Blockdit Logo (Mobile)
ลัดเลาะ
•
27 พ.ค. 2022 เวลา 10:00 • ประวัติศาสตร์
พระนอนตะแคงซ้าย
เอ๊ะ ทำไมไม่เหมือนที่อื่น?
1
จาก post ลัดเลาะตอน "เบื่อมั้ยเมืองชล"
https://www.blockdit.com/posts/628234703b813f5ab6e94c4c
ที่ผมได้ขับมอเตอร์ไซค์เที่ยว ณ วัดเขาบางทราย จนไปพบกับพระพุทธรูปปางไสยาสน์ ที่มีความแปลกคือนอนตะแคงซ้าย
จึงเกิดความสงสัยจนต้องไปหาข้อมูลเพิ่มเติม เป็นเกล็ดความรู้เล็กๆ น้อยๆ มาเล่าสู่กันฟัง เอ๊ะหรือควรจะเรียกว่าเล่าสู่กันอ่านดี
พระปางไสยาสน์วัดเขาบางทราย
มณฑปวัดเขาบางทราย ตั้งอยู่ ณ จุดสูงสุดของภูเขา บันไดทางขึ้นมณฑปจะเดินขึ้นทางทิศเหนือ โดยตัวอาคารหันหน้าไปทางทะเลซึ่งเป็นทิศตะวันตก เป็นที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาท
มณฑปวัดเขาบางทราย
และที่ด้านทิศใต้เป็นอาคารหลังเล็ก ประดิษฐานพระพุทธรูปปางไสยาสน์องค์ที่เรากล่าวถึง โดยมีประตูหันหน้าไปทางทิศใต้เช่นเดียวกัน
มณฑปวัดเขาบางทราย
ตัวองค์พระอยู่ชิดผนังด้านใน และอยู่ในท่านอนที่แตกต่างจากปางไสยาสน์องค์อื่นคือตะแคงซ้าย หันพระเศียรไปทางหน้าประตูคือทิศใต้
พระปางไสยาสน์วัดเขาบางทราย
ในการสร้างพระนอนแต่ละยุคสมัย เริ่มเดิมทีมาจากเหตุการณ์ในช่วงที่พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน จึงมีการสร้างโดยหันพระเศียรไปทางทิศเหนือ หันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันตก ซึ่งเป็นทิศอวมงคลเกี่ยวข้องกับความตาย
ต่อมาก็เปลี่ยนความเชื่อ เป็นหันพระเศียรทางทิศใต้หันพระพักตร์ทางทิศตะวันออก ซึ่งทั้งสองพุทธลักษณะนี้ล้วนเป็นการนอนตะแคงขวา
ดังนั้นก็พอจะตัดสินใจได้ว่า พระพุทธไสยาสน์ของวัดเขาบางทราย น่าจะสร้างขึ้นมาด้วยเรื่องราวจากเหตุการณ์อื่นที่ไม่ใช่ปรินิพพาน
สืบค้นต่อไปพบว่ายังมีพระปางไสยาสน์ตะแคงซ้ายในประเทศไทยอยู่อีก คือที่วัดป่าประดู่จังหวัดระยอง และที่วัดพุทธนิมิต (ภูค้าว)
แต่ถ้าพอจะมีคนตั้งข้อสันนิษฐานเอาไว้ ก็จะเป็นพระปางไสยาสน์ที่วัดป่าประดู่จังหวัดระยอง โดยอ้างถึงเหตุการณ์การแสดงยมกปาฏิหาริย์ (อ่านว่า ยะ-มก-กะ-ปา-ติ-หาน) ต่อหน้าเดียรถีย์ หรือนักบวชนอกศาสนา
ข้อความจากนิตยสารผู้จัดการออนไลน์ ได้อธิบายการแสดงยมกปาฏิหาริย์ไว้ดังนี้
โดยมีพระพุทธนิมิตแสดงอาการอย่างเดียวกับพระพุทธเจ้าเป็นคู่ๆ เมื่อถึงอิริยาบถไสยาสน์จึงผินพระพักตร์เข้าหากันเป็นการนอนตะแคงซ้าย และขวาในลักษณะเดียวกัน
ผู้จัดการออนไลน์ 13 พ.ค. 2564
โดยเหตุการณ์ครั้งในนั้น เป็นผลสืบเนื่องมาจากที่พระพุทธองค์ ได้ทรงสั่งห้ามไม่ให้ภิกษุแสดงปาฏิหาริย์ ทำให้พวกเดียรถีย์ได้ใจ เกิดการท้าทายจนเป็นเหตุให้พระพุทธองค์ต้องมาแสดงยมกปาฏิหาริย์ดังกล่าว (อ่านเหตุการณ์โดยละเอียดได้ที่ Wikipedia หัวข้อ ปางแสดงยมกปาฏิหาริย์)
จากที่ลองจับใจความ การทำยมกปาฏิหาริย์ ก็หมายถึงการนิมิตรร่างกายหรือสิ่งต่างๆ ออกมาเป็นคู่ๆ คล้ายการส่องกระจก แต่ก็อาจจะกระทำกิริยาเหมือนกันหรือต่างกันก็ได้ เช่นฝั่งซ้ายขัดสมาธิฝั่งขวาบรรทมสีห์ไสยาสน์, ฝั่งซ้ายยืนฝั่งขวาจงกรมเป็นต้น
เครดิตภาพจาก website ลานธรรมจักร
การอ้างถึงเหตุการณ์ยมกปาฏิหาริย์ กับพระปางไสยาสน์นอนตะแคงซ้าย จึงดูมีเหตุมีผล และถ้าจะมองว่าทำไมถึงไม่สร้างเป็นคู่ก็อาจจะสันนิษฐานได้ว่า ผู้สร้างคงจำลองเสมือนหนึ่งเราเป็นผู้ฟังธรรมจากคู่เหมือนนั้นโดยตรง
อย่างไรก็ตาม เรื่องราวทั้งหมดทั้งปวงก็ล้วนเป็นเพียงข้อสันนิษฐานนะครับ เพราะเหตุการณ์เกิดมานานมากแล้ว และก็ไม่ได้มีบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร อีกทั้งตัวเหตุปัจจัยในการสร้างพระนอนในสถานที่ต่างๆ ยังมีอีกหลายประการ
เช่น สร้างพระนอนขนาดใหญ่เพื่อเบี่ยงทางน้ำ หรือพระนอนในเหตุการณ์โปรดสุรินทราหู และแม้กระทั่งการที่ชาวบ้านสร้างรูปเคารพเองตามความศรัทธาโดยที่ไม่อ้างอิงพุทธลักษณะหรือเหตุการณ์ใดเลยก็เป็นได้
เป็นครั้งแรกที่ผมลองเขียนบทความแนวนี้ ก็หวังว่าผู้อ่านทุกท่านจะเพลิดเพลินไปกับเรื่องราวที่ผมหยิบยกมา ชอบ-ไม่ชอบประการใดติชมกันมาได้ครับน้อมรับทุก comment
อย่างน้อยเวลาไปเที่ยวไหนเจอพระพุทธรูปปางไสยาสน์ ที่นอนตะแคงเอาข้างซ้ายลง จะได้เอ๊ะขึ้นมาว่า นี่ไม่ใช่เรื่องปกตินี่นา...
ชวนสงสัยโดย โจน ทะยาน ตะลุย
ขอบคุณ แหล่งข้อมูลอ้างอิง

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา