28 เม.ย. 2022 เวลา 05:50 • การศึกษา
แม่มด พ่อมด จอมเวท ผู้วิเศษ ฯลฯ บันทึกและเรื่องเล่าเกี่ยวกับผู้ใช้เวทมนตร์มีปรากฏทั่วทุกภูมิภาคของโลกมาแต่สมัยโบราณ แต่พวกเขาเหล่านี้มีที่มาอย่างไร หรือเพราะเหตุใดมนุษย์จึงสามารถใช้เวทมนตร์และกลายเป็นพ่อมดแม่มดกลุ่มแรก ๆ ได้ คำตอบนี้ได้รับการอธิบายไว้ในหน้าไพ่ The Star ของ Ask the Witch Tarot ครับ
อะราเดีย จากหน้าไพ่ The Star ของ Ask the Witch Tarot
"Ask the Witch Tarot" มาพร้อมคำโปรยว่า "Tarot Wisdom from a Timeless Coven" ผลงานสร้างสรรค์ของ Francesca Matteoni และ Simone Pace เป็นไพ่ทาโรต์ธีมแม่มด แต่ไม่ใช่แม่มดแบบที่สวมชุดดำ ขี่ไม้กวาด แบบภาพที่เราเห็นกันทั่วไป ทว่าเป็นแม่มดแบบที่เป็นแม่มดจริง ๆ จากหลายอารยธรรมทั่วโลก ตั้งแต่ลัทธิวิกคาและเพแกนย้อนไปจนถึงก่อนคริสตกาล และไพ่ชุดใหญ่ (Major Arcana) 22 ใบก็เป็นแม่มดที่มีชื่อเสียงในประวัติศาสตร์ ตำนาน พงศาวดาล ตลอดจนเทพหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับแม่มดหรือมนตราศาสตร์มืด เช่น เทพีเฮคาทีของกรีก พระสุรัสวดีของอินเดีย เป็นต้น
ไพ่ The Star ของชุดนี้เป็นใบที่ผมรู้สึกว่าเด่นสะดุดตาที่สุดตั้งแต่เห็นครั้งแรก อาจเป็นเพราะภาพที่วางองค์ประกอบได้สวย ดึงดูดสายตา อีกทั้งตำนานของแม่มดประจำไพ่ใบนี้อย่าง "อะราเดีย" (Aradia) ก็น่าสนใจควรค่าแก่การนำมาบอกเล่าไม่น้อย
อะราเดีย กล่าวได้ว่าเป็นเทพหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์สำคัญองค์หนึ่งตามความเชื่อของแม่มดพ่อมดในปัจจุบัน อย่างในลัทธิวิกคาหรือเพแกนใหม่ โดยได้รับการนับถือในฐานะแม่มดคนแรกและราชินีของแม่มดทั้งมวล
เรื่องราวของอะราเดีย มีบันทึกไว้ชัดเจนที่สุดในตำรา "Aradia, or the Gospel of the Witches" (1899) โดยนักคติชนวิทยาชาวอเมริกันชื่อ ชาร์ลส์ กอดฟรีย์ เลแลนด์ (Charles Godfrey Leland) ซึ่งแกอ้างว่าไปเรียบเรียงมาจากเอกสารเก่าแก่ของลัทธิเพแกนในแคว้นทัสคานี ประเทศอิตาลีอีกที
อะราเดีย ตามตำราของเลแลนด์ มีสถานะเป็นเทพชั้นสูง เป็นลูกสาวของไดอานา (Diana) กับลูซิเฟอร์ (Lucifer) ไดอานาในที่นี้ไม่ใช่แค่เทพีแห่งดวงจันทร์ตามตำนานโรมัน ทว่าเป็นเทพมารดรผู้สร้างฟ้าดิน ดวงดาว สายฝน ฯลฯ ส่วนลูซิเฟอร์ก็ไม่ได้เป็นเทวดาตกสวรรค์ที่ต่อมากลายเป็นซาตานตามความเชื่อของชาวคริสต์ แต่ก็มีความเชื่อมโยงกันอยู่บ้าง คือเป็นเทพแห่งดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และแสงสว่างทั้งมวงในจักรวาล
พระแม่ไดอานาทอดพระเนตรลงมายังผืนโลก และเห็นมนุษย์ตัวเล็กตัวน้อย คนธรรมดาสามัญมากมายถูกกดขี่ข่มเหง ย่ำยีบีฑาจากผู้ปกครองใจทราม คนรวยจอมขูดรีด และพวกนักบวชที่ชอบเอาพระเอาเจ้ามาหาประโยชน์จากคนอื่น เลยบอกลูกสาวสุดที่รักให้ลงไปที่โลกและสอนเวทมนตร์ คาถาอาคม ให้บรรดามนุษย์ที่โดนข่มเหงรังแกเอาไว้ใช้ต่อสู้ปกป้องตัวเอง
อะราเดียเองก็รักและสงสารมนุษย์ตัวเล็กตัวน้อยอยู่แล้ว แม่สั่งมาก็ไม่ขัดข้อง เดินทางจากสวรรค์ลงสู่โลกมนุษย์ แล้วเริ่มถ่ายทอดวิชาเวทมนตร์แก่ชาวบ้านชาวช่องที่นางมองว่าเป็นคนดีที่ได้รับความเดือดร้อน ช่วยเหลือตัวเองไม่ใคร่จะได้ จนในที่สุดอะราเดียก็ได้ชื่อว่าเป็นปฐมแม่มด (The first of all witches) ส่วนลูกศิษย์ลูกหาของนางก็ถ่ายทอดวิชาสืบต่อกันไป
นักวิชาการบางคนไม่ให้ความเชื่อถือในงานเขียนของเลแลนด์ โดยเฉพาะพาร์ทที่เกี่ยวกับอะราเดีย มองว่านั่งเทียนขึ้นมาบ้าง แต่งขึ้นจากการจับโน่นจับนี่มายำรวมกันบ้าง บางคนสันนิษฐานว่าชื่อ อะราเดีย อาจมีที่มาจาก "เฮโรเดียส" (Herodias) มเหสีของกษัตริย์เฮโรดแห่งอาณาจักรยูเดีย ซึ่งครองราชย์อยู่ในช่วงที่พระเยซูเกิด ลูกสาวคนหนึ่งของราชินีเฮโรเดียสคือ ซาโลเม (Salome) เป็นแดนเซอร์เท้าไฟแห่งยุคนั้น ทั้งเฮโรเดียสและซาโลเมมีบทบาทสำคัญต่อการขอร้องกึ่งบังคับให้กษัตริย์เฮโรด แอนทิพาส (คนละเฮโรดกับที่เป็นพ่อซาโลเม แต่ก็เป็นพระสวามีคนที่ 2 ของเฮโรเดียส) ตัดหัวนักบุญยอห์นผู้ล้างบาป (John the Baptist) ซึ่งเป็นบุคคลสำคัญทางศาสนาของชาวยิวในยุคก่อนพระเยซูจะดัง ว่ากันว่าบาปที่เฮโรเดียสทำให้นักบุญยอห์นโดนประหาร ทำให้นางเป็นอีผีบ้าที่ได้แต่ล่องลอยบนท้องฟ้า ไม่อาจไปผุดไปเกิดได้อีก
กลับมาที่เรื่องของอะราเดียและเหล่าแม่มดในยุคแรก ๆ สัจธรรมอย่างหนึ่งที่เราต้องยอมรับกันให้ได้คือ ทุกสังคมไม่ว่าจะสมัยไหน ย่อมประกอบด้วยผู้มีอำนาจ และผู้ที่ถูกอำนาจนั้นเหยียบย่ำ เครื่องมือรักษาอำนาจอย่างหนึ่งของผู้มีอำนาจคือศาสนา นักบวชและศาสนจักรเป็นเหมือนตัวแทนของพระเจ้า เทพเจ้า หรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในศาสนานั้น ๆ และในสมัยโบราณซึ่งวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีต่าง ๆ ยังไม่พัฒนา ความยำเกรงในศาสนายังมีมาก อำนาจที่คนธรรมดาสามัญยกให้นักบวชและศาสนจักรก็มีมากไปด้วย ผู้ปกครองชั่ว ๆ หรือบางทีก็เป็นนักบวชที่ชั่ว ๆ เสียเอง ก็ยกเอาศาสนา เอาพระเอาเจ้า มาใช้กดขี่ข่มเหงไพร่ฟ้าหน้าดำ ขู่ให้ยอมรับใช้อย่างโน้นอย่างนี้ ไม่อย่างนั้นจะโดนพระลงโทษอย่างหนัก ต้องตกนรกหมกไหม้
ประชาชนตาดำ ๆ ไม่มีอำนาจฤทธิ์เดชอะไรอยู่กับตัว การที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์อย่างอะราเดียลงมาโปรดและสอนวิชาคาถาอาคมให้ก็เท่ากับมอบอำนาจให้คนธรรมดามีไว้ใช้ต่อสู้ป้องกันตัวเองและครอบครัวจากผู้มีอำนาจที่ไร้ความเป็นธรรม สำหรับศาสนจักร แม่มดพ่อมดถือเป็นตัวอันตรายที่ไม่ยอมสยบต่ออำนาจ (ที่ถูกอุปโลกน์ขึ้นมา) ของพระเจ้า แต่สำหรับคนธรรมดาสามัญ เวทมนตร์คือตัวแทนของความหวังและอิสรภาพจากการถูกกดขี่ข่มเหง
ด้วยเหตุนี้ เรื่องราวของอะราเดียจึงสมควรอย่างยิ่งที่จะมาอยู่บนไพ่ The Star ไพ่ทาโรต์แห่งความหวังและอิสรเสรี
และหวังว่าเวทมนตร์ของอะราเดียจะมอบความหวังแก่ทุกคนที่กำลังรู้สึกว่า โลกรอบข้างเราในตอนนี้น่าอยู่น้อยลงกว่าแต่ก่อนมาก ๆ นะครับ
โฆษณา