[MONEY LAB] รู้จัก “ขาดดุลแฝด” ที่ทำให้ ลาว ศรีลังกา ล้มเหลวทางเศรษฐกิจ หากเราเปรียบเทียบวิกฤติเศรษฐกิจเป็นมรสุม และเปรียบเทียบประเทศเป็นเรือ คลื่นที่กำลังพัดผ่านเราไปแล้ว คงเป็นวิกฤติโควิด 19 แม้คลื่นจะผ่านไป ก

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

MONEY LAB

ยืนยันแล้ว

•

13 ก.ค. 2022 เวลา 05:30 • หุ้น & เศรษฐกิจ

รู้จัก “ขาดดุลแฝด” ที่ทำให้ ลาว ศรีลังกา ล้มเหลวทางเศรษฐกิจ

หากเราเปรียบเทียบวิกฤติเศรษฐกิจเป็นมรสุม และเปรียบเทียบประเทศเป็นเรือ

คลื่นที่กำลังพัดผ่านเราไปแล้ว คงเป็นวิกฤติโควิด 19

แม้คลื่นจะผ่านไป ก็ไม่ได้แปลว่ามรสุมกำลังจะผ่านพ้นไปด้วย

เพราะคลื่นลูกถัดมาอย่างวิกฤติเงินเฟ้อรุนแรง กำลังเข้ามาซ้ำเติมเศรษฐกิจทั่วโลก

และกำลังซัดเรือที่ฐานไม่มั่นคง อย่างศรีลังกา และลาว จนอาจจะอับปางลงได้ทุกเมื่อ

มันเกิดอะไรขึ้นกับทั้งสองประเทศนี้ ?

สำหรับสถานการณ์ในตอนนี้ ศรีลังกาและลาวกำลังประสบกับปัญหาอัตราเงินเฟ้อรุนแรง

โดยในเดือนที่ผ่านมา

- อัตราเงินเฟ้อของลาวอยู่ที่ 23.6%

- อัตราเงินเฟ้อของศรีลังกาอยู่ที่ 54.6%

โดยสาเหตุสำคัญที่ทั้งสองประเทศนี้มีอัตราเงินเฟ้อสูง

ก็เพราะว่าทั้งลาวและศรีลังกา กำลังเผชิญกับปัญหา “การขาดดุลแฝด”

การขาดดุลแฝด หรือ Twin Deficits คือ การขาดดุลบัญชีคลัง และการขาดดุลบัญชีเดินสะพัด พร้อม ๆ กัน

- การขาดดุลบัญชีคลัง เกิดจาก รัฐบาลมีการใช้จ่ายมากกว่ารายรับ

- การขาดดุลบัญชีเดินสะพัด เกิดจาก การขาดดุลสุทธิของดุลการค้า รวมถึงดุลบัญชีบริการ

เปรียบเทียบให้เห็นภาพก็คือ เป็นสถานการณ์ที่เงินไหลออกนอกประเทศ

แต่รัฐบาลจำเป็นต้องใช้จ่ายมากกว่ารายรับที่หาได้

สุดท้าย ก็จำเป็นต้องกู้เงินจากต่างประเทศ

ซึ่งการขาดดุลแฝด เป็นสิ่งที่มักจะพบเจอในประเทศกำลังพัฒนา เนื่องจากมีความสามารถในการแข่งขันต่ำกว่าประเทศอื่น ๆ ทำให้มูลค่าการส่งออกสินค้าและบริการยังน้อย เมื่อเทียบกับสินค้าที่ต้องนำเข้า

ในขณะที่โครงสร้างพื้นฐานภายในประเทศก็ยังมีไม่มากพอ ทำให้รัฐบาลจำเป็นต้องใช้งบประมาณมหาศาลไปกับโครงการขนาดใหญ่ เช่น ระบบคมนาคม โรงไฟฟ้า

เริ่มกันที่ประเทศลาว

โดยพื้นฐาน ลาวเป็นประเทศนำเข้า มากกว่าส่งออกอยู่แล้ว

โดยลาวมีสัดส่วนการนำเข้าน้ำมันสำเร็จรูปจากไทยมากถึง 90% และการซื้อขายก็จะจ่ายกันเป็นเงินบาท หรือดอลลาร์สหรัฐ บวกกับราคาพลังงานที่ต้องนำเข้าเป็นหลักแพงขึ้นเป็นประวัติการณ์

ในขณะที่ภาคการส่งออกที่พึ่งพาการท่องเที่ยว กลับต้องเจอกับผลกระทบจากวิกฤติโควิด 19

ทั้งสองส่วนนี้ทำให้ลาวขาดดุลบัญชีเดินสะพัด

ในด้านของบัญชีคลัง

หลายโครงสร้างก็เป็นส่วนหนึ่งของแผนริเริ่มหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง

หรือ Belt and Road Initiative หรือเรียกสั้น ๆ ว่า BRI ร่วมกับประเทศจีน

โดยการลงทุนในแผน BRI นั้น ก็เพื่อพัฒนาระบบโลจิสติกส์ให้กับประเทศ และหวังว่าจะเป็นช่องทางในการหารายได้เข้าประเทศในอนาคต

ซึ่งเงินทุนที่ใช้สำหรับโครงการ BRI นั้น ก็อยู่ในรูปของการกู้ยืมเงินในสกุลต่างประเทศเป็นส่วนใหญ่ เพื่อลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่

แถมต้นทุนทางการเงินก็ยังเพิ่มขึ้นอีก จากการขึ้นดอกเบี้ยของสหรัฐอเมริกา

เมื่อดุลการส่งออกสินค้าและบริการหยุดชะงักไป

แต่ยังต้องนำเข้าสินค้าจำเป็น โดยเฉพาะน้ำมันอยู่ รวมถึงยังต้องชำระหนี้เป็นสกุลเงินต่างประเทศ

ลาวจึงจำเป็นต้องงัดทุนสำรองของประเทศมาใช้

เมื่อเงินสำรองในประเทศเริ่มร่อยหรอ แต่ความต้องการยังเท่าเดิม

ก็ทำให้เงินกีบของลาวอ่อนค่าลงอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ในอีกด้านหนึ่งก็คือ ประเทศศรีลังกา ก็กำลังเผชิญกับปัญหาการขาดดุลแฝดเช่นเดียวกัน ซึ่งก็เรียกได้ว่าเป็นต้นตอของวิกฤติเศรษฐกิจครั้งใหญ่สุด ที่ประเทศแห่งนี้เคยเผชิญ

แต่สถานการณ์ในศรีลังกาไม่เหมือนกับลาว ตรงที่ปัญหาการขาดดุลบัญชีคลัง ไม่ได้มาจากการลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานแต่อย่างใด

แต่มาจากการใช้นโยบายประชานิยม บวกกับการมีสงครามกลางเมือง

ซึ่งปัญหาดังกล่าวเรื้อรังมาตั้งแต่ได้รับเอกราชจากอังกฤษ

เนื่องจากศรีลังกาเป็นประเทศที่ประกอบไปด้วยประชากรหลากหลายเชื้อชาติและศาสนา จนหลายครั้งนำไปสู่ปัญหาความขัดแย้งทางชนชาติ ส่งผลให้เศรษฐกิจหยุดชะงักเป็นช่วง ๆ จนต้องมีการปฏิรูปเศรษฐกิจ ซึ่งก็ต้องแลกมากับการกู้ยืมเงินจากต่างประเทศเป็นจำนวนมหาศาล

รู้หรือไม่ว่าในช่วงระหว่างปี 1983 ถึงปี 2009 สงครามกลางเมืองได้สร้างความเสียหายต่อเศรษฐกิจศรีลังกา ไม่ต่ำกว่า 6.6 ล้านล้านบาท เพราะมีรายจ่ายด้านการป้องกันประเทศเป็นอย่างมาก นำไปสู่การขาดดุลบัญชีคลัง ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา

ในด้านของบัญชีเดินสะพัด แม้ศรีลังกาจะมีความสามารถในการผลิตน้ำมันได้เอง แต่ก็ยังไม่เพียงพอต่อการบริโภคภายในประเทศ

บวกกับประเทศแห่งนี้ พึ่งพารายได้จากภาคบริการสูงมาก

คิดเป็นสัดส่วนถึงราว 60% ของ GDP ทั้งประเทศ

พอมาเจอกับวิกฤติโรคระบาด และสงครามระหว่างรัสเซียและยูเครน ที่ทำให้รายได้ลดลง แถมยังต้องนำเข้าแพงขึ้น จึงนำมาสู่ภาวะเงินเฟ้อรุนแรง และค่าเงินของศรีลังกาก็อ่อนลง

แล้วสถานการณ์ทุนสำรองและหนี้สินของทั้งสองประเทศนี้เป็นอย่างไร ?

จากข้อมูลเมื่อสิ้นปี 2021

ศรีลังกามีหนี้ต่างประเทศราว 1,800,000 ล้านบาท

ขณะที่มีทุนสำรองระหว่างประเทศเพียง 82,000 ล้านบาท

หรือมีทุนสำรองเพียง 4.5% จากจำนวนหนี้ต่างประเทศทั้งหมด

ลาวมีหนี้ต่างประเทศราว 481,000 ล้านบาท

ขณะที่มีทุนสำรองระหว่างประเทศเพียง 42,000 ล้านบาท

หรือมีทุนสำรองเพียง 8.7% จากจำนวนหนี้ต่างประเทศทั้งหมด

ซึ่งก็เรียกได้ว่าทั้งสองประเทศนี้มีอัตราส่วนของทุนสำรองที่ต่ำ และมีความเสี่ยงที่จะผิดนัดชำระต่อเจ้าหนี้สูง

โดยเมื่อไม่กี่วันก่อน นายกรัฐมนตรีศรีลังกา คุณรานิล วิกรมสิงเห ก็ได้ออกมาแถลงการณ์ยืนยันว่า “เศรษฐกิจของเราได้ล้มละลายโดยสิ้นเชิงแล้ว” และลาว ก็มีแนวโน้มที่จะเผชิญกับเหตุการณ์เดียวกันในเร็ว ๆ นี้