กลองมโหระทึกหรือกลองกบ
ส่วนหนึ่งของบทความ "ศาสนาของคนก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย"
โดย ศรีศักร วัลลิโภดม
“...กลองมโหระทึกหรือกลองกบพบในเกือบทุกภูมิภาคของประเทศไทย ซึ่งนักปราชญ์นักวิชาการทั้งไทยและต่างประเทศเชื่อว่าเป็นกลองที่ใช้ในพิธีกรรมขอฝนซึ่งเป็นพิธีกรรมแห่งความอุดมสมบูรณ์ อีกทั้งมักเป็นสมบัติของบุคคลผู้เป็นประมุขของเผ่าพันธุ์หรือบ้านเมืองทีเดียว เพราะเมื่อตายไปแล้วก็มักถูกฝังรวมเป็นเครื่องเซ่นศพให้กับผู้ตาย
กลองมโหระทึกมีความสำคัญมากต่อการศึกษาเรื่องศาสนาและพิธีกรรมของคนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ เพราะเป็นกลองที่เต็มไปด้วยสัญลักษณ์ต่างๆ ที่แสดงให้เห็นว่าผู้คนในยุคเหล็กนี้มีระดับสังคมที่พัฒนาเข้าสู่การเป็นบ้านเป็นเมืองและเป็นรัฐที่มีศาสนาและลัทธิประเพณีก้าวผ่านความเชื่อทางศาสนาแบบจิตวิญญาณบนพื้นดิน [Animism] เข้าสู่ความเชื่อในเรื่องจิตวิญญาณเหนือพื้นดิน
เกิดมิติบนฟ้าและสวรรค์ โดยเฉพาะอำนาจศักดิ์สิทธิ์จากบนฟ้า เป็นการเปลี่ยนผ่านเข้าสู่สิ่งที่เรียกว่าอำนาจเหนือโลก [Supernaturalism] บรรดาสัญลักษณ์ต่างๆ ที่มีทั้งรูปเหมือนจริงและลวดลายก้านขดและเรขาคณิต
อย่างแรกคือ รูปกบที่อยู่ตรงขอบกลองทั้งสี่ทิศ มีทั้งกบตัวเดียวและกบที่ขี่ซ้อนกันเป็นสองหรือสามตัว กบเป็นสัญลักษณ์ของน้ำ ที่ไหนมีน้ำที่นั่นย่อมมีกบ เสียงกบร้องเป็นสัญลักษณ์ว่าฝนกำลังจะตก กบจึงเป็นสัญลักษณ์ที่สำคัญของพิธีกรรมของความอุดมสมบูรณ์
ถัดจากกบก็เป็นวงกลมหลายรอบบนผนังกลองที่ศูนย์กลางแบ่งออกเป็นหลายแฉกราว ๑๓-๑๔ แฉกขึ้นไป ซึ่งน่าจะหมายถึงดวงอาทิตย์และรัศมีที่แยกออกไปเป็นแฉกๆ นับเป็นศูนย์กลางของจักรวาล วงกลมรอบศูนย์กลางแต่ละวงเรียงรายกันไปด้วยสัญลักษณ์ทั้งที่เป็นรูปจริงและรูปสมมุติ แสดงให้เห็นถึงวงจรของสิ่งมีชีวิตบนพื้นพิภพ เช่น นกกระเรียน สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ ตัวแลนหรือตะกวด หรือรูปสัญลักษณ์แบบคลื่น ก้านขด วงกลม และรูปเหลี่ยมเรขาคณิตที่น่าจะแทนสิ่งมีชีวิตอื่นๆ
กลองมโหระทึกมีอยู่อย่างสืบเนื่องมาจนถึงสมัยประวัติศาสตร์ที่มีรูปแบบเปลี่ยนไปและมีสัญลักษณ์ของสัตว์ที่เกี่ยวข้องกับความอุดมสมบูรณ์และความเป็นมงคลเพิ่มขึ้น เช่น มีรูปหอยทาก ปลา ช้าง และต้นไม้เป็นต้น
รอบๆ ผนังกลองก็มีลายสัญลักษณ์อีกอย่างหนึ่งคือขบวนเรือพิธีกรรมที่มีการตกแต่ง มีคนนั่ง คนพาย และการแสดงอาการเคลื่อนไหว โดยเฉพาะรูปคนนั้น มีการแต่งตัวอย่างเต็มที่ มีหมวกที่ทำด้วยใบไม้และขนนก มีเสื้อผ้า นุ่งผ้าเตี่ยว แต่ประดับหน้าหลังและข้างๆ ด้วยชายไหวชายแครงงดงาม ถือหอกดาบและอาวุธ นักวิชาการให้ความเห็นว่าขบวนเรือแบบนี้เป็นขบวนแห่นับเนื่องในพิธีส่งวิญญาณของคนตาย จึงเรียกเรือเหล่านี้ว่า “เรือแห่งความตาย” [Ship of the dead]..."
#กลองมโหระทึกหรือกลองกบ
#สยามเทศะโดยมูลนิธิเล็กประไพวิริยะพันธุ์
ติดตามบทความ วิดีโอ และรายการต่างๆ เพิ่มเติมได้ที่
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
