เจดีย์ทรงย่อมุมไม้สิบสอง กับการคาดเดาพัฒนาการทางศิลปะ
เจดีย์ย่อมุมไม้สอบสองเป็นส่วนผสมของเจดีย์ทรงปราสาทยอดกับเจดีทรงระฆังที่ปรับจากองค์ระฆังกลมเป็นทรงสี่เหลี่มที่มีการย่อมุมเพิ่มมุม จนมีความเป็นเอกลักษณ์ที่เกิดในประเทศไทยสมัยอยุธยา โดยคาดว่าน่าจะเกิดในช่วงยุคกลาง ราว พุทธศัตวรรษที่ 22 เรื่อยมาจนเข้ารัตนโกสินทร์ ว่ากันโดย 4 ช่วงสำคัญเคยบอกเล่าแยกรายวัดให้รู้จักกันไปบ้างแล้ว วันนี้ขออนุญาตนำเสนอพร้อมกันเพื่อเห็นภาพเปรียบเทียบได้สะดวก
1 เจดีย์ศรีสุริโยทัย ถูกคาดเดาว่าน่าจะเป็นยุคแรกของเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง โดยพิจารณาจากส่วนล่างขึ้นไป ตั้งแต่ส่วนเหนือฐานประทักษิณ จะเห็นว่ามีการใช้ชุดฐานบัวคว่ำบัวหงาย 1 ชุด คาดลวดบัวลูกแก้ว(เส้นกลม) 2 เส้น แล้วมีชุดฐานสิงห์แบบยุคแรกที่ยังปรากฏรายละเอียดเล็บสิงห์ชัดเจน
ส่วนเรือนธาตุเป็นชั้นบัวคว่ำบังหงานคาดลวดบัวลูกแก้ว 2 เส้น เช่นกัน มีจตุรมุขที่ประดับเจดีย์ยอด(เจดีย์องค์เล็ก) เหนือจระนำซุ้ม ถัดไปใช้ชุดบัวคว่ำบัวหงาย 3 ชุดประดับระฆัง เหนือองค์ระฆังมีบัลลังก์ ก้านฉัตร เสาหาร ปล้องไฉนและปลียอดตามลำดับ บนสุดเป็นหยาดน้ำค้าง
2 เจดีย์วัดญาณเสน เริ่มมีพัฒนาการลดรูปแบบให้เรียบง่ายขึ่น โดยถัดจากฐานประทักษิณ จะพบฐานเขียงแบบย่อมุมเตี้ยๆ แล้วใช้ชุดบังคว่ำบัวหงายประดับบัวลูกแก้วคาดกลางท้องไม้ 1 เส้นมาเป็นฐานรอง ส่วนอีก 2 ชั้นใช้เป็นตัวเรือนธาตุและบัวประดับระฆัง ไปเลย ไม่ได้ถูกใช้เพียงเป็นบัวประดับระฆังอีกแล้ว โดยยังคงจตุรมุขและเจดีย์ยอดเหนือจระนำซุ้มอยู่ ส่วนบนนั้นเหมือนกับเจดีย์สุริโยทัยแต่ไม่มีเสาหารและหยาดน้ำค้าง
3 เจดีย์ภูเขาทอง น่าจะเป็นพัฒนาการแยกสาขาจากเจดีย์สุริโยทัยแต่รวมยุคกับเจดีย์วักญาณเสน ซึ่งพัฒนาการไปคนละแนวทาง โดยนับจากชั้นประทักษิณ ใช้ชุดฐานสิงห์แบบยุคกลาง คาดบัวลูกแก้วอกไก่(สามเหลี่ยม) จำนวน 3 ชั้น โดยชั้นแรกเป็นชั้นฐานรองและอีก 2 ชั้นเป็นตัวเรือนธาตุ ที่ยังมีจตุรมุขแต่ไม่ปรากฎเจดีย์ยอดแล้ว ส่วนบัวประดับปากระฆังเป็นชุดบัวคว่ำบังหงาย 3 ชุด คาดลวดบัวลูกแก้ว ส่วนชุดยอดเหมือนเจดีย์สุริโยทัยทุกประการ
4 เจดีย์วัดชุมพลนิกายราม บางปะอิน มีลักษณะคล้ายคลึงกับเจดีย์บริวารวัดไชยวัฒนาราม ที่เป็นศิลปะช่วงอยุธยาตอนปลาย มีการลดรูปจนส่วนเรือนธาตุนั้นหายไป นับจากชั้นประทักษิณจะเป็นฐานเขียงแบบย่อมุม เหนือไปเป็นชุดบัวคว่ำบัวหงายคาดลวดบัวลูกแก้ว แล้วใช้มาลัยเถาว์(เส้นลวดบัวกลม 3 เส้นซ้อนกัน) ประดับระฆัง มีบัวปากระฆังเป็นบัวคว่ำบังหงายลายกลีบ นอกจากนี้ยังเพิ่มบัวคอเสื้อที่แต่งลวดลายชัดเจนเข้ามาอีกด้วย ส่วนยอดเหมือนเจดีย์สุริโยทัยเช่นกัน
ผิดพลาดประการใดขอแภัย ด้วยว่าบอกเล่าตามความรู้งูๆ ปลาๆ ครับ แต่หวังว่าท่านที่อ่านมาจนถึวตอนนี้อาจจะได้รับความสนุกเมื่อไปเยือนวัดเหล่านี้ในคราวหน้า
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
