Blockdit Logo (Mobile)
Right SaRa by Bom+
•
17 เม.ย. 2022 เวลา 10:05 • ประวัติศาสตร์
การกินอยู่ของคนในสมัยอยุธยา ตอนที่ 11
2
เปิดตำรา “แมว” สัตว์เลี้ยงคู่คนไทยมาช้านาน
5
ภาพจิตรกรรมฝาผนัง วัดบางแคใหญ่ อ.อัมพวา จ.สมุทรสงคราม ที่มา: ฐานข้อมูลจิตรกรรมฝาผนัง สถาบันไทยคดีศึกษา ม.ธรรมศาสตร์
“แมว” เป็นสัตว์เลี้ยงคู่คนไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณ เห็นได้จากภาพแมวที่ปรากฏอยู่ตามจิตรกรรมฝาผนังที่ถ่ายทอดเรื่องราวของคนในสมัยอยุธยา (รวมถึงสุนัข)
5
  • ✓
    แมวไทย จัดเป็นแมวสายพันธุ์ขนสั้นที่มีความสวยสง่า มีนิสัยฉลาด ชอบประจบ รักเจ้าของ ชอบเล่นด้วย ในอดีตมีการมอบแมวให้เป็นของขวัญซึ่งแสดงความเป็นสิริมงคลในงานมงคลต่างๆเช่น ขึ้นบ้านใหม่ หรือในวัดวาอารามต่างๆ นิยมเลี้ยงแมวเพื่อป้องกันหนูไปทำลายพระไตรปิฎก
8
แมวไทยได้มีการขยายสายพันธุ์ออกไปยังยุโรปในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19 และเป็นที่ชื่นชอบของฝรั่งอีกด้วย มีการจัดตั้งชมรมแมวสยามที่ลอนดอนอีกด้วย
3
  • ★
    ตำราแมว เป็นตำราที่มีการบันทึกมาคู่กับสังคมไทย เนื่องจากเรามีความเชื่อว่าแมวที่ดีมีลักษณะเป็นมงคลจะนำพาซึ่งความมีหน้ามีตารวมถึงโชคลาภให้แก่เจ้าของ ดังนั้นจึงมีตำราดูลักษณะแมวขึ้นมาโดยเฉพาะ คัดลอกต่อกันมาเช่น ตำราพรหมชาติ ซึ่งมาจากต้นฉบับสมุดไทยโบราณ หรือ สมุดข่อยนั่นเอง
12
บรรพชนในอดีตได้จำแนกแมวไทยที่เรียกว่าเป็น “แมวมงคล” ตามลักษณะรูปลักษณ์ภายนอกของแมว แล้วบอกคุณประโยชน์ที่จะเกิดแก่ผู้เลี้ยง ออกเป็น 17 ชนิด คือ
3
  • ■
    หมายเหตุ:
1
• รูปภาพแมวมงคลทั้งหมดเป็นภาพที่สแกนออกจากสมุดข่อยโบราณซึ่งเจ้าของเป็นชาวต่างชาติ ชื่อ Debbie และ John Howard โดยได้รับอนุญาตและถูกนำลงตีพิมพ์ใน Cabinet Magazine ฉบับที่ 30 ปี 2008 อ้างอิง: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
4
• ชุดภาพแมวมงคลนี้มีทั้งหมด 14 ภาพ ไม่ครบ ขาดไป 3 ภาพ ตามลักษณะที่จำแนกไว้ทั้งหมด 17 ชนิด
2
นิลรัตน์ เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
1. นิลรัตน์ ตัวมีสีดำ ตาสองข้างสีดำ เล็บดำ ลิ้นดำ ฟันดำ หางยาวเท่าช่วงลำตัว
1
คุณ: คนเลี้ยงมีความเจริญ ปราศจากอันตราย
1
วิลาศ เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
2. วิลาศ ตัวมีสีดำ แต้มด่างสีขาวที่หน้าผาก หู และ เท้าสีขาวยาวตลอดหลังไปสุดปลายหางและจากราวคอไปตามใต้ท้อง
2
คุณ: คนเลี้ยงได้เป็นเจ้าคนนายคน เงินทองไม่ขาดมือ
ศุภลักษณ์ เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
3. ศุภลักษณ์ หรือ ทองแดง ทั้งตัว เล็บและลิ้นเป็นสีทองแดง ตาสีทับทิม หนวดสีขาว
2
คุณ: คลาดแคล้วจากอันตราย ได้ยศ มีเกียรติ
1
เก้าแต้ม เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
4. เก้าแต้ม หรือ นพ ขนสีขาว มีแต้มด่างสีดำเก้าแห่งตรงหัว คอ ไหล่ ขาหน้า ต้นขาหลัง และโคนหาง ตาสีเขียว บ้างเรียกว่าแมวเทศ
2
คุณ: ทำมาค้าขายดี
1
มาเลศ เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
5. มาเลศ หรือ ดอกเลา ขนสีขาวมัวคล้ายสีเมฆฝน เล็บและหนวดสีขาว ตาสีขาวใส เสียงร้องไพเราะ
6
คุณ: นำความสุขและมงคลมาให้
2
แซมเศวตร เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
6. แซมเศวตร หรือ ศรีปรอท ขนและตาเหมือนสีปรอท บ้างว่าขนสีดำแซมขาวทั้งร่าง บ้างว่าสีตัวเป็นสีขาวเลื่อมเขียว
1
คุณ: มีความซื่อสัตย์ รู้จักบุณคุณ
รัตนกำพล เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
7. รัตนกำพล ขนสีขาวเหมือนสำลี มีสีดำคาดรอบกลางลำตัว ดวงตาสีเหลือง
2
คุณ: มียศถาบรรดาศักดิ์และมีอำนาจบารมี
วิเชียรมาศ เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
8. วิเชียรมาศ หรือ แก้วมงคล ตัวสีขาว มีด่างสีดำแปดแห่งที่ปาก หู เท้า หาง ตาสีเขียว
9
คุณ: ทรัพย์เพิ่มพูน
5
นิลจักร เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
9. นิลจักร หรือ มหามงคล ตัวสีดำ มีด่างขาวรอบคอ ตาและหนวดสีขาว
1
คุณ: เสริมทรัพย์
มุลิลา เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
10. มุลิลา ขนดำตลอดตัว เว้นแต่ใบหูเป็นสีขาว ตาสีเหลืองเหมือนดอกเบญจมาศ
1
คุณ: เหมาะกับพระ นักบวช ให้คุณด้านการศึกษาเล่าเรียน
1
กรอบแว่น เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
11. กรอบแว่น หรือ อานม้า ตัวพื้นเป็นสีขาว ลักษณะเด่นคือมีสีดำรอบดวงตา และลายดำลักษณะเหมือนอานม้าตรงกลางหลัง ตาสีเหลือง
2
คุณ: เสริมยศถาบรรดาศักดิ์
ปัศเศวตร เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
12. ปัศเศวตร หรือ ปัตตกอด ตัวสีดำ มีริ้วสีขาวจากปลายจมูกพาดยาวตลอดหลังจนไปสุดปลายหาง ตาสีเหลืองเหมือนบุษราคัม
2
คุณ: มีความเจริญรุ่งเรือง มีลาภ เสริมดวง
กระจอก เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
13. กระจอก สีดำปรอด รอบปากเป็นวงสีขาว บางตำราว่าคางด่างขาว ตาสีเหลือง
1
คุณ: ได้ทรัพย์สิน เงินทอง เป็นนายคน
โสงหเสพย เครดิต: https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
14. โสงหเสพย หรือ โสงเสพ ขนสีดำ มีด่างสีขาวขอบปาก คอ จมูก และตาสีเหลืองเป็นประกาย
คุณ: เป็นศิริมงคล
15. การเวก หรือ กาเวค ดำปลอด มีรอบแต้มสีขาวที่จมูก ตาสีทอง หนวดสีขาว
คุณ: ได้ยศและลาภไม่ขาดสาย
16. จตุบท ขนดำปลอด เว้นแต่เท้าทั้งสี่เป็นสีขาว ตาสีเหลือง
คุณ: เหมาะกับคนมียศถาบรรดาศักดิ์ ไม่เหมาะกับคนสามัญ
17. โกนจา หรือ ร่องมด เป็นแมวสีดำ มีร่องสีขาวจากใต้คางยาวตลอดไปตามท้องถึงก้น ตาสีเหลืองเหมือนดอกบวบ
2
คุณ: ผู้คนเกรงขามให้ความเคารพ
1
นอกจากนั้นก็มีระบุถึงลักษณะแมวให้โทษ 6 จำพวก ไม่ควรนำมาเลี้ยง จะนำความเดือดร้อนและโทษมาให้ คือ ทุพลเพศ พรรณพยัคฆ์ หรือ ลายเสือ ปีศาจ หิณโทษ กอบเพลิง เหน็บเสนียด
7
แมวไทยที่ยังเหลือให้พบเห็นในปัจจุบันมี 6 ชนิด คือ
1
• วิเชียรมาศ (ปรากฏในตำราแมวโบราณ)
6
• ขาวมณี (ไม่ปรากฏในตำราแมวโบราณ เพิ่งถือกำเนิดในยุคต้นรัตนโกสินทร์)
3
• สีสวาดหรือแมวโคราช (ปรากฏในตำราแมวโบราณ ในชื่อแมวมาเลศ หรือดอกเลา)
6
• โกนจา (ปรากฏในตำราแมวโบราณ)
• ศุภลักษณ์ (ปรากฏในตำราแมวโบราณ)
1
• แซมเศวตร (ปรากฏในตำราแมวโบราณ)
  • ★
    ข้อสังเกตและความคิดเห็น:
2
  • ●
    แมวที่มีลักษณะมงคลตามตำราโบราณ ส่วนใหญ่เป็นแมวพื้นขนสีดำ ซึ่งขัดกับความเชื่อคนเราปัจจุบันที่ว่าแมวดำไม่ดี ซึ่งจริงๆแล้วตามโบราณถือว่าเป็นแมวที่ดีให้เลี้ยงไว้
7
  • ●
    แมวไทยที่ชื่อ ขาวมณี เป็นลักษณะที่เพิ่งมีเกิดขึ้นมาล่าสุดในช่วงต้นของกรุงรัตนโกสินทร์นี่เอง
2
จบแล้ว ตอนที่ 11
1
ติดตามได้ในตอนต่อไป…
...
ติดตามตอนพิเศษสงกรานต์ ก่อนหน้าจากด้านล่างนี้
1
  • ■
    แหล่งข้อมูลอ้างอิง:
2
นิทรรศการออนไลน์ เรื่อง “๑๐ หนังสือที่พิมพ์จากเอกสารโบราณทรงคุณค่าของหอสมุดแห่งชาติ” - https://ebook.nlt.go.th/Exhibition/exhtml/menu.html
4
Clutterbuck, Martin (2008). "Inventory: Auspicious Cats”, Cabinet - https://www.cabinetmagazine.org/issues/30/clutterbuck.php
1
สนเทศน่ารู้เรื่องแมวไทย - https://www.lib.ru.ac.th/journal2/?p=228
โฆษณา