[คุยกับป้าหมอพา] ซีสต์และถุงฝีหนองบาร์โธลิน..อะจึ๋ย!ใครกลัวไม่ต้องกดอ่านค่ะ ป้าพาขา อีกแล้วค่ะ อีกแล้ว หนูมีถุงนี้ขึ้นมาอีกแล้ว นี่มันจะเป็นเดือนละหนกันเลยหรือคะ ..ทำไงดี

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

17 ก.ย. 2022 เวลา 03:20 • สุขภาพ

ซีสต์และถุงฝีหนองบาร์โธลิน..อะจึ๋ย!ใครกลัวไม่ต้องกดอ่านค่ะ

รูปที่1 ต่อมบาร์โธลินขณะปกติ และรูปที่ 2 เมื่อเป็นซีสต์

รูปที่3 ก้อนกลม เทา ๆ คือ Bartholin cyst(ซ้ายมือ) ขวามือ เมื่อเอาถุงน้ำ Bartholin cyst ออกแล้ว จะเย็บเปิดปากถุงไว้ก่อน เรียกการผ่าตัดแบบนี้ว่า marsupialization

ป้าพาขา อีกแล้วค่ะ อีกแล้ว หนูมีถุงนี้ขึ้นมาอีกแล้ว

นี่มันจะเป็นเดือนละหนกันเลยหรือคะ ..ทำไงดี

ถุงน้ำต่อมบาร์โธลินคืออะไร

👩‍⚕️ถุงน้ำต่อมบาร์โธลินหรือศัพท์ทางแพทย์คือ ถึงน้ำบาร์โธลิน หรือ Bartholin's Cyst

คือการคั่งบวม มีน้ำคัดหลั่งขังค้างอยู่ในต่อมบาร์โธลินจนคลำได้เป็นถุง

❕ถ้ามีการคั่งหรือขังของน้ำต่อไปเรื่อยๆ หรือมีเชื้อโรคที่หลุดรอดเข้าไป เจริญมากขึ้นจนถุงน้ำโตมากขึ้น ๆ ก็อาจจะโตและกลายเป็นถุงฝีหนอง ได้ และมีอาการเจ็บปวดจากการอักเสบค่ะ

ถาม : ใครมีต่อมบาร์โธลินบ้าง

ตอบ : ผู้หญิงมีกันทุกคนเลยค่ะ

ทำไมต้องมีเจ้าต่อมบาร์โธลิน นี้ด้วย

ก่อนตอบขออธิบายเรื่องลักษณะกายวิภาค อวัยวะ "ตรงนั้น" ก่อน

อวัยวะที่ “ตรงนั้น”ได้แก่

1)แคมเล็ก Labia Minora

2)แคมใหญ่ Labia Majora

3)ช่องคลอด Vagina

1) แคมเล็ก คืออะไร

มีคนยังไม่รู้จักอยู่อีกมาก

ป้าขออธิบายนิด

- แคมเล็กคือ แผ่นชิ้นเนื้อเยื่ออ่อนที่ประกอบด้วยเยื่อบุเซลล์บุผิวแบบสควอมัส

- มีลักษณะคล้ายกลีบดอกไม้กลีบเล็ก ๆ ที่วางตัวอยู่ด้านในกว่า ชิ้นเนื้อเยื่ออ่อนอีกหนึ่งชิ้นที่ใหญ่กว่า ที่เรียกว่า"แคมใหญ่"

2) แคมใหญ่ คืออะไร

แคมใหญ่ คือชิ้นเนื้อเยื่ออ่อนที่ประกอบด้วยเยื่อบุเซลล์บุผิวแบบสควอมัส มีลักษณะคล้ายกลีบดอกไม้กลีบใหญ่ อยู่ทางด้านข้าง ๆ หรือข้างนอกกว่า "แคมเล็ก"

👩‍⚕️555 ป้าอธิบายคำ2 คำนี้แล้วอดคิดถึง คำอีก2 คำที่ว่า”สวิง”และ “ยอ”

🐠ซึ่งเวลากดดูความหมายในพจนานุกรม จะเจอคำอธิบายแบบนี้..

- สวิง คืออุปกรณ์จับปลาที่มีขนาดเล็กกว่า"ยอ"

- ยอ คืออุปกรณ์จับปลาที่มีขนาดใหญ่กว่า"สวิง"

อิ อิ ต่อ ๆ

👩‍⚕️แคมใหญ่ และ แคมเล็ก

มีไว้ทำไม

ตอบค่ะ มีไว้เพื่อเป็นปราการ หรือ”ด่าน”ที่มีหน้าที่ป้องกันการติดเชื้อจากภายนอก

ไม่ให้เข้าสู่ช่องคลอดได้ง่ายนักนั่นเอง

3)ช่องคลอด

- ช่องคลอด คือช่องอวัยวะภายใน ที่ตั้งอยู่ระหว่างช่องปัสสาวะ กับ

ช่องทวารหนัก

- ช่องคลอดยาวประมาณ

7 – 8 เซนติเมตร ยืดได้และหดได้บ้าง

👩‍⚕️หน้าที่ของช่องคลอด

- เป็นช่องสำหรับผ่านของตัวอสุจิ เพื่อเข้าไปปฏิสนธิกับไข่ที่สร้างจากรังไข่

และตกออกมาจากรังไข่ เดือนละหนึ่งหน

👉ไข่ที่ตกมา จะอยู่ค้างในช่องท้องของผู้หญิงสักช่วงเวลาหนึ่ง จนอวัยวะส่วนที่คล้ายปากแตรของท่อนำไข่ ซึ่งอยู่ที่บริเวณบริเวณปีกมดลูก จะเป็นคนมาโบกพัด พาเอาเม็ดไข่ของคนผู้หญิง ให้เดินทางเข้าไปรอ"ตัวอสุจิ" จาก "น้ำเชื้อ" ของผู้ชาย

เพื่อปฎิสนธิกันจนเป็นตัวอ่อนนั่นเอง..

👩‍⚕️โอ๊ะ เผลอเลคเชอร์อีกแล้ว

มาว่ากันที่"ช่องคลอด" ต่อ

ช่องคลอด มีหน้าที่ เป็นทางผ่าน ทางเข้า ของน้ำเชื้อ และเป็นทางออกเวลาผู้หญิงเราคลอดลูก ด้วยค่ะ

ซึ่งเป็นหน้าที่สำคัญ คือเป็นทางออกของทารกในขณะคลอด

ลักษณะทางพยาธิวิทยาของ

เยื่อบุของช่องคลอด

👩‍⚕️ส่วนประกอบสำคัญของช่องคลอด คือ "เยื่อบุของช่องคลอด" หรือ "ผนังภายในของช่องคลอด" นั่นเอง

หรือเรียกทางจุลพยาธิวิทยา

คำว่า "เยื่อบุช่องคลอด" หรือ Vaginal mucosa เป็นเยื่อบุที่มีลักษณะทางกายวิภาค(มหพยาธิวิทยา)ที่ยืดหดตัวได้นั้นมีลักษณะทางจุลยพยาธิวิทยาที่บุด้วย เซลล์ชนิดสควอมัส(squamous epithelium) ซึ่งอ่านว่า สแควมัส อีพิธีเลียม

เยื่อบุเหล่านี้ทำหน้าที่ปกป้องคุ้มกันไม่ให้เขื้อโรคลุกลามหรือบุกรุกเข้าไปในเนื้อเยื่อข้างใต้ของเรา

ทำหน้าที่อย่างแข็งแรงมาก

เยื่อบุเหล่านี้เราจะเห็นเมื่อส่องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์เท่านั้นค่ะ

👩‍⚕️"ต่อมบาร์โธลิน" คืออะไร

นอกจากมีเยื่อบุที่แข็งแรงแบบชนิด squamous epiththelium แล้ว

❕บริเวณปากช่องคลอดยังมี ต่อมขนาดเล็กที่ทำหน้าที่ขับน้ำเมือกมาเลี้ยงช่องคลอด เรียกว่า"ต่อมบาร์โธลิน" (Bartholin Grand)

👉ต่อมนี้มีหน้าที่หลั่งเยื่อเมือกอย่างมากมาย เยื่อเมือกเหล่านี้ ร่างกายเราสร้างมาก็เพื่อปกป้องเยื่อบุช่องคลอด และผนังช่องคลอด ไม่ให้เชื้อโรคจากภายนอกช่องคลอดหรือภายในช่องคลอดคืบคลานเข้าไปส่วนลึกที่อยู่ภายในของอวัยวะสืบพันธุ์สตรีที่สำคัญ คือโพรงมดลูก ท่อนำไข่ และ รังไข่ได้

👩‍⚕️ภาวะปกติต่อมบาร์โธลินนี้จะเล็กมาก ๆ จนแทบไม่สามารถคลำได้(รูปที่3)

แต่เมื่อเกิดภาวะอุดตันของท่อระบายเยื่อเมือกเหล่านี้ หรือเกิดมีตำหนิบางอย่างของการเจริญพันธุ์ของเนื้อเยื่อบริเวณนี้ จนทำให้มีรอยหรือรูเปิดของต่อมผิดปกติไป และเกิดการขังของน้ำเมือกที่ว่านี้ได้..

ขังนาน ๆ เข้า จะเกิดเป็นถุงน้ำ ขึ้นมา ตอนที่เป็นถุงน้ำนี่ล่ะค่ะ

เราจะคลำต่อมนี้ได้ง่ายและเห็นถุงน้ำโต โป่งขึ้นจนดัน"แคมเล็ก" ให้ตึง โป่งอย่างชัดเจน(รูปข้างล่างนี้)👇

รูปที่1 ย้ายลงมาตรงนี้ค่ะ ขังนาน ๆ เข้า จะเกิดเป็นถุงน้ำ ขึ้นมา ตอนที่เป็นถุงน้ำนี่ล่ะค่ะ เราจะคลำต่อมนี้ได้ง่ายและเห็นถุงน้ำโต โป่งขึ้นจนดัน"แคมเล็ก" ให้ตึง โป่งอย่างชัดเจน(รูป)

ต่อมบาร์โธลิน ที่มีมาตามธรรมชาติ เป็นส่วนสำคัญในการทำหน้าที่ปกป้องอวัยวะ "ตรงนี้" เป็นอย่างดีค่ะ เพราะเป็นผู้ปล่อย สารน้ำ สารเยื่อเมือก เพื่อป้องกันภยันตรายตามที่กล่าวไว้ข้างบนค่ะ

จากถุงน้ำ หรือ บาร์โธลินซีสต์ ทำไมถึงกลายเป็น "ถุงฝีหนองบาร์โธลิน" ได้นะ❔

ดึกซะแล้ว ค่อยมาต่อกันอีกหนึ่งตอนนะคะ

ราตรีสวัสดิ์ ตั้งโพสต์พรุ่งนี้เช้าค่ะ

ป้าพา

อ้างอิง

Am Fam Physician. 2019 Jun 15;99(12):760-766.

https://www.aafp.org/afp/2019/0615/p760.html

Keywords

# Bartholin gland

# Bartholin cyst

# Bartholin abscess

# Marsupialization operation

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน