพประกอบ)
1. สัญลักษณ์ขั้นต่ำ คือ เครื่องหมาย CC และรูปคน คือ แชร์ได้และต้องอ้างอิงแหล่งที่มา (การมีสัญลักษณ์เพิ่มจากนี้แสดงว่ามีข้อจำกัดมากขึ้น คล้ายกฎหมายอาญา คือ ไม่มีข้อห้ามก็ทำได้ ห้ามทำเมื่อมีข้อห้าม ซึ่งใช้หลักไม่มีกฎหมายไม่มีความผิดและไม่มีโทษ)
2. ต้องพิจารณา 3 เรื่องหลักๆด้วยกัน คือ แชร์แบบเจ้าของแชร์มาหรือไม่ ดัดแปลงก่อนแชร์ต่อได้หรือไม่ และเอาไปทำมาค้าขายได้หรือไม่ ซึ่งสัญลักษณ์จะมีทั้งหมด 6 แบบ
สัญลักษณ์ CC ทั้งหมด 6 แบบ
หากดูเป็น matrix ก็ประมาณภาพข้างล่าง (ละเว้น CC ไว้ในฐานที่เข้าใจ)
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Creative_Commons_Licenses.png
แต่ถ้าหากอยากเผยแพร่ผลงานแล้วไม่รู้จะใส่สัญลักษณ์อะไรบ้าง เค้าก็มีแบบสอบถามให้เราตอบไม่กี่คำถาม แล้วเราก็ได้สัญลักษณ์ออกมาเลย ดังภาพ
โดยท่านสามารถเข้าไปทำได้ที่ https://creativecommons.org/choose/
สุดท้าย จริงๆ ยังมีสัญลักษณ์อีกอย่างที่ผู้สร้างสรรค์ผลงานอนุญาตได้ทุกอย่าง แม้กระทั่งไม่ต้องอ้างอิงแหล่งที่มาเลยก็ได้ เรียกว่า public domain (สัญลักษณ์ C ขีดฆ่าแนวเฉียง)
#CCTurns20
#BetterSharing
tagging @creativecommons
อ้างอิง
-พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537
-About The Licenses (https://creativecommons.org/licenses/)
-Creative Commons Licenses (https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Creative_Commons_Licenses.png)
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
